Хитайниң “шинҗаңда һәммә иш нормал” дегән тәшвиқатни йәниму күчәйтидиғанлиқи мәлум болмақта

Мәтбуатлар хитайниң уйғурлар үстидин йүргүзүлүватқан ирқий қирғинчилиқ вә инсанийәткә қарши җинайәтлиригә нисбәтән дуняниң сүкүтлирини давамлаштурушини қолға кәлтүрүш үчүн, аталмиш “гүзәл шинҗаң” тәшвиқатини зор дәриҗидә қанат яйдуруш билән биргә, бир учум чәт әллик ялланма қәләмкәшләрниң язмилири арқилиқ “шинҗаңда һәммә иш нормал” дегән тәсиратни яритишқа күчәватқанлиқини илгири сүрүшмәктә иди. Бир учум мусулман дөләтлириниң вәкиллирини уйғур дияриға зиярәткә тәклип қилип, ялған сәһниләрни көрситип, ялған учур тарқитишлириниму буниң бир мисали сүпитидә тилға елишқан иди.

23-Сентәбир германийә долқунлири радийосида елан қилинған “хитай шинҗаң районидики уйғурларниң йеңи образини яратмақчи” намлиқ мақалидиму бу хусустики бәзи баянларға орун бәргән. Мақалиға “бейҗиң уйғурларға йүргүзүватқан сияситини қанунлаштуруш үчүн, бу районниң йеңи бир образини яритиш йолида һәрикәт қилмақта. Әмма зулум охшашла давамлашмақта” дегән кириш сөз муқәддимә қилинған.

Мақалидә тилға елишичә, өткән йили б д т кишилик һоқуқ кеңишиниң алий комиссар ишханиси доклат елан қилип, хитайниң уйғурлар үстидин йүргүзүватқан бастурушлириниң инсанийәткә қарши җинайәт шәкилләндүрүши мумкинликини вә уйғурларниң җаза лагерлириға қамилип қийин-қистаққа учраватқанлиқи, мәҗбурий әмгәкләргә селиниватқанлиқини оттуриға қойғанда, хитай һөкүмити буниңға қарита “бу хитайға қарши дүшмән күчләрниң ойдурма тәшвиқати вә ялғанчилиқ” дәп рәддийә қайтурған вә өз җинайәтлирини ниқаблашни давамлаштуруп кәлгән.

Мақалидә илгири сүрүшичә, гәрчә уйғурлар үстидин йүргүзүлүватқан зулум бүгүнму охшашла давам қиливатқан болсиму, лекин ши җинпиң өткән ай җәнубий африқадики йиғиндин қайтипла үрүмчигә келип, уйғурлар үстидин елип бериливатқан бастурушни давамлаштуруш тоғрулуқ буйруқ бәргән. Бейҗиң һөкүмити йәнә бир тәрәптин “шинҗаңда һәммә иш нормал” дегән тәсиратни яритиш үчүн “шинҗаңниң образини йеңилаш” йолида һәрикәткә өткән.

Ундақта, хитай “шинҗаңниң образи” ни қандақ йеңилимақчи?

Мақалидә баян қилишичә, хитай һакимийити дуняниң сүкүтлирини давамлаштуруши, уйғурлар үстидин йүргүзүлүватқан ирқий қирғинчилиқ вә инсанийәткә қарши җинайәтлирини унтуп кетиши үчүн, “шинҗаңда һәммә иш нормал” дегән тәшвиқатни зор дәриҗидә күчәйтиш билән биргә, мусулман дөләтлири вә ғәрб әллиридин көпләп саяһәтчи җәлп қилип, “шинҗаңда һәммә ишларниң нормал” икәнликини намаян қилмақчи болған. Буниң үчүн 700 милйон йүән мәбләғ аҗритип, уйғур диярида есил меһманханилар, саяһәт орунлирини бәрпа қилиш қурулушини башливәткән.

Бирақ, бундин 80 йил илгири йүз бәргән йәһудий қирғинчилиқини дуня та бүгүнгә қәдәр унтумиғанға охшаш, хитайниң аталмиш “шинҗаңниң образини йеңилаш” йолидики урунушлири, униң уйғурлар үстидин йүргүзүлүватқан ирқий қирғинчилиқ вә инсанийәткә қарши җинайәтлиригә чапан япалмайдикән. Бу қарашни илгири сүргән мәркизи вашингтондики уйғур һәрикити тәшкилатиниң башлиқи рошән аббас ханим, һаман бир күни тарихниң хитайдин һесаб сорайдиғанлиқини тилға алди.

Мақалидә хитай һакимийитиниң өзлири садир қиливатқан бу җинайәтлириниң ақивитидин өзини қачурушқа урунуватқанлиқиму тилға елинған болуп, вәзийәт анализчиси ғәюр қурбан әпәндиниң қаришичә, хитай рәиси ши җинпиңниң җәнубий африқадики йиғиндин кейин удул шәрқий түркистанға келиши, униң хәлқарада күнтәртипкә кәлгән уйғур ирқий қирғинчилиқи мәсилисидин қаттиқ биарам болғанлиқини көрситип беридикән. Униң әскәртишичә, хитай һакимийити саяһәт арқилиқ уйғур ирқий қирғинчилиқини пәрдазлашта мувәппәқийәткә еришәлмәйдикән.

Лагер шаһити қәлбинур сидиқ ханим бу һәқтә тохталғанда, хитайниң дуняға “шинҗаңда һәммә иш нормал” дегән тәсирни көрситиш үчүн тәшвиқат саһәсигә ғайәт зор миқдарда мәбләғ селиватқанлиқини тилға алди. Униң баян қилишичә, нөвәттә хитайлар йәнә уйғур балилириниму хитай өлкилиригә түркүмләп саяһәткә апирип, ашу нарәсидиләрниң тили арқилиқ хитайларни махташ тәшвиқатини қанат яйдурмақта икән.