Xelq'ara metbu'atlar Uyghurlarning haraq ichishke, choshqa göshi yéyishke mejburlan'ghanliqini tekitleshmekte

Xelq'ara metbu'atlar ramazanliq programmlirida Uyghurlarning haraq ichishke, choshqa göshi yéyishke mejburlan'ghanliqini tekitleshmekte.

Ramazan kirgendin buyan, bir qisim metbu'atlar irqiy qirghinchiliq we insaniyetke qarshi jinayetning qurbanigha aylan'ghan Uyghurlarning ramazandiki weziyitige qiziqqan. Hindistanda xewerler tarqitidighan “Opindi'a” namliq tor betide élan qilin'ghan “Xitay Uyghur musulmanlirining ramazan mezgilide roza tutushini chekleydu, nazaret sistémisini yolgha qoyidu” namliq xewerde, hindoniziyening “Liputan 6” namliq téléwiziye qanili élan qilghan “Xitaydiki musulmanlarning roza tutushigha ruxset qilinmaydu” namliq xewerde we bashqa axbarat wastilirining ramazanliq programmilirida Uyghurlarning diniy étiqadining depsendichiliklerge uchrash ehwalliri bayan qilin'ghan.

Xewerlerde otturigha qoyulishiche, milyondin artuq ahalisi jaza lagérlirigha qamalghan Uyghurlarning bu yilqi ramazan mezgilidimu roza tutushi cheklen'gen. Mektepler “Perzentler ata-anisini nazaret qilish” pa'aliyitini yolgha qoyup, oqughuchilargha ata-anisining roza tutqan-tutmighanliqini ispatlaydighan jedwellerni toldurushqa buyrighan. Mehelle amanliq küchliri öylerni nazaret qilip, zohurluq mezgilide chiraq yéqilghan öylerni tizimgha élish wezipisini öteshke bashlighan.

“Xitay Uyghur musulmanlirining ramizan mezgilide roza tutushini chekleydu, nazaret sistémisini yolgha qoyidu” namliq xewerde mundaq bayan qilidu: “Xitay yene ‛milletler ittipaqliqi‚ siyasiti arqiliq musulmanlar jama'itini nishan'gha alidu, hökümet da'iriliri bu pa'aliyette Uyghur musulmanliri ahalisini haraq ichish we choshqa göshi yéyishke mejburlap, musulman bolmighanlarning en'enisige egishishke qistaydu.”

Xewerde d u q bayanatchisi dilshat réshitning xitay da'irilirining ramazan mezgilide sherqiy türkistandiki 1811 kentte 24 sa'etlik nazaret sistémisini berpa qilghanliqini tekitligenliki bayan qilin'ghan bolup, bu munasiwet bilen bügün, yeni 27-mart ziyaritimizni qobul qilghan dilshat réshit bir qisim xelq'ara metbu'atlarning Uyghurlarning ramazandiki weziyitige qiziqqanliqini we bu heqte melumatlar sorap, köplep xewerler tarqatqanliqini tilgha aldi.

“Xitaydiki musulmanlarning roza tutushigha ruxset qilinmaydu” namliq xewerde Uyghur diniy zatliridin turghunjan alawudun ependining “Xitay hakimiyiti medeniyetlerge hörmet qilmaydu we insanlarning diniy erkinlikige yol qoymaydu. Xitaylar Uyghurlarning étiqadigha we güzel en'enilirige düshmenlik qilmaqta, Uyghurlarning milliy we diniy bayramlirini cheklimekte, irqiy qirghinchiliq arqiliq bu milletni yoqitishqa urunmaqta” dégen ibarilirige orun bergenidi.

Turghunjan alawudun ependi bügün bu heqte toxtalghanda, xitay da'irilirining ramazan mezgilide Uyghurlarning roza tutushini cheklepla qalmay, piwa bayrimi ötküzüp Uyghurlarni piwa ichishke zorlash, choshqa göshi yéyishke mejburlash we kishilerni toplap, islamda haram hésablan'ghan tamaqlarni istimal qilishqa qistashtek zorawanliqlarni yolgha qoyup kéliwatqanliqini eskertti. U sözide yene xitay hakimiyitining sherqiy türkistanda irqiy qirghinchiliq we éghir diniy depsendichilik yürgüzüsh bilen birge, herxil yalghan sehnilerni hazirlap, xelq'ara jem'iyetke Uyghurlarni bayashat, xatirjem, erkin yashawatqandek körsitishke uruniwatqanliqini bayan qildi.