Күчлүк хәлқаралиқ бесим волкисвагенни үрүмчидин айрилишқа мәҗбурлиди

Ройтерс агентлиқиниң 27-ноябир елан қилған “волкисваген шинҗаңдики мулазимитидин чекинди, завут вә синақ йоллирини сатмақчи” намлиқ хәвәргә асасланғанда, узун йиллардин буян хәлқарада “уйғур мәҗбурий әмгики билән четишлиқ” дәп қаттиқ әйиблинип кәлгән болсиму, үрүмчидики завутини тақашқа җаһиллиқ билән қарши туруп кәлгән волкисваген, мана әмди күчлүк хәлқаралиқ бесим вә иқтисадий мүшкүлатлар сәвәбидин үрүмчидин айрилишни қарар қилған.

Хәвәрдә илгири сүрүшичә, волкисваген үрүмчидики завутини вә аптомобилларни синақ қилиш үчүн ясиған йоллирини хитайниң шаңхәйдики дөләт игиликидики бир аптомобил завутиға сетип беридикән. Буниңдин илгири, волкисваген германийәдики 3 завутини тақиған вә йәнә бәзи завутлирини тақашқа тәйярлиқ қиливатқанлиқини очуқ елан қилған иди.

Хәвәрдә мундақ баян қилинған: “йеқинқи йиллардин буян, волкисвагенниң үрүмчидики мәвҗутлуқи баш ағритидиған бир мәсилигә айлинип қалди, чүнки мәбләғ салғучилар бу аптомобил содигәрлиригә бу райондин чекиниш һәққидә изчил бесим қилип кәлди. Кишилик һоқуқ органлирида бу райондики зораванлиқ қилмишлириниң хатирилири бар, бу өз нөвитидә җаза лагерлиридики зор көләмлик мәҗбурий әмгәкниму өз ичигә алиду. Бейҗиң болса бундақ зораванлиқ қилмишлириниң мәвҗутлуқини изчил инкар қилип кәлди.”

Д у қ рәиси турғунҗан алавудун әпәндиниң билдүрүшичә, волкисвагенниң үрүмчидин чекинишигә д у қ вә башқа кишилик һоқуқ органлириниң йиллардин буянқи бесимлири күчлүк тәсир көрсәткән икән. Немила болмисун, волкисвагенниң үрүмчидин чекинишини “уйғурлар үчүн бир хуш хәвәр”дәп қарашқа болидиғанлиқини тилға алған германийәдики вәзийәт анализчиси әнвәр әһмәтниң билдүрүшичә, волкисвагенниң бу қарарни елишида германийә һөкүмитиниңму бәлгилик роли болған.

Гәрчә мәтбуатлар волкисвагенниң үрүмчидин чекинишигә күчлүк иқтисадий һәм техникилиқ риқабәтләрниңму сәвәб болғанлиқини илгири сүрсиму, йиллардин буян волкисвагенға қарши паалийәтләрниң алдинқи сепидә хизмәт қилип кәлгән германийәдики вәзийәт анализчиси ғәюр қурбан әпәндиниң қаришичә, волкисвагенниң шәрқий түркистандин чекинишидики түп сәвәб, иқтисадий мәсилигә әмәс, бәлки уйғурлар мәсилисигә бағлинидикән. У сөзидә, д у қ ниң узун мәзгилләрдин буян волкисвагенға бесим ишлитип, талай қетим волкисвагенни хәлқара җәмийәт алдида өзини ақлашқа мәҗбурлиғанлиқини әскәртип өтти. Униң тәкитлишичә, волкисвагенниң үрүмчидин чекиниши, башқа чәт әл ширкәтлириниң хитайдин чекинишигиму бәлгилик тәсирләр көрситидикән.

Һалбуки, “волкисваген шинҗаңдики мулазимитидин чекинди, завут вә синақ йоллирини сатмақчи” намлиқ хәвәргә асасланғанда, әлмисақтин мәнпәәт үчүн һәрқандақ мустәбитләр билән һәмкарлишиштин баш тартмай кәлгән волкисваген аптомобил гуруһи үрүмчидин чекинсиму, хитайниң дөләт игиликидики аптомобил ширкәтлири билән болған һәмкарлиқини таки 2040-йилиға қәдәр давамлаштуридикән.