Ваң йиниң түркийә зиярити өктичи партийәләрниң қаттиқ наразилиқиға учриди

Хитай ташқи ишлар министири ваң йиниң түркийәгә қилған зиярити вә уни күтүвалған түркийә һөкүмити түркийәдики өктичи партийәләрниң күчлүк наразилиқиға учриди. Хәвәр қилинишичә учришишта түркийә ташқи ишлар министири мәвлүт чавушоғлу ваң йигә өзлириниң уйғур мәсилисидә ғәрб әллири билән бир мәйданда орун алмайдиғанлиқини тәкитлигән. 25-Март күни әтигән ваң йи мәвлут чавушоғлу билән көрүшүватқанда демократ партийәси рәиси уйсал гүлтәкин әпәнди, келәчәк партийәси муавин рәиси сәлчуқ өздағ, ийи партийәси парламент әзаси фаһрәттин йоқуш әпәнди вә саадәт партийәси парламент әзаси абдулқадир қарадуман әпәндиләр бирликтә хитайниң әнқәрәдә турушлуқ әлчиханиси алдида җәм болуп, мухбирларға баянат берип, ваң йиниң зияритигә наразилиқ билдүрүш билән бирликтә түркийә һөкүмитини әйиблиди. Хитай әлчиханисиниң алдида мәтбуат баянати бериливатқанда келәчәк партийә рәиси сабиқ баш министир әхмәт давутоғлу мухбирларларға баянат берип мундақ деди: “бүгүн һөкүмәт хитай ташқи ишлар министирини күтивеливатиду. Һә десила езиливатқан мусулманларниң авази болимиз дәватқан һөрмәтлик президентимиз рәҗәп тайип әрдоған хитай узундин буян шәрқий түркистанда садир қиливатқан җинайәтләрни, уйғур, қазақ аяллар дучар болуватқан басқунчилиқни, җаза лагерлирини, диний етиқатни чәкләшни, уйғур тилиниң чәклинишини, қуранниң көйдүрүлүшини пүтүн дуня көрүватиду лекин бу һөкүмәт көрмәйватиду. Хитай ташқи ишлар министири ваң йини күтсә күтсүн, әмма хитайдин келидиған иқтисадий мәнпәәтни дәп уйғур қериндашлиримизни хитайға қайтуруп беришни ойлаватқан болса дәрһал ваз кәчсун, биз бирму уйғурниң хитайға қайтурушилишиға рухсәт қилмаймиз, һөкүмәт хитайдин уйғурларға қаратқан ирқий қирғинчилиқини тохтитишини тәләп қилиши керәк”.

Демократ партийәси рәиси уйсал гүлтәкин әпәнди хитай әлчиханиси алдида мухбирларға баянат берип мундақ деди: “һөрмәтлик мухбирлар, келәчәк партийәсиниң муавин рәиси, саадәт партийәси парламент әзаси, ийи партийәси парламент әзалири, биз көңли бу йәрдә әмма өзи башқа йәрдә болған милйонлиған кишиләрниң авази болуш үчүн хитай әлчиханиси алдида җәм болдуқ. Инсанийәт тарихида адәм қелипидин чиққан җазалаш усуллирини иҗат қилған хитай уйғур қериндашлиримизға елип бериватқан җинайәт алдида һәргиз сүкүт қилип туралмаймиз. Хитай уйғурларға ирқий қирғинчилиқ елип бармақта. Хитайниң бу сияситини түркийә һөкүмити иқтисадий вә тиҗарий мәнпәәтини дәп йошуруп қалалмайду. Шуңа түркийә һөкүмити бүгүн әнқәрәгә кәлгән хитай ташқи ишлар министири ваң йиға ‛уйғурларға елип бериватқан ирқий қирғинчилиқни тохтат‚ дейишини тәләп қилимиз”.

Кейин ийи йәни “яхши” партийәси парламент әзаси фаһрәттин йоқуш әпәнди мухбирларға баянат берип мундақ деди: “түркийә һөкүмити хитайни очуқ ашкара әйиблийәлмайватиду. Биз буни тоғра чүшинимиз. Әмма түркийә парламенти мустәқил, түркийә дөлити вә түрк миллити намидин хитайға қарши ортақ қарар мақуллап хитайни әйиблийәлмәмду? әпсуски партийәмиз, түркийә парламенти рәисигә сунған уйғурлар тоғрисидики қарар лайиһәси техи музакиригә қоюлмиди. Немә бәдәл төлисәк төләйли хитайниң бу зулумини ахирлаштуруш үчүн мүрини мүригә тиләп күрәш қилимиз. Шәрқий түркистан дәвасини қоллаватқан барлиқ сиясий партийә вә аммиви тәшкилатларға рәһмәт ейтимиз”.

Парламент әзаси фаһрәттин йоқуш әпәнди хитай әлчиханиси алдида мухбирларға бәргән баянатида йәнә мундақ деди: “биз шуни демәкчимизки, зулум алдида сүкүттә туруватқанлар зулумға ортақ болған болиду. Иманимиз вә диний етиқатимиз бойичә бу зулумға қарши наразилиқимизни билдүрүшимиз, хитайға қарши күрәш қилишимиз керәк”.

Әнқәрәдики уйғур тәтқиқат институти мудири, истратегийә мутәхәссиси доктор әркин әкрәм әпәнди ваң йиниң түркийәгә елип барған зияритиниң муһим икәнликини тәкитләп хуласиләп өтти.

25-Март күни хитай ташқи ишлар министири ваң йи башчилиқидики һәйәт билән түркийә ташқи ишлар министири мәвлут чавушоғлу башчилиқидики һәйәт елип барған учришишта, түркийә билән хитай оттурисидики тиҗарий мунасивәт, район характерлик вә хәлқара мәсилиләр, хитайдин сетивалған 50 милйон ваксининиң қалған қисминиң түркийәгә қачан елип келинидиғанлиқи қатарлиқлар тоғрисида музакирә елип берилидиғанлиқи хәвәр қилинди. Йәнә хитай рәиси ши җинпиңниң түркийә зиярити қатарлиқ темилардиму музакирә елип берилған. Игилишимизчә түркийә ташқи ишлар министири мәвлүт чавушоғлу уйғурларниң еғир вәзийити тоғрисида тәйярлиған бир доклат сунған болсиму, түркийәдики ахбаратларда бу һәқтә тәпсилий мәлумат берилмиди. Сиясий анализчилар алдимиздики күнләрдә буниң ашкарилинидиғанлиқини илгири сүрмәктә.

Буни бесиш арқилиқ, пикриңизни йезиң

• Принт
• Һәмбәһр
• Әвәтиш

Барлиқ пикир - баянларни көрүш.

• Бүгүнки аңлитиш
• Илгирики аңлитишлар