14 Yashliq elisaning Uyghurlargha atighan resimi 1-derijilik mukapatqa érishken

“Jenubiy gérmaniye géziti” 26-dékabir élan qilghan “2022-Yiligha nezer: sansizlighan ijadkar ewladlar” namliq qisqa xewerde 14 yashliq elisa isimlik bir gérman qizining Uyghurlargha atap sizghan “Insanlargha erkinlik” namliq resimining 2023-yilliq “Yashlar medeniyet mukapati” gha na'il bolghanliqi bayan qilindi.

Xewerdin melum bolushiche, bawariye ölkisining ébérsbérg rayonluq “Yashlar kéngishi” teshkilati yéqinda “Orun barmu?” dégen témida muhit mesilisi, wirus mesilisi, kishilik hoquq mesililirini öz ichige alghan keng mezmunda eser ijad qilish musabiqisi teshkilligen bolup, 14 yashliq elisaning Uyghurlargha atap sizghan resimi 1-derijilik mukapatqa érishken, mukapat tarqitish murasimi 2023-yili 2-ayda ötküzilidiken.

Resimde is-tütek, ot yalqunliri qaplighan arqa körünüsh astida éghizi xitayning qizil bayriqi bilen pichetlen'gen uzun chachliq bir Uyghur qizining ong qolida sherqiy türkistanning ay-yultuzluq kök bayriqini, sol qolida bir miltiqni tutqan halda kökrek kérip algha ilgirilewatqan körünüshi teswirlen'gen idi. Bu körünüshke uzun chachliq Uyghur qizigha egiship ilgirilewatqan erlerning hemde miltiq tutqan yene bir yashan'ghan ayalning simasimu, shundaqla yerlerde chéchilip yatqan jesetler, bu jesetlerning arisida xitayning eskiriy formisini kiygen bir ölükningmu qiyapiti qisturulghan idi. Uyghurlarning nöwettiki weziyitige tedbiqlan'ghan bu resimning jelp qilish küchi alahide zor bolup, resimni körgüchilerning tesewwurini Uyghurlarning nöwettiki qiyin weziyitige bashlap baratti.

Eugène Delacroix

Bu alahide resim heqqidiki chüshendürüshte bayan qilinishiche, mezkur resimning bashqiche bir nusxisini eslide fransiyelik yujén délakuwa (Eugène Delacroix) isimlik bir ressam fransiyede 1830-yili yüz bergen “Iyul inqilabi” gha atap sizghan iken. Resimning esli nami “Xelqni yéteklewatqan erkinlik” iken. Bu resim parizhda 1830-yili 7-ayning 27-künidin 29-künigiche 3 kün dawam qilghan inqilapta padishah charlis X ni aghdurup, démokratik hakimiyetni berpa qilghan “Shanliq 3 kün” ge béghishlan'ghaniken, resim fransiyening erkinlik körüshi üchün simwol xaraktérlik bir belge hésablinidiken.

14 Yashliq elisa bu resimni fransiye inqilabini Uyghurlarning hazirqi weziyitige tutashturup, özgertip sizip chiqqan we uninggha “Insanlargha erkinlik” dégen namni bergen. Resim ébérsbérg rayonluq “Yashlar kéngishi” teripidin teshkillen'gen, “Tünde oyghinish” dep nam bérilgen bu qétimqi ijadiyet musabiqisigha qatnashqan 77 neper ösmürlerning eserliri arisida “Rékord xaraktérlik eser” bolup bahalinip, 1-derijilik mukapatqa érishken.

Bizning 14 yashliq alisani ziyaret qilip “Bundaq bir resimni sizishingizgha seweb bolghan amil néme? bu resim arqiliq siz nimini ipade qilmaqchi?” dégendek su'allargha jawab élish pursitimiz bolmidi. Emma gérmaniyediki pishqedem Uyghur siyasiy erbabliridin erkin alptékin ependining qarishiche, elisaning bu resimi mukapatqa layiq mukemmel bir resim iken hemde mezkur resim Uyghurlarning nöwetti weziyitini jelp qilarliq bir shekilde namayen qilip bergeniken.

Gérmaniyediki weziyet analizchisi enwer ehmet bu heqte toxtalghanda, 14 yashliq bir qizning Uyghur irqiy qirghinchiliqini we Uyghurlarning musteqilliq iradisini namayen qilidighan bundaq bir resimni sizip chiqalishigha muhajirette dawam qilip kelgen Uyghurlarning siyasiy pa'aliyetlirining we gérman puqralirining Uyghur irqiy qirghinchiliqigha qarita pozitsiyening zor derijide tesir körsetken bolushi mumkinlikini ilgiri sürdi.