Kériyede oghligha diniy telim bergen diniy zat 10 yilliq, telim alghan oghli 6 yilliq késilgen

Xitay da'iriliri ilgiriki yillarda yer asti diniy mekteplerde we yaki atalmish “Qanunsiz diniy zat” larning qolida telim élishni “Qanunsiz diniy terbiye” dep belgilep, köp sanda kishilerni jazalap kelgen idi. Ashkarilinishiche, lagérlar qurulghan yéqinqi besh yilda, ata-anisi yaki bowa-momisidin diniy telim élishmu “Jinayet” sanalghan we zor bir türküm kishiler mana mushu seweb bilen türmilerge tashlan'ghan. Kériye nahiyeside ayrim-ayrim 10 yil we 6 yil késiwétilgen ata-bala memet musa bilen osman memetning délosi del mushu bweziyetning bir misalidur.

Bu yil ashkarilan'ghan “Shinjang saqchi höjjetliri” diki toqquzaqqa da'ir saqchi arxiplirida ata-anisi yaki bowa-momisidin diniy telim élishmu, tutqunlarning muhim bir tutulush sewebi qatarida köp qétim közge chéliqidu. Ashkarilnishiche, bu yalghuz toqquzaqtikila ehwal bolmastin, 2017-yildin kéyinki chong tutqunda Uyghur élining bashqa jayliridimu oxshash halda yüz bergen. Kériyelik bir muhajirning radiyomzigha inkas qilishiche, yurti kériyening len'ger yéza len'gersay kentdiki 50 nechche yashliq diniy zat memet musa, 20 nechche yashliq oghli osman memetke bala waqtida bergen diniy telimi seweblik, ata-bala ikkeylen tengla késiwétilgen.

Biz bu ehwalni aydinglashturush üchün kériye nahiyesidiki alaqidar idare-organlargha téléfon qilduq. Alaqidar xadimlar so'allirimizgha jawab bérishni ret qildi.

Inkasta eskertilishiche, diniy zat memet musa jama'etchilik ichide éhtiyatchanliqi bilen tonulghan bir kishi bolup, u teqip nisbeten bosh yillardimu hökümetning nikah xétini körmigen ehwal astida nikah oqushni ret qilip kelgen؛ teblighliride da'iriler sizip bergen siziqtin peqet chiqmighan. Yiraq-yéqindin qur'an sawadini chiqirish üchün öginish telepliri kelgende, özining telim-terbiye métodining ajiz ikenlikini bahane qilip körsitip, bala oqutushtinmu özini qachurup kelgen. Emma özining perzenti osman memetke bala waqtidin bashlap qur'an sawadi bergen we dinning asasiy telimatlirini ögetken؛ u bu terbiyeni bir diniy zat süpitide emes, belki atiliq burchini ada qilish niyitide élip barghan.

Diniy zat memet musaning bu ishi 2017‏-yiligha kelgende, “Qanunsiz diniy pa'aliyet” katégoriyesige kirgüzülüp, ata-bala her ikkisi tutqun qilin'ghan we 2018‏-yili késiwétilgen.

Biz yene kériye nahiye len'ger yéziliq saqchixanigha téléfon qilduq. Saqchi xadimlirimu mezkur ata-balining ehwali heqqide melumat bérishni ret qildi.

Kériyelik muhajirning inkasida qeyt qilinishiche, osman memetning mehellidiki birqanche qétimliq ölüm petiside qira'et qilishi, 2017-yilidiki tutqunda uning saqchixanigha chaqirtilishqa seweb bolghan. Soraq jeryanida u xetme-qira'et qilishni bala waqtida dadisidin ügenlikini éytqan. U, buni dégen waqtida qoghdinish meqsitide, yeni hökümet endishe qilidighan kishilerdin ögenmigenlikini bildürüshke tirishqan, emma buning özimu “Qanunsizliq” dep qarilip késiwétilgen.

Inkasta xatirilinishiche, mezkur ata-balining olturushluq orni kériyening len'ger yéza len'gersay kentidin bolup, biz bu heqte melumat élish üchün mezkur kent saqchisigha téléfon qilduq. Alaqidar xadim, mezkur kenttin tutulghan diniy zatlardin biri memet musa dégen kishi ikenliki we uning oghli osman memet bilen birlikte késiwétilgenlikini bayan qilish arqiliq, inkastiki uchurlarning toghriliqini delillidi.

Delillinishiche, diniy zat memet musa 10 yilliq, oghli osman memet 6 yilliq késiwétilgen.