Корланиң текичи йезисидиму бир лагер барлиқи, тутқунниң йәнә давам қиливатқанлиқи ашкариланди

Корлаға қарита елип барған телефон зиярәтлиримиз давамида, корланиң текичи йезисидиму лагердин бирси барлиқи, лагерға адәм тутушниң йәнила давам қиливатқанлиқи айдиңлашти. Мәлум болушичә, корла қараюлғундики рахман һүсән 2018‏-йили тутулуп, 2020-йили қоюп берилгән; у ятқан лагерға 2021-йили оғли пәйзулла рахман әкитилип, та һазирғичә қоюп берилмигән.

Телефон зиярәтлиримиз давамида, корладики бир сақчи хадими корланиң текичи йезисида лагердин бирси барлиқини ашкарилиди. Униң дейишичә, илгри бир йеза болған текичи, йеқинқи йилларда шәһәр қурулушиниң кеңийиши билән шәһәрниң бир парчисиға айланған. Мәзкур лагер шәһәр ичидики текичи тәвәликидики конабазар дәп атлидиған орунға җайлашқан.

Алдинқи йили телефонимизни қобул қилған байинғолин области чәрчән наһийәлик сот мәһкимисиниң бир хадими, чәрчәнда лагерларниң тақалғанлиқи вә тутқунларниң корла тәвәликидики бир түрмигә йөткәлгәнликини ашкарилиған иди. Норвегийәдики “уйғур әдлийәси архипи” ниң йетәкчиси бәхтияр өмәр әпәндиниң баян қилишичә, даириләр зор бир түркүм лагерларни тақап вә яки вивискисини йәңгүшләп түрмигә айландурған болсиму, әмма “тәрбийәләш мәркизи” намидики лагерлардин техичә ваз кәчмигән. Болупму үстидин техи һөкүм чиқмиған тутқунлар вә яки сорақ нөвити кәлмигәнләр лагерларда тутуп турулған.

Корладики бир аһалиләр кометитиниң хадими, өз тәвәликидики сабиқ тутқунлардин айшәм бавудунниң икки йил аввал лагердин чиққанлиқи, әмма униң 27 яшлиқ оғли бурһан хизирниң нөвәттә тутқунда икәнликини ашкарилиди. Корла қараюлғун сақчиханисиниң хадими, өз тәвәликидин лагерда икки йил йетип чиққан рахман һүсәнниң оғли 25 яшлиқ пәйзулла рахманниң 2021‏-йили 6‏-айда лагерға елип китилип та һазирғичә қоюп берилмигәнликини баян қилди.

Биз лагерларниң алиқачан тақалғанлиқини илгири сүргән хитай даирилириниң пикрини елиш үчүн, хитайниң вашингтондики әлчиханисиға телефон қилдуқ, әмма урған телефонимиз уланмиди.

Бәхтияр өмәр әпәндиниң дейишичә, 2017‏-йилидики чоң тутқундин кейин, уйғур вәзийитидики җиддийчилик пәллигә чиққан вә бу хәлқарадики бир қисим дөләтләр тәрипидин ирқий қирғинчилиқ дәп тонулған, шундақла хитайға қарита бир қатар тәнқид-агаһландурушлар болған болсиму, әмма сода-санаәт җәһәттики мунасивәтләр сәвәбидин бу тәнқдиләр йетәрлик дәриҗидә күчини көрситәлмигән.

Нөвәттә ғәрб дуняисиниң хитай тәһдитини барғансери чоңқур тонуп йетиватқанлиқини тилған бәхтияр әпәнди, хитайниң уйғур районидики ирқий қирғинчилиқ җинайтиниң, җүмлидин лагерлар арқилиқ садир қиливатқан җинайәтлириниң җавабсиз қалмайдиғанлиқини тәкитлиди.