Ғулҗадики икки лагердикиләрниң боз, җирғилаң вә йеңийәр лагерлириға йөткәлгәнлики ашкариланди

Уйғур райониниң рәиси шөһрәт закир икки йилниң алдида бейиҗиңдики бир ахбарат елан қилиш йиғинида уйғур районида аталмиш “тәрбийәләш мәркәзлири” ниң асасән дегүдәк тақалғанлиқи вә аталмиш “курсант” ларниң ишқа орунлишип болғанлиқини илгири сүргән иди. Буниң сахта мәлумат икәнлики һәр күни дегүдәк йүзләрчә пакитлар билән оттуриға чиқмақта. Ғулҗаға қарита елип барған йеқинқи бир телефон зияритимиздә ғулҗадики су дәрваза лагери билән еликтир истансиси лагерлириниң тақалғанлиқи, әмма у йәрдики тутқунларниң техиму пухта муәссәсәләшкән боз, җирғилаң вә йеңийәр лагерлириға йөткәлгәнлики ашкариланди

Хитай даирилири уйғур районида тәсис қилған йиғивелиш лагерлири дуняға ашкарилинип қалғандин кейин, бир мәзгил бу орунларниң аталмиш “кәспий тәрбийә мәркәзлири” икәнликини илгири сүрүп, өзлирини ақлашқа урунуп кәлгән иди. Әмма бу уларниң бу ақлиши базар тапалмиғандин кейин, 2019-йилиниң ахириға кәлгәндә аталмиш “курсант” ларниң мәктәп пүттүрүп болғанлиқини вә мәктәпләрниң тақалғанлиқини елан қилған иди.

Һалбуки, муһаҗирәттики уйғурларниң һәммиси дегүдәк ғайип уруқ-туғқанлири билән та бүгүнгичә көрүшәлмәйватқанлиқи үчүн хитайниң мәзкур баянатиниң сахта икәнлики мәлум болған. Австралийәдики истратигийә вә сиясәт тәтқиқат орни сүний һәмраһ көзитиши арқилиқ уйғур районида аз дегәндә 380 орунда лагер барлиқини бекитип чиққан вә лагерларниң оринини хәритәләштүрүп дуняға ашкарилиған иди. Әмма хитай даирилири мәзкур тәтқиқат орни елан қилған орунларниң лагер икәнликини инкар қилип кәлмәктә вә лагерларниң тақилип болғанлиқини тәкитлимәктә.

Ғулҗа шәһиригә қарита елип барған телефон зиярәтлиримиз давамида, лагерларниң қурулуши җәряни вә башқурулуши һәққидә бәлгилик дәриҗидә мәлумати болған сиясий-қанун саһәсидики бир хадим, су дәрваза лагердики тутқунларниң җирғилаң лагериға йөткәлгәнликини ашкарилиди. Мәлум болушичә, “шинхуа дохтурханиси тәрбийәләш мәркизи” дәпму аталған су дәрваза лагери нөвәттә мәхус бир көргәзмә орниға өзгәртилгән.

Илгирики ениқлашлиримиз давамида 2017‏- вә 2018‏-йиллири ғулҗа шәһиридә партийә мәктәп, малийә мәктәп, ямачаң, боз түрмиси вә йеңийәр қартарлиқ 20 нәччә орунда лагер барлиқи ашкариланған иди. Булардин нөвәттә боз вә йеңийәр лагериниң давамлиқ маңдуруливатқанлиқидин хәвири барлиқини ашкарилиған мәзкур хадим, йеңийәр лагериниң ғулҗа шәһириниң башқурушиға тәвә әң чоң лагер икәнликини әскәртти. Йеңийәр лагериниң “кәспий мәктәп” намида башқуруливатқанлиқини тилға алған бу хадим, бу лагерға яндаш яки униң бир пачиси һалитидә бир һәрбий газарминиңму қурулуватқанлиқини ашкарилиди. Йеңийәр лагеридики тутқунлар саниниң пәвқуладдә көплики, әмма ениқ санни ғулҗадики юқури дәриҗилик бирқанчә әмәлдардин башқа һечкимниң билмәйдиғанлиқини тилға алған бу хадим, күнигә йүз нәччә машинини лагер алдида тохтитиқлиқ һаләттә көргили болидиғанлиқини баян қилди. Бу хадим йәнә машиниларниң екранда зиярәт үчүн кәлгән тутқун аилә-тавабатлириға аит икәнликини баян қилиш билән бирликтә, машниларниң саниға қарапла тутқунлар саниниң зорлуқини тәхмин қилишқа болидиғанлиқини тәкитлиди.

Мутәхәссисләрниң пәрәз қилишичә вә радийомизға кәлгән инкаслардин мәлум болушичә, хитай даирилири 2019‏-йилиниң ахириға кәлгәндә, хәлқара җамаәт пикриниң бесимидин қутулуш үчүн лагердикиләрниң зор бир қисимиға кесим елан қилип уларни түрмиләргә йоллиған болса, йәнә бир қисмини қанунсиз иш тохтамлири билән мәҗбури әмгәк мәйданлириға орунлаштурған; йәнә бир қисмини йеңидин чәт-яқа җайларға селинған яки кеңәйтилгән муәссәсәлири техиму пухта болған мәхсус лагерларға орунлаштурған.