Semime xanim: “Xitay yoldishimni türkiyege bardi, balilirini türkiyede oqutti dep qamidi”

Xitay türmisi we lagérlirigha qamalghan uruq-tughqanlirining we a'ilisining iz-dérikini qilish üchün istanbuldiki xitay konsulxanisi aldida 70 kündin buyan dawam qiliwatqan “A'ilem qeyerde” “Millet nöwiti” namdiki naraziliq namayishi qar we yamghur yaghsimu toxtimay dawam qilmaqta.

Bu namayish héchbir teshkilatning orunlashturushi bilen bolmastin xelq özlükidin teshkillinip orunlashturulghan bolghachqa istanbuldiki her qaysi sherqiy türkistan ammiwi teshkilatlarning rehberliri, ezaliri we héchbir teshkilatqa eza bolmighan xelq ammisi bolup köp sanda kishining qatnishishi bilen birlik-barawerlik ichide her küni dawam qiliwatidu.

Bügün, yeni 3-ayning 2-küni hawa tutuq, yamghur yéghiwatqan bolsimu namayishchilar qollirida ay yultuzluq kök bayraq bilen xitayning türme we lagérlirigha qamalghan uruq-tughqanlirining resimlirini kötürgen halda xitayning istanbuldiki konsulxana aldigha jem boldi. Namayish jeryanida yamghur arilash tul yaghqan bolsimu namayishchilar ornini tashlap ketmey meydanda ching turup namayishni dawam qildi. Ilgiriki küni yawropa xewerliri Euronews agéntliqining muxbiri kélip namayishchilarni ziyaret qilip ketkenidi. Bügün biz erkin asiya radiyosi muxbiri bölüsh süpitimiz bilen namayishchilarni arilap yürüp bir qanche kishi bilen, ularning xitay türmisige we yaki lagérgha qamalghan uruq-tughqanliri heqqide söhbet élip barduq.

Namayishchilar qehritan qishning qattiq soghuqlirida, bezi waqitlarda qar astida, bezide yamghur astida qaldi, emma héchbir kishi shu namayish meydandin ayrilmay tik turdi. Ular “Zalim xitay a'ilem qeyerde! ?” dégendek sho'arlarni yangritip etrapni zilzilige saldi. Chong yoldin ötüwatqan kishiler arisida ularni qollaydighanliqini ipadilep mashinisining signalini chélip we yaki qol ishariti qilip ötüp ketkenlermu boldi. Namayishchilar arisida 60-70 yash etrapida yashinip qalghan Uyghur boway-momaylar, hetta kichik balilarmu bar idi.

Namayishqa qatnishiwatqan semime isimlik Uyghur ayal bizning ziyaritimizni qobul qilip yoldishining 2016-yilidin buyan türme we lagérgha qamalghanliqini bildürdi.

Semime xanimning bildürüshiche, uning yoldishi rozi abdughéni bu yil 40 yashqa kirgen, u soda-tijaret bilen shughullinidighan yekke tijaretchi iken, u xoten wilayitining kériye nahiyesidin bolup, 2015-yili ayali semime we 6 perzenti bilen türkiyege köchüp kélip istanbulda olturaqlashqan. 2016-Yili 9-ayda istanbuldin ürümchige barghan, kériyediki yerlik saqchilar uni chaqirtip ballirining türkiyede mektepke ötken resmiyet xétini ekélip bérishni telep qilghan. Roza abdughéni 2016-yili 10-ayning 28-küni kériyege barghanda saqchilar uni tutup qamap qoyghan. Semime xanim bir aydin kéyin yoldishining ikki yilliq qamaq jazasigha höküm qilin'ghanliqidin xewer tapqanliqini, yoldishining tutulup kétishige ularning türkiyege barghanliqi we ballirini türkiyede oqutqanliqi sewebidin ikenlikini bildürdi.

Semime xanim, yoldishining 2018-yili 10-ayning 28-küni jaza mudditi toshqan bolsimu, lékin da'irilerning yoldishini türmidin chiqirip xotendiki bir lagérgha qamap qoyghanliqidin xewer tapqanliqini bildürdi.

Semime xanimning bildürüshiche, uning yoldishi 2019-yili 4-ayda tuyuqsiz téléfon qilghan bolup, u téléfonda özining lagérda éghir késel bolup qélip doxturxanigha yötkelgenlikini, ötte tash bar iken dep doxturxanida dawalan'ghanliqini, kéyin 3 ay etrapida qoyup bérilgenlikini, emma yene kériye saqchilirining özini ürümchidin tutup xoten'ge élip ketkenlikini sözlep bergen. Semime xanim 2019-yili 9-aydin buyan yoldishi bilen alaqe üzülgenlikini, uningdin kéyin héch qandaq uchur alalmighanliqini bildürdi.

Semime xanim yoldishining tutulup kétish sewebi toghrisida toxtilip: “Xitayning asasiy meqsiti biz Uyghurlarni yoqitish, bizning alte perzentimiz töt yérim yildin buyan türkiyede oquwatidu, xitay saqchiliri bizni türkiyege ketti we ballirimizni türkiyede oqudi dep yoldishimni türmige qamidi”, dédi.