20 Yil burun 3 balisini qur'an kursigha bergen ayshemxan abdulla 21 yilliq késilgen

Muxbirimizning ghuljigha qarita élip barghan téléfon ziyaretliri dawamida ayshemxan isimlik 60 yashliq bir ayalning 3 balisini 20 yilning aldida bir a'ile diniy mektipige bergenliki üchün 21 yilliq késilgenliki ashkarilandi. Bu éghir jaza heqqide pikir bayan qilghan sabiq saqchi yolwas ependi, özi xizmet ishlewatqan mezgillerde xitay terepning öz ijra'atliridiki qanunsizliqni perdazlashta urunup baqidighanliqini, emdilikte bolsa, herqandaq bir wehshiylikni ashkara ijra qiliwatqanliqini ilgiri sürdi.

Ghuljigha qarita élip barghan téléfon ziyaretlirimiz dawamida, ghulja nahiyesining qariyaghach yézisidiki ayshemxan abdulla isimlik ayalning 21 yilliq késiwétilgenliki ashkarilandi. Mezkur yézidiki bir kent amanliq mudirining pash qilishiche, mezkur ayal buningdin 20 yillar burun shu chaghda ösmür yashlardiki 3 balisini mehellidiki bir a'ile diniy mektipide oqutqan. Déyilishiche da'iriler, 2017-yildin kéyin ghuljida diniy sahede her bir bala oqutqan'gha 7 yilliqtin qamaq jazasi bergen. Bu délo heqqide pikir bayan qilghan, nöwette shiwétsiyede yashawatqan sabiq saqchi yolwas ependi, buning sot orunliri chiqarghan qanuniy bir höküm emes, peqet xitay kompartiyesining siyasiy-qanun komitéti chiqarghan hökümler ikenlikini tilgha aldi.

Yolwas ependining qarishiche, béyjingdin chüshken buyruqta, yalghuz tutulushqa tégishlik kishilerning sanila emes, éghir jazalinishqa tégishlik kishilerning sanimu aldin békitilgen. Shundaq bolghachqa, xitayning Uyghur élidiki her derijilik organliri “Bir bala oqutqan'gha 7 yil” qatarliq jaza ölchemliri békitish arqiliq wezipisi orundighan.

Ilgiri mezkur yézidin ehwal éniqlishimiz dawamida xurshide isimlik bir ayalningmu, ikki balisini dinda oqutqanliqi üchün 14 yil, özi qanunsiz namaz oqughanliqi üchün 4 yil bolup jem'iy 18 yilliq késilgenliki ashkarilan'ghan.

Yolwas ependi, xitayning béyjingdin chüshken “Bash kötürgen haman urush, yiltizidin qirqish, bix halitide ujuqturush” qatarliq qattiq zerbe buyruqlirining yerlik da'irilerni téximu jasaretlendürüwatqanliqi we mushu éghir jazalargha éghir jazalargha türtke boluwatqanliqini tekitlidi.

Qariyaghach kentidiki mezkur amanliq mudirining déyishiche, ayshemxan abdullaning yoldishi we perzentliri bu jaza hökümidin kéchikip xewer tapqan we xewer tapqandin kéyinmu, bu jaza heqqide héchkimge héchqandaq naraziliq bildürelmigen.

Sabiq saqchi yolwas ependi, özi wezipe ötewatqan 2000-yillardimu bu xil éghir jazalarning mewjutluqi, emma jaza hökümini mexpiy we saxta sot échip we yaki bir uqturush yollap a'ilisige bildüridighanliqi we höküm naraziliq bildürüsh heqqi barliqi bildüridighanliqini eskertti. U wezipe ötigen yillar bilen nöwettiki weziyetni sélishturup, eyni chaghdimu qanunsiz ijra'atlarning éghir we keng-kölemlik ikenliki, emma u chaghda, bu qanunsizliqni perdazlashqa tiriship baqidighanliqi, emdilikte bolsa ochuq-ashkara ijra qiliniwatqanliqini ilgiri sürdi.

Ötkende ashkarilan'ghan “Kona sheher saqchi arxipliri” dimu, yashta 60 tin ashqan we 10 nechche yil awwal perzentlirini a'ile diniy mektepliride oqutqanlarning tutqun qilin'ghanliqi we hetta éghir késilgenliki heqqide köp sanda délolar közge chéliqidu. Bu höjjetlerdimu, tutqunning qanunsizliqini körsitidighan tepsilatlar perdazsiz halda xatirilinidu.