Уйғур дияридики 80 күнгә созулған қамал кишиләрдә түрлүк әндишә һәм гуманларни пәйда қилмақта

Мухбиримиз меһрибан
2022.11.01
uyghurda-virus-qamal-yighin.jpg Байинғолинда юқум сәвәблик қамал қилиш вә муқимлиқни сақлаш тоғрисидики йиғиндин көрүнүш. 2022-Йили сентәбир.
Bayin’gholin J X torbéti

Нөвәттә уйғур диярида юқум вәзийити барғанчә еғирлашқан болуп, хитай һөкүмәт даирилири йолға қойған “юқумни нөлгә чүшүрүш” намидики қаттиқ қамал әксичә үнүм бәргән, авам хәлқ арисида наразилиқлар күчәйгән. Иҗтимаий алақә мунбәрлиридә тарқалған син филимлиридә, бәзи җайларда 80 күндин артуқ давам қилған қаттиқ қамал түпәйлидин, аһалиләрдә ач қелиш, давалиналмаслиқ, һәтта өлүм паҗиәлири көпәйгәнлики, кишиләрдә әнсизлик күчәйгәнлики ашкариланмақта.

27-Өктәбир хитайдики иҗтимаий таратқуларда “үрүмчи параңлири” намидики хитайчә язма учур тарқалған болуп, униңда хитайда юқум башланғандин буян, район бойичә пүтүнләй қамал қилинған 8 шәһәрниң нами тилға елинған. Буларниң ичидә ғулҗа 87 күн, шихәнзә 83 күн, турпан 82 күн, үрүмчи 81 күн, корла 76 күн, санҗи 67 күн қамал һалитидә турмақта, дейилгән. Тизимликтә ичкири хитай өлкилиридә қамал қилинған шәһәрләрдин вухән 76 күн, шаңхәй 66 күн қамал қилинған, дейилгән.

Америкадики лагер шаһити зумрәт давут ханим, бу хилдики син филимлирини хитай мәнбәлиридин елип, иҗтимаий таратқуларда үзлүксиз ашкарилап келиватқан уйғур паалийәтчилириниң бири.

Униң билдүрүшичә, юқум вәзийити һәққидә ашкариланған син филимлиридә йәнә “вирус юқуми байқалди” дәп һөкүм қилинған уйғурларниң ай далаға селинған лагер шәклидики вақитлиқ селинған өйләргә, чедирларға, мәктәп, ресторан яки чениқиш заллиридин өзгәртилгән карантин нуқтилириға қамиливатқанлиқи көрситилмәктикән. Йеқинқи мәзгилләрдә кесәл тегип өлүп кәткәнләрниң ақ халатлиқ сақчилар вә мәһәллә комитети хадимлири тәрипидин машиниға бесип елип кетилгәнлики вә нам-нишансиз көмүветилгәнликидәк көрүнүшләрму көпләп тарқалмақтикән.

Уйғур дияридики юқум мәзгилидә ашкариланған бу хил ечинишлиқ паҗиәләрниң интайин аз бир қисми әркин асия радийосиға охшаш хәлқара таратқуларда дәлилләнгән болсиму, әмма хитай һөкүмитиниң учурни қаттиқ қамал қилиши түпәйлидин йәнә нурғун әһваллар ениқсиз турмақта.

Йеқинда тарқалған син филимлиридә йәнә юқум қамалиға болған наразилиқлар билән биргә, хитай компартийәсиниң 20-қурултийиниң аяқлишиши билән һөкүмәт даирилиридин қамални бикар қилиш һәққидики үмид вә тәләпләрму ипадиләнмәктикән.

Һалбуки, мушундақ әһвалдиму уйғур дияридики һөкүмәт даирилириниң ши җинпиңниң “юқуми нөлгә чүшүрүш” сияситини қәтий иҗра қилидиғанлиқини тәкитлиши, районда йолға қоюлуватқан юқум тәдбирлириниң һәқиқий мәқсити вә мәҗбурий иҗра қилиниш әмәлийитигә болған гуман һәм әндишиләрни барғанчә күчәйтмәктә.

