D u q wekiller yighinida “Xitayning chégra halqighan bésim ishlitishi” namliq doklat tonushturuldi

5-Awghustta chaqirilghan d u q ning tor arqiliq ötküzgen omumiy wekiller yighinida d u q ning rehberliri bilen her qaysi döletlerdiki sherqiy türkistan ammiwi teshkilatlirining rehberliri we d u q ning wekilliri dunyaning özgiriwatqan nöwettiki weziyiti, aldimizda élip bérishqa tégishlik xizmetler toghrisida muzakire élip bérip yéngi pa'aliyet pilani tüzüp chiqqandin sirt wekillerge “Xitayning chégra halqighan bésim ishlitishi” mawzuluq doklat tonushturup ötüldi.

D u q mu'awin re'isi zubeyre shemshidin xanim riyasetchilik qilghan yighin'gha, her qaysi teshkilatlarning mes'ulliri, d u q ning rehberliri we wekilliridin bolup 120 kishi ishtirak qildi. D u q re'isi dolqun eysa ependi, échilish nutqi sözlep, ötken 4 ay ichide élip bérilghan pa'aliyetler toghrisida toxtaldi. U, mundaq dédi: “Ötken 4 ay ichide dunya Uyghur qurultiyi we dunya Uyghur qurultiyi terkibidiki teshkilatlar, hemde dunya Uyghur qurultiyi bilen hemkarlishiwatqan teshkilatlar we her qaysi döletlerdiki wekillirimiz zor pidakarliq bilen wetinimizdiki irqiy qirghinchiliqni dunyagha bildürüsh we uninggha qarita chare-tedbirler alghuzush üchün köp xizmetler élip bardi. Bu jehette bezi netijilerni qolgha keltürgen bolduq. Biz 2021-yili11-ayda chéxiyening paytexti piragada chaqirilghan7-nöwetlik wekiller qurultiyida tüzüp chiqqan istratégiyelik pilan'gha asasen pa'aliyetlirimizni dawamlashturuwatimiz”.

Arqidin “Xitayning chégra halqighan bésim ishlitishi” namliq doklatni teyyarlighan, hindistanliq mutexessis, mezkur doklatni tonushturup ötti. U, mundaq dédi: “Hörmetlik yighin ehli men hindistanliq tetqiqatchi. Dunya Uyghur qurultiyining terkibidiki teshkilatlarning biri hésablan'ghan merkizi bérlindiki démokratiye we kishilik hoquqi teshkilatining wezipilendürüshi bilen men ötkenki bir qanche aydin buyan xelq'aradiki Uyghur kishilik hoquq pa'aliyetchilirining emeli éhtiyajini chiqish qilip turup, emeli éhtiyajlirini tetqiq qilish we buninggha chare tépish üchün qa'ide-nizamlarni yézip chiqtim. Men hazir buni silerge qisqiche tonushturmaqchimen. Dölet halqighan bésim dégen néme? déginimizde xitayning her xil yollar bilen dunyaning her qaysi jaylirida pa'aliyet élip bériwatqan pa'aliyetchilerge we ularning ata-anisi we uruq-tughqanlirigha bésim ishlitishidur. Biz bu doklatta yawropada turuwatqan 20 etrapida pa'aliyetchi bilen söhbet élip bérish arqiliq matériyal toplap, bu xil bésimlargha qandaq qarshi turushimiz kéreklikini otturigha qoyup öttuq”.

Biz yighin axirlashqandin kéyin d u q ning re'isi dolqun eysa ependi bilen téléfon ziyariti élip barduq. U, yighinni xulasilep mundaq dédi: “Xulase qilip éytqanda dunya Uyghur qurultiyi wekillirining bu qétimqi tor yighinida, biri dunya Uyghur qurultiyi we uning terkibidiki démokratiye we kishilik hoquqi teshkilati teripidin teyyarlan'ghan ‛xitayning chégra halqighan bésim ishlitishi‚ namliq doklat tonushturulup ötüldi. Chünki bu doklatta Uyghur dewasi bilen shughulliniwatqan pa'aliyetchilerge boluwatqan bésim we bu bésimning shekilliri doklatta orun élipla qalmastin, Uyghur pa'aliyetchilirining bu bésimdin qandaq özini qoghdap qélishi toghrisidiki tedbirlergimu orun bérilgen. Biz üchün nahayiti muhim bir doklat, shunga bu doklatni aldimizdiki künlerde Uyghurche bilen türkchigimu terjime qilip tarqatmaqchimiz”.

Dolqun eysa ependi mezkur yighinda ötken 4 ayliq pa'aliyetni xulasilep chiqqandin sirt, aldimizdiki 4 ayda élip bérilidighan pa'aliyetlerning pilanini tüzüp chiqilghanliqini bayan qildi.

Undaqta “Xitayning chégra halqighan bésim ishlitishi” namliq doklatta némiler otturigha qoyulghan? mezkur doklatni teyyarlighan démokratiye we kishilik hoquq teshkilatining mes'uli zumret'ay erkin xanim doklat toghrisida melumat bérip mundaq dédi: “Bu doklat hazir dunyaning her qaysi jaylirida bolupmu yawropa elliride pa'aliyet qiliwatqan Uyghur, tibet, xitay we xongkongluq pa'aliyetchilerning xitayning éghir bésimlirigha uchrawatqanliqi hetta özlirining öyidikiliriningmu bésimgha uchrawatqanliqi toghriliq matériyal toplap yézip chiqildi. Bu doklatni teyyarlash üchün Uyghur pa'aliyetchilerni asas qilghan halda nurghun adem bilen söhbet ötküzduq. Axirida mezkur doklatni biz teklip qilghan musteqil bir tetqiqatchimiz yézip chiqti”.

Zumret'ay erkin xanim doklatning mezmuni toghrisida melumat bérip munularni dédi: “Yawropa pa'aliyet élip bériwatqan Uyghur pa'aliyetchilerni ziyaret qilip, ular duchar boluwatqan riyal, tehditlerni misal qilip turup, mushundaq bésimgha uchrawatqan waqitta qandaq qilip pa'aliyetlirini bixeter élip baralaydu? özlirini xitay bésimidin qandaq saqlap qalalaydu? bu mezmunlarni chöridigen halda bu doklat yézip chiqildi. Uyghur pa'aliyetchiler bashqa döletlerge seperge chiqsa némilerge diqqet qilishi kérek? qaysi döletler Uyghurlar üchün bixeter, qaysi döletlerge bérish xeterlik. Bularning hemmisi doklatta xeritiler arqiliq körsitip bérildi”.

Zumret'ay erkin xanimning éytishiche démokratiye we kishilik hoquq teshkilati teripidin teyyarlan'ghan doklat 7-awghust küni mezkur teshkilat bilen dunya Uyghur qurultiyining tor bétide élan qili'inip tarqitildi.