Рай синашқа қатнашқан көпчилик германийә пуқралири волкисвагенниң үрүмчидики завутини тақашни қоллиған

Даңлиқ германийә аптомобил ширкити волкисвагенниң үрүмчидики завутини тақаш пикири германийә пуқралириниңму қоллишиға еришип, волкисваген 2013-йилдин бери ишләпчиқириш билән шуғуллинип кәлгән үрүмчидики завутини тақаш тоғрисида техиму еғир җамаәт пикириниң бесимиға дуч кәлгән. Мәлум болушичә, германийәдики сивей (Civey) намлиқ нопузлуқ бир рай синаш орни уйғурлар елидики мәҗбурий әмгәк вә волкисвагенниң үрүмчидики завути тоғрисида елип барған рай синашта, рай синашқа қатнашқан көпчилик пуқралар волкисвагенниң завутини тақашни қоллиған.

Германийәдики мәхсус хитай мәсилилирини тема қилған China Table намлиқ бир нопузлуқ тор бекитиниң һавалиси билән елип берилған мәзкур рай синашқа 5000 дин артуқ адәм үстидин рай синаш елип берилған. Мәлум болушичә, рай синашқа қатнашқанлардин тақашни қоллиған яки тақашқа майил икәнликини билдүргәнләр 67 пирсәнт болуп, улардин 55 пирсәнти тақаш керәк, дәп қарайдиғанлиқи, 12 пирсәнти тақашқа майил икәнликини билдүргән. China Table Мәзкур рай синаш нәтиҗиси тоғрисидики доклатида: “хәлқара җәмийәтниң шинҗаңни әмгәкчиләр интайин аз иш һәққигә еришишниң кичиклитилгән картиси” дәп қарайдиғанлиқи, болупму “тоқумичилиқ, йеза игилик вә қуяш енергийә тахтиси қатарлиқлар юқири дәриҗидики хәвплик саһәләрниң мәҗбурий әмгәкниң тәминләш зәнҗиригә дахил қилиниши тез кеңәймәктә” дәп һиесаблайдиғанлиқи тәкитләнгән.

Германийәдики кишилик һоқуқ тәшкилатлириниң ейтишичә, мәзкур рай синаш нәтиҗиси германийә сиясийонлириниң волкесвагенниң үрүмчидики завутини тақашта техиму кәскин болуши үчүн васитилик бесим шәкилләндүридикән. Германийәдики “тәһдит астидики хәлқләр җәмийити” ниң алий дәриҗилик қанун мәслиһәтчиси һану шәдлер 28-июн зияритимизни қобул қилғанда амундақ деди: “мениңчә бу германийәдики сиясийонларниң волкисвагенниң үрүмчидики завутини тақашта техиму кәскин болуши үчүн васитилик бесим қилиш ролини ойнайду. Чүнки, йеқинда германийәдики металлургийә санаитидики интайин муһим вә чоң бир ишчилар уюшмиси волкисвагенниң үрүмчидики завутини тақашни тәләп қилди. Шуниң билән бир вақитта‚ германийә федиратсийә җумһурийитиниң төвән саксонийә штатиму үрүмчидики завутни тақашни тәләп қилди.”

Һанну шәдлерниң ейтишичә, төвән саксонийә штатиниң үрүмчидики завутни тақашни тәләп қилишиниң муһим әһмийити бар икән. Һану шәдлер мундақ дәйду: “уларниң тәләп қилиши интайин муһим. Чүнки, төвән саксонийә штати волкисвагенниң пай чекигә шерик. Бәлким у волкисвагенниң 10 пирсәнти яки 20-40 пирсәнт пай чекигә шерик болуши мумкин. Бу йеқинда ашкариланған ‛шинҗаң сақчи һөҗҗәтлири‚ниң тәсир көрсәткәнликини көрситиду. Бу йәнә уйғурларниң тәқдири техиму көп кишиләргә, техиму көп сиясийонларға тәсир қилғанлиқини ипадиләйду. Бу яхши бир йүзлиништур. Бу техиму көп сиясийонларни ипадә билдүрүшкә мәҗбурлайду”.

