Xitay hökümiti atalmish “Chet ellik mutexessis” lerning zuwani arqiliq özini aqlashqa urunmaqta
2022.02.11

Xitay hökümiti “Irqiy qirghinchiliq” we “Kishilik hoquq depsendichiliki” bilen bille tilgha éliniwatqan béyjing qishliq olimpik musabiqisini aqlash üchün özining teshwiqat mashiniliri we ijtima'iy taratqu wasitiliridin paydilanmaqta. Mutexessisler, türkiyede xitayning iqtisadiy küchi we siyasiy nopuzning éshishi bilen birlikte, xitayning medeniyet we siyasiy yumshaq küchiningmu éshiwatqanliqini tekitlimekte.
Yéqinqi künlerdin buyan, xitay hökümiti türkiyediki özige yéqin bir qisim atalmish “Mutexessis” lerni we puqrawiy teshkilatlarni yénigha tartip, türkiyide béyjing qishliq olimpik musabiqisini keng kölemde teshwiq qilmaqta, shundaqla özining Uyghur diyaridiki irqiy qirghinchiliq siyasitini aqlashqa urunmaqta.
Yéqinda xitayning türkiyediki elchixanisi özining ijtima'iy tartqu hésabida béyjing qishliq olimpik musabiqisige a'it bir teshwiqat filimi élan qilghan. Mezkur teshwiqat filimida xitayda oquwatqan türkiyelik oqughuchilar, tetqiqat bilen shughulliniwatqan bir qisim mutexessisler, türkiyediki bezi ammiwiy teshkilatlarning mes'ulliri we tenheriketchiler sözlitilgen. Mezkur teshwiqat filimda béyjing qishliq olimpik musabiqisi teshwiq qilinish bilen bir waqitta yene, xitayning siyasetliri, bolupmu Uyghurlargha qaratqan basturush siyasiti perdazlap körsitilgen.
Teshwiqat filimida “Olimpik musabiqisi insaniyetning ortaq oyunidur. U jahan'girlikning oyuni emes”, “Jahan'girlikni insaniyetning ortaq kürishi yéngidu” qatarliq sho'arlar teshwiq qilin'ghan. Mezkur filimda yoqiriqi sho'arlarni küchep teshwiq qilish arqiliq, béyjing qishliq olimpik musabiqisini bayqut qilghan gherb démokratik döletlirini “Jahan'girlik” bilen eyibligen.
Mutexessisler, xitayning yumshaq küchini ishlitish jeryanida gherbke qarshi zihniyet, gherbke qarshi süyiqest nezeriyeliri we gherbke qarshi siyasiy bayanlardin intayin ünümlük paydilinip kéliwatqanliqini éytmaqta. Turkiyediki xitay ishliri mutexessisi memettoxti atawulla ziyaritimizni qubul qilip, xitayning gherbke qarshi muqam towlap, türlük sho'arlar arqiliq özining siyasiy teshwiqatini kücheytishke tirishiwatqanliqini tekitlidi.
Yéqindin buyan, xitay hökümiti türkiyediki yumshaq küchidin paydilinip, özining siyasiy teshwiqatini qanat yayduriwatqanliqi melum bolmaqta. Uyghurlargha qarita qirghinchiliq siyasiti yürgüzüwatqan xitay hökümitining siyasiy teshwiqatigha maslishiwatqan bezi türk “Mutexessis” ler we ammiwiy teshkilatlarning mes'ulliri, ijtima'iy tartqularda awamning qattiq eyiblishige uchrimaqta.
Yunus emre institutining mudiri proféssor sheref ateshning xitay merkizi téléwiziye istansining xewer qanili (CCTV-13) da élan qilin'ghan bir tebriknamisi ijtima'iy tartqularda qattiq eyiblen'gen bolup, sherif atesh tebriknamida mundaq dégen:
“Bu olimpik musabiqisining emelge éshishi insaniyet üchün bir ümid. Biz bu ümidni özimiz bilen bille élip mangimiz. Biz türkiye jumhuriyiti we xitay xelq jumhuriyitining xelqliri bolush süpitimiz bilen, buning bizge yene bir bahar keypiyati élip kélidighanliqigha, insaniyetke ümid ata qilidighanliqigha ishinimiz.”
Memettoxti atawulla ziyaritimiz dawamida “Xitay hökümiti türkiyediki yumshaq küchidin paydilinip siyasiy teshwiqatini qandaq qanat yayduriwatidu?” dégen so'alimizgha tepsiliy jawap berdi.
Ijtima'iy taratqu wastilirida xitayda ötküzülidighan qishliq olimpik musabiqisini bayqut qilish üchün teshwiqat pa'aliyiti teshkilligen “Heq üchün nomur al-2022 gurupisi” ning ezasi idris ayas ziyaritimizni qubul qilip, özlirining türkiyide élip bérilghan béyjing olimpikni bayqut qilish teshwiqat pa'aliyetliri heqqide tepsiliy toxtaldi.
Xitayning Uyghur élidiki irqiy qirghinchiliq siyasiti we tibet, xongkongda sadir qilin'ghan kishilik hoquq depsendichiliki künséri ighirlishiwatqan bolup, bu sewebtin bu yildiki béyjing qishliq olimpik tenheriket musabiqisi nurghunlighan xelq'araliq ammiwi teshkilatlar we kishilik hoquq aktiplirining qattiq naraziliqigha uchrighan idi. Uningdin bashqa yene démokratik döletler béyjing qishliq olimpik tenheriket musabiqisige qarshi diplomatik bayqut qilishni yolgha qoyghan idi.