Америка һөкүмити уйғур мәҗбурий әмгики сәвәбидин чәклигән хитай ширкәтлири 107 гә йәтти

Америка ана вәтән хәвпсизлики министири алиһандро майоркас (Alejandro N. Mayorkas) Уйғур мәҗбурий әмгәк мәһсулатлириниң америкиға киришини қаттиқ чәкләйдиғанлиқини билдүрди.

Америка ана вәтән хәвпсизлики министирлиқи йеқинда йәнә 29 хитай ширкитини “уйғур мәҗбурий әмгикиниң алдини елиш қануни” бойичә җазалиған болуп, буниң билән мәзкур қанун бойичә җазалаш тизимликигә киргүзүлгән хитай ширкәтлириниң сани 107 гә йәткән. Бу қетим 29 хитай ширкитиниң җазалиниши уйғур мәҗбурий әмгикигә четилған хитай ширкәтлириниң бирла вақитта көп санда җазалиниши һесаблинидикән.

22-Ноябир, америка ана вәтән хәвпсизлики министирлиқи тор бетидә елан қилинған ахбаратта дейилишичә, мәзкур министирлиқ қармиқидики “мәҗбурий әмгәк қанунини иҗра қилиш хизмәт гурупписи” (FLETF), 29 хитай ширкитини “уйғур мәҗбурий әмгикини чәкләш қануни” (UFLPA) ға асасән җазалаш тизимликигә киргүзгән. Буниңдики мәқсәт, бу ширкәтләрниң маллириниң америка базириға киришини чәкләш, американиң мал тәминләш зәнҗиридә мәҗбурий әмгәк маллириниң болушиға йол қоймаслиқ, шундақла уйғур елидә йүз бериватқан ирқий қирғинчилиқ вә инсанийәткә қарши җинайәтләрдин һесаб елип, уни тохтитишқа бесим қилиш үчүн икән.

AFP

Америка ана вәтән хәвпсизлики министири алиһандро майоркас (Alejandro N. Mayorkas) Мундақ дегән: “мәҗбурий әмгәк инсанларниң әң асаслиқ кишилик һоқуқини дәпсәндә қилиштур. Америка ана вәтән хәвпсизлики министирлиқи ‛уйғур мәҗбурий әмгикиниң алдини елиш қануни‚ни иҗра қилип, мәҗбурий әмгәк маллириниң америка базириға киришини чәклиди; мәҗбурий әмгәккә четилған, шундақла билип-билмәй бу заманиви қуллуқтин мәнпәәт еливатқан америка ширкәтлиригә ярдәм бериватқан 100 дин артуқ хитай ширкәтлирини тәкшүрүп ениқлиди. Һөкүмәт, кархана вә аммиви җәмийәтләрниң һәмкарлишиши билән, америкада мәҗбурий әмгәк маллирини йоқитиш, иқтисадта адил болушни қоллаш, шундақла кишилик һоқуқни қоғдаш вә җинайи қилмишларниң җавабкарлиқини сүрүштүрүш ишлиримизда илгириләш болуватиду”.

Америка ана вәтән хәвпсизлики министирлиқиниң сиясәт ишлириға мәсул муавин министири роберт силверс (Robert Silvers) мундақ дегән: “биз бүгүн иҗра қиливатқан бу қанун, американиң өз базириға һәргиз мәҗбурий әмгәк маллирини киргүзмәйдиғанлиқини көрситиду. ‛уйғур мәҗбурий әмгикиниң алдини елиш қануни‚ қул әмгикигә зәрбә беридиған күчлүк қоралдур. Биз униңдин толуқ пайдилиниватимиз һәмдә карханиларни мәсулийәтчан болушқа, тәминләш зәнҗирини обдан билишкә вә сода әхлақиға риайә қилишқа чақириватимиз”.

REUTERS

22-Ноябир, америка сода вәкили ишханиси 29 хитай карханисиниң чәклиниши мунасивити билән, өз тор бетидә елан қилған ахбаратта, америка сода вәкили кәтирин тәй (Katherine Tai) мундақ дегән: “байдин вә һаррис һөкүмити қара тизимликкә киргән карханиларни көпәйтиш арқилиқ, хитайниң уйғур вә башқа аз санлиқ милләтләрни мәҗбурий ишлитиш арқилиқ ишләпчиқарған мәһсулатлирини америкаға киргүзмәслик ирадисини қайта ипадилиди. Ширкәтләр ишчиларни езиш йоли билән үстүнлүккә еришивалмаслиқи керәк. Биз мәҗбурий әмгәк мәсилисини һәл қилиш, шундақла ишчиларниң қан-тәрини сүмүридиған ширкәтләрниң америка базиридин нәп елишини чәкләш үчүн бу қанунимизни қәтий иҗра қилимиз”.

