Гума базирида аз дегәндә 13 киши дезинфиксийәдин зәһәрлинип өлгән

Мухбиримиз шөһрәт һошур
2022.09.29
Уйғур районида лагер вә қамал Узундин буян хитай йүргүзүват кәң көләмлик юқири техникилиқ назарәт, бастуруш, қайта тәрбийиләш сиясити вә халиғанчә қамилишни баштин кәчүргән уйғурлар әмдиликтә хитайниң вирусни баһанә қилип йүргүзгән қамал қилиш сияситиниң қурбанлириға айлинип, ачарчилиқ вә өлүм һадисилири йүз бәрмәктә.
Photo: RFA

Иҗтимаий тарақтулардики бир учурда уйғур елиниң мәлум бир җайида нәччә миңлиған кишиниң дезинфиксийәдин зәһәрләнгәнлики тилға елинған иди. Мухбиримизға кәлгән бир имзасиз мәктуптиму хотәнниң гума наһийәсидә дезинфиксийәдин зәһәрлиниш вәқәси йүз бәргәнлики мәлум қилинған. Мухбиримизниң нәқ мәйдан ениқлашлири давамида, хотәнниң гума наһийә базирида бир аһаиләр комитетидин 13 кишиниң зәһәрлинип өлгәнлики дәлилләнди.

Өткән һәптә иҗтимаий таратқулардики бир учурда уйғур елиниң мәлум бир җайида аһалиләрниң дезинфиксийәдин зәһәрләнгәнлики қәйт қилинған. Алдинқи күни радийомизға кәлгән инкастиму хотәнниң гума наһийәсидә аһалиләрниң дезинфикисийәдин зһәрлиниш вәқәси йүз бәргәнлики вә вәқәдә көп санда кишиниң өлгәнлики тилға елинған. Биз бу учурларниң тоғра-хаталиқини айдиңлаштуруш үчүн, хотәндики алақидар идарә органларға телефон қилдуқ.

Телефонимизни қобул қилған учур мулазимәт қизиқ линийә хадими мәзкур вәқә һәққидә юқум хизмити қуманданлиқ мәркизидин мәлумат елишимизни тәвсийә қилди, әмма бундақ бир вәқәниң йүз бәргәнликини инкар қилмиди.

Радийомизға кәлгән инкаста, зәһәрлинишкә юқумға қарши дезинфиксийәниң сәвәб болғанлиқи қәйт қилинған вә вәқәниң гума наһийәсидә йүз бәргәнлики тилға елинған. Телефоинимизни қобул қилған юқум қоманданлиқ мәркизиниң бир хадими, “хотәндә дезинфиксийәдин зәһәрлиниш вәқәси йүз бәргини растму?” дегән соалимизға җавабән “шундақ” дәп җаваб бәрди. Биз униңдин өлгүчиләр саниниң қанчилик икәнликини сориғинимизда, у “бундақ соалларни соримаң” дәп аччиқланди. Биз униңдин: “бу ашкарилашқа болмайдиған учурларму?” дәп сориғинимизда, у өзиниң бу һәқтә һечқандақ бир учур тапшуруп алмиғанлиқини баян қилди.

Мәзкур мәркәзниң йәнә бир хадими, зәһәрлиниш вәқәсиниң қәйәрдә йүз бәргәнликини сориғинимизда, дәсләптә бу тоғрилиқ мәсул хадимдин мәлумат сорап җаваб беридиғанлиқини ейтти. У азрақ вақиттин кейин, зәһәрлиниш вәқәси йүз бәргән орунниң гума наһийәси икәнликини дәлиллиди. Биз униңдин вәқәниң гума наһийәсиниң қайси йезисида йүз бәргәнликини сориғинимизда, у өзиниң хотән шәһәр ичидин икәнлики, гума наһийәсиниң йеза-базарлиридин хәвири йоқлуқини баян қилди.

Қолимиздики инкаста, мәзкур зәһәрлиништә көп санда кишиниң мағдурсизлиниш вә һушсизлиниш қатарлиқ әһвалларға дучар болғанлиқи, йәнә көп санда кишиләрниң зәһәрдин җан үзгәнлики қәйт қилинған, әмма өлгүчиләр вә бимарларниң сани һәққидә мәлумат берилмигән. Биз юқум қоманданлиқ мәркизиниң хадимидин дезинфиксийәдин зәһәрлиниш вәқәсидә қанчә кишиниң өлгәнликини соридуқ. У бу һәқтә учур мулазимәт ишханисидин мәлумат елишимизни ейтти.

Инкаста йәнә хотәндә қамал башланған 9 күндин буян айропилан арқилиқ дезинфиксийә дориси чечиливатқанлиқи вә зәһәрлинишниң мушу сәвәбтин келип чиққанлиқи йезилған. Биз мәзкур хадимдин, зәһәрлинишниң сәвәбини билидиған яки билмәйдиғанлиқини соридуқ. У өзиниң билидиғанлиқини, әмма бу һәқтә қолида рәсмиий уқтуруш яки доклат болмиғанлиқи үчүн бирнәрсә дәп берәлмәйдиғанлиқини баян қилди.

Биз хотән шәһәр ичидики аһалиләрниң биридин хотәндә елип бериливатқан дезинфиксийәдин хәвириниң бар-йоқлуқини сориғинимизда, у қамал башланғандин буян һавада мәшғулат елип бериватқан айропиланларниң пәйда болғанлиқини тилға алди.

Биз ахирида қолимиздики йип учлириға асасән, гума наһийә базиридики бир он аилә башлиқиға телефон қилдуқ. У өзи мәсул 10 аилә ичидин ибраһим исимлик бир кишиниң зәһәрлинип өлгәнликини ашкарилиди. Униң дейишичә, униң өзиниң уруқ-туғқанлиридин атихан исимлик бир аялму зһәрлиништин җан үзгән. Мәлум болушичә, вәқәдә йәнә бир аилидин 5 киши җан үзгән. Мәзкур онбеши йәнә өзи яшаватқан аһалиләр кометитидин җәмий 13 кишиниң бу вәқәдә җан үзгәнликини ашкарилиди. Әмма у бу зәһәрлинишниң немә сәвәбтин келип чиққанлиқини билмәйдиғанлиқи вә һөкүмәт немә дәп хуласә чиқарса шуниңға ишинидиғанлиқини әскәртти.

Америка колумбийә университетиниң медитсина тәтқиқатчиси мәмәт имин әпәнди, дезинфиксийәдин зәһәрлиниш еһтималлиқи һәққидики қарашлирини баян қилип өтти. У, дезинфикисйәдә ишлитилгән дориниң түри, миқдари вә усули намувапиқ болған әһвалда зәһәрлиниш вәқәсиниң йүз бериш мумкинчилики һәққидә өз пикирлирини оттуриға қпойди. У йәнә илгири уйғур елида айроплан билән дора чечиш усулиниң қоллинғанлиқидин өзиниң хәвири барлиқини тилға алди.

Йоқирида гума базирида дезинфиксийәдин зәһәрлиниш вәқәси йүз бәргәнлики һәққидә мәлумат бәрдуқ.

Пикир қошуң

Радиониң ишлитиш шәртлиригә асасән, пикирлириңиз тәкшүргүчиләр тәрипидин тәстиқлиниши вә мувапиқ дәриҗидә тәһрирлиниши түпәйли, тор бәттә дәрһал пәйда болмайду. Сиз қалдурған мәзмунға әркин асия радиоси җавабкар болмайду. Башқиларниң көз қариши вә һәқиқәткә һөрмәт қилишиңизни сораймиз.