Pisixolog munire xanim: “Azablinishtin qéchish-azabtin qutulushning charisi emes”

Xitayning Uyghurlargha qaratmiliq élip bériwatqan irqiy qirghinchiliq siyasitining netijiside 2017-yilidin buyan milyonlighan Uyghurning tuyuqsiz yoqap ketkenliki, lagérlargha solan'ghanliqi, türmilerge tashlan'ghanliqi melum bolghan idi. Xitay j x ministérliqining sabiq minisitéri jaw kéji bilen Uyghur aptonom rayonining sabiq partkom sékritari chén chüen'goning 2018-yili sözligen mexpiy nutuqidimu, Uyghur rayonida 2 milyondin artuq kishining “Diniy esebiylik” bilen, 2 milyondin artuq kishining “Bölgünchilik” we “Shinjang musteqilliqi” idiyesi bilen zeherlen'genlikini tilgha alghanliqi ashkarilan'ghan idi. Ata-anisi, qérindashliri, uruq-tughqanliri öz yurtlirida yoqap ketken, lagérlargha we türmilerge solan'ghanlarning muhajirettiki a'ile tawabi'atliri hazirghiche ularning iz-dérikini qilishni dawamlashturmaqta.

Amérikaning wirjiniye shtatida turushluq arafat erkin, dadisi erkin tursunnning 2018-yili 3-ayning bashlirida tutulup biwasite türmige yollan'ghanliqidin xewer tapqan. Eyni waqitta arafat erkin wetende sewebsiz tutqun qilin'ghan ata-anisining xewirini élish yolida izchil izden'gen. U eyni waqitta radiyomiz bilen alaqilashqan idi, 2019-yili dadisi erkin tursunning az dégende yette yilliq késilgenliki radiyomiz teripidin delillen'gen idi.

Arafat erkin bügün radiyomizning ziyaritini qayta qobul qildi. Uning bildürüshiche, u dadisining kisilgenlikidin bashqa xewer alalmaptu. U özining besh yilgha yiqin waqittiki hayati heqqide toxtilip, dadisining xewirini élish üchün ijtima'iy taratqular arqiliq élip bériwatqan pa'aliyitini néme bolup kétishidin qet'iynezer dawamlashturidighanliqini, emma buning üchün pisxika jehettin téximu küchlük bolushi kéreklikini hés qlghanliqini bayan qildi.

Amérikada turushluq shehide élining dadisi élijan mamut, 2017-yili lagérgha élip kétilgen. U shuningdin kéyin dadisining iz-dirkini alalmighan. Shehide élimu bügün yene bir qétim radiyomizning ziyaritini qobul qildi. U séghinish we dadisini qayta körüsh ümidining uni qeyser bolushqa ündewatqan bolsimu, emma dadisning besh yildin buyan téxiche erkinlikke chiqalmasliqi uni ümidsizlikke paturup qoyuwatqanliqini bayan qildi.

Türkyede yashawatqan lagér qurbanlirining a'ile tawabi'atliri bashlighan “A'ilem qeyerde” pa'aliyitide aktip rol oynighan magistir aspiranit memettoxti atawullaning iniliri 2017-yili, anisi 2018-yili lagérgha élip kétilgen. Uning radiyomizgha bildürüshiche, u xitay hökümitining xewerliridin inilirning hayatliqidin xewer tapqan. Emma hazirghiche a'lisi bilen biwste körüshüp baqmighan. Bu besh yil jeryanidiki iztirap, uni hayat we millitining teqdiri heqqide chongqur oylinishigha türtke bolghan.

Yoqurida éytlighandek, ata-anilirining arzu-ümdlirini élip chet elge oqushqa chiqqan we ata-ana, qéridashliridin uzaq yat ellerde put tirep turush üchün tirishiwatqan Uyghur yashlirining a'ilsidin héchqandaq xewer alalmasliqi, ularda nurghun pisixologiyelik we rohiy bisimlarni keltürüp chiqarghan.

Türkiyede turushluq munire xanim 2017-yili türkiyediki fatih sultan mehmet uniwérsitéti we bezmi'alem uniwérsitéti birleshme programmisida kilinkiliq pisxologiye kespide magistirliq unwani alghan. U shuningdin buyan tor arqiliq we muhajirettiki Uyghurlargha pisixologiyelik meslhet bérip, pisixologiyelik derslerni ötüp kelgen. U muhajirettiki Uyghurlarda nöwette omumyüzlük pisixologiyelik mesile mewjutluqini, bu mesililerge hergiz sel qarimasliqi kéreklikini tekitlidi.

Hörmetlik radiyo anglighuchilar, lagér qurbanlirining a'ile tawabi'atliri uchrawatqan, shundaqla muhajirettiki Uyghurlar duch kéliwatqan ortaq pisixologiyelik mesililer hemde bu mesililer heqqide pisixolog munire xanimning analizlirini yoquridiki ulinishtin anglighaysiler.