Америка ана вәтән хәвпсизлики министирлиқи тор бетидә елан қилинған ахбаратта билдүрүлүшичә, 2024-йил 25-ноябирдин башлап, америка таможна вә чегра қоғдаш идариси күчлүк тәдбир қоллинип, “шинҗаңдин хам әшя сетивалған, шинҗаң һөкүмити билән һәмкарлашқан, мәҗбурий әмгәк маллирини йошурған, йөткигән вә тошуған һәр қандақ ширкәт” ни җазалайдикән. Бу қетим җазаланған 29 ширкәт ичидә тйәнҗин тйәнвей йемәк-ичмәк чәклик ширкити мевә, көктат вә деһқанчилиқ мәһсулатлири, болупму “шинҗаң пәмидури” ни пишшиқлап ишләйдиған ширкәт болуп, бу пәмидурлар корлидин келидикән. Шинҗаң җуңхе чәклик ширкити болса, електир үскүнилири материяллири, алюмин вә башқа алюмин қетишма материяллирини тәтқиқ қилип, сап алюмин, алюмин қәғәз, електир япрақчиси қатарлиқларни ишләпчиқириш вә сетиш билән шуғуллинидикән. Бу ширкәт “йеңисар наһийәлик һөкүмәтниң намратларни йөләш пирограммиси” бойичә, уйғур әмгәк күчлирини қобул қилиш вә йөткәш ишлириға қатнашқан.

cbp.gov

Америка уйғур бирләшмисиниң рәиси әлфидар илтәбир ханим бу һәқтә радийомизға қилған сөзидә, “хитайниң 29 ширкитиниң бирла вақитта чәклиниши ‛уйғур мәҗбурий әмгикиниң алдини елиш қануни‚ниң үнүмлүк иҗра қилиниватқанлиқини көрситиду” деди.

Америка таможна вә чегра қоғдаш идариси бу қетим қара тизимликкә алған 29ширкәтни өз ичигә алған 107 хитай ширкитиниң маллирини чәкләш арқилиқ, хитайниң қул әмгики җинайитидин һесаб елишни давамлаштурған.

Йәнә бир яқтин әнгилийә парламенти кеңәш палата әзаси давид алтон (David Alton) 25-ноябир күни әнгилийә парламентида өткүзүлгән йиғинда һөкүмәтниң йеңилинидиған енергийә пиланиға хитайни һәргиз қатмаслиқи керәкликини, чүнки литиюм батарейәсини ишләпчиқиришқа хитайдики уйғурларниң вә конгодики бала қул ишчилириниң селиниватқанлиқини оттуриға қоюп мундақ дегән: “шинҗаңда уйғурлар қул әмгикигә селинип күнтахта батарейәсини ишләпчиқириватиду, конго демократик җумһурийитидә болса, 25 миң бала ишчи литиюм ишләпчиқиришқа селиниватиду, бу мәһсулатлар бизниң йешил енергийә техникимиз үчүн наһайити муһим”. Буниңға җаваб бәргән һөкүмәт тәрәп вәкили бу мәсилиләрни билидиғанлиқини һәм уларни һәл қилишқа тиришиватқанлиқини, “шинҗаң билән сода қилиш” ниң хәтирини көрсәткәнликини, шундақла “заманиви қуллуққа қарши туруш қанун лайиһәси” гә асасән, импорт қилинған мәһсулатта мәҗбурий әмгәк амиллири бар-йоқлуқини мәлум қилмиған ширкәтләргә җаза беридиғанлиқини билдүргән.

Америкада пирезиденти трамп башчилиқидики йеңи һөкүмәтниң хитайдин һесаб елиш истратегийәсиниң ениқ болушиға әгишип, явропа дики дөләтләрниңму мәҗбурий әмгәк мәһсулатлирини чәкләш җәһәттә американиң изини бесип маңидиғанлиқи тәхмин қилинмақта. Әлфидар илтәбир ханим хитайниң мәҗбурий әмгәк җинайәтлирини чәкләштә америкадики һәр икки партийәниң бирдәк мәйданда икәнликини, трамп һөкүмитиниңму буниңдин кейин хитайға қаттиқ сиясәтләрни қоллинишиға ишинидиғанлиқини билдүрди.