20-Өктәбирдики бир син филимидә, үрүмчи шәһәрлик парткомниң даимий һәйәт әзаси, сиясий-қанун комитетиниң секретари ма җиҗүн иисмлик һөкүмәт әмәлдариниң юқум хизмити һәққидә сөз қилип, үрүмчидә юқумниң шиддәт билән тарқаватқанлиқи, шуңа су, ток, иссиниш әсләһәлири болғанлиқики җайларниң һәммисини “карантин мәркәзлири” гә айландуруш чақириқи ашкариланған иди.

Хитай компартийәсиниң 20-қурултийиқа қатнишип, қайтип кәлгән уйғур аптонум райониниң партком секритари ма шиңруйму охшаш сөзләрни тәкрарлиған. У 26-өктәбир үрүмчидә ачқан “20-қурултай роһини йәткүзүш йиғини” да, ши җинпиңниң “юқумни нөлгә чүшүрүш” намидики қаттиқ қамал сияситини давамлиқ вә қәтий иҗра қилишни тәкитлигән. У сөзидә муқимлиқ тәдбирлирини йәниму күчәйтиш, райондики ток, су, иссиниш қурулмиси болған барлиқ җайларни карантин нуқтилириға айландуруш, муқимлиққа капаләтлик қилишни алдинқи вәзипә қилиш дегәнләрни қайта-қайта тилға алған.

Хитайниң уйғур районида йолға қоюватқан “юқумни нөлгә чүшүрүш” намидики қаттиқ қамал тәдбирлири вә ма шинңруй башчилиқидики йәрлик даириләрниң бу хил қамал тәдбирлирини техиму ашқун вастиларни қоллинип иҗра қилишни тәклитлиши, вәзийәт анализчилириниң җиддий диққитини қозғиди.

Америка аләм қатниши идарисиниң инженери, доктур әркин сидиқ әпәнди бу һәқтә пикир баян қилип, аталмиш “юқумни нөлгә чүшүрүш” қамали һәққидә өзиниң қаттиқ әндишә вә гуманий қарашта икәнликини билдүрди.

Доктур әркин сидиқ әпәнди, өзиниң уйғур райони вәзийитини үзлүксиз көзитип келиватқанлиқини билдүди. У, хитай компартийәсиниң 20-қурултийиниң роһини йәткүзгән ма шиңруйниң сөзлиридин униң хитайниң алий рәһбири ши җинпиңға болған садақитини ипадиләшкә тиришиватқанлиқини тәкитлиди.

Доктур әркин сидиқ әпәндиниң қаришичә, нөвәттә пүткүл хитайдики һәр дәриҗөилик әмәлдарлар ши җинпиңниң “юқумни нөлгә чүшүрүш” намидики қаттиқ қамал тәдбирини күчәп тәрғип қилиш вә иҗра қилиш арқилиқ, өзи башқуруватқан районниң муқимлиқини сақлашқа һәмдә ши җинпиңға болған садақитини билдүрүшкә урунмақтикән.

Әркин сидиқ әпәндиниң қаришичә, ма шиңруйму башқа хитай әмәлдарлириға охшашла хизмәт көрситиш арқилиқ өз садақитини ипадиләш, техиму юқури орунға өрләшни арзу қиливатқан хитай әмәлдарлириниң бири икән.

Әркин сидиқ әпәнди өз әндишисини билдүрүп, дәл мушундақ болғини үчүн, ма шиңруйниң нөвәттә “юқумни нөлгә чүшүрүш” намидики қаттиқ қамал сияситини, ши җинпиң тәкитлигән “районнниң муқимлиқиға капаләтлик қилиш” буйруқини иҗра қилишниң вастилиқ қуралиға айландурғанлиқини билдүрди.

Әркин сидиқ әпәнди зияритимиз ахирида йәнә, нөвәттә уйғурлар учраватқан ирқий қирғинчилиқ вәзийитигә қарита дуняниң диққитиниң йәнила йетәрлик болмиғанлиқини көрсәтти.

Униң тәкитлишичә, чәт әлләрдики уйғур тәшкилатлиридин башқа йәнә һәр бир уйғурму вәтәндики уйғур қериндашлири учраватқан ирқий қирғинчилиқ вәзийитини өзлири яшаватқан дөләт вә райоларда аңлитиши толиму зөзүр һәм тәхирсиз икән.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.