Лекин волкисваген ширкити җамаәт пикириниң қаттиқ бесимиға дуч кәлгән, германийә һөкүмити униң хитайдики тиҗаритигә бихәтәрлик суғурта капалити беришни рәт қилған болсиму, бирақ у өзиниң үрүмчидики завутини давамлаштурушта изчил чиң тутуп кәлди. Биз 28-июн күни германийәдики аммиви рай синаш нәтиҗиси мунасивити билән волкисваген ширкити билән алақилишип, униң рай синаш нәтиҗисигә болған инкасини сориған идуқ. Мәзкур ширкәт шу күни мухбиримизға әвәткән бу һәқтики язма баянатида, өзлириниң мәҗбурий әмгәккә қәтий қарши икәнлики, сода кишилик һоқуқ низамлириға әмәл қилип келиватқанлиқини ейтқан, әмма үрүмчидики завути тоғрисида һечнемә демигән.

Баянатта: “волкисваген дуняниң һәрқайси җайлиридики содиға алақидар паалийәтлиридә мәҗбурий әмгәккә қәтий қарши туриду. Биз ширкәт ичидә юқири өлчәм турғузупла қалмай, йәнә тәминләш зәнҗиридиму бу қиммәт өлчәмлирини сақлап қелиш үчүн тиришимиз. Бүгүнки күндә биз кишилик һоқуқни қоғдашни аллиқачан йолға қоюп, хатиримизни системилиқ бекитимиз, бу асаста кишилик һоқуқ дәпсәндичиликиниң алдини елиш тәдбирлирини тәрәққий қилдуруватимиз” дейилгән. Баянатта йәнә “волкисваген тәрипидин биваситә бекитилгән хитай хәлқ җумһурийитидики мал тәминлигүчиләрниң ‛изчил сетивелиш даириси‚гә дахил қилинип, уларниң сода шерикчилик һәрикәт низамиға әмәл қилишқа вәдә бәргәнлики” тәкитләнгән.

Лекин германийәдики уйғур тәшкилатлириниң ейтишичә, йеқинда “шинҗаң сақчи һөҗҗәтлири” ниң хәлқара таратқуларда ашкарилиниши, германийәдә волкисвагенниң үрүмчидики завутиға болған қизиқишни техиму күчәйткән. Германийәни база қилған “явропа шәрқий түркистан бирлики” тәшкилатини рәиси әсқәр җан әпәнди 28-июн бу һәқтики зияритимизни қобул қилди.

Әсқәр җан әпәндиниң ейтишичә, волкисваген өзиниң үрүмчидики завутини хитайниң бесими билән қурғаникән. У волкисвагенниң үрүмчидики завутини зиян тартсиму, һазирға қәдәр давамлаштуруп кәлгәнлики, буниң хитай үчүн бир сиясий мәсилә икәнликини билдүрди.

“China Table” ниң доклатида ейтилишичә, рай синаш нәтиҗисидин германийә истемалчилириниң уйғурлар дияридики мәҗбурий әмгәк мәсилисигә болған һошярлиқиниң күчәйгәнликини мәлум болған. Рай синашқа қатнашқан пуқраларниң 71 пирсәнти, әгәр германийәгә импорт қилинған мәһсулатларға азрақ болсиму мәҗбурий әмгәк арилишип қалған болса, бу мәһсулатларни германийәгә импорт қилишни чәкләшкә майил икәнликини ейтқан. Рай синашқа қатнашқанларниң 56 пирсәнти пәқәт гуман қилишниң өзила бу мәһсулатларни чәкләшкә йетәрлик икәнликини, пәқәт 10 пирсәнт киши бу хил мәһсулатларни рәт қилмайдиғанлиқини билдүргән. Доклатта ейтилишичә, йешиллар партийәсигә беләт ташлайдиған истемалчиларниң мәҗбурий әмгәк мәһсулатлириға болған позитсийә әң қаттиқ болуп, улардин 88 пирсәнт киши қарши турған. Униңдин қалса сотсиял демократлар партийәсидикиләрниң әң юқири болуп, 80 пирсәнт киши қарши турған. Бу нисбәт “йәнә бир германийә” партийәсидикиләрдә 44 пирсәнт, солчилар партийәсидикиләрдә 56 пирсәнт, либирал демократларда 59 пирсәнт, христиан демократлар иттипақидикиләрдә 66 пирсәнт болған.