Xitayning yawro-asiya soda yermenkisi ötküzüshtiki meqsiti néme?

Amérika we gherbtiki bir qisim démokratik döletler Uyghur élidiki mejburiy emgekke chétishliq mehsulatlargha cheklime qoyghanidi. Buning netijiside xitayning gherb döletlerge satalmighan mehsulatlarni sétish üchün bazar izdewatqanliqi bilinmekte.

“Tengritagh tori” ning 2023-yili 8-ayning 17-künidiki mexsus xewirige qarighanda, 16-awghust küni Uyghur aptonom rayonluq partkomning sékrétari ma shingrüy 2023-yili yawro-asiya tawar soda yermenkisige qatnishish üchün ürümchige kelgen chet'ellik wekiller ömikini qarshi alghan.

xinhua

Yawro-asiya tawar soda yermenkisi katibat bashqarmisi we xitay soda ministirliqining tashqi soda tereqqiyat idarisi sahibxanliq qilghan bu yermenkige 1300 din artuq xitay we chet'el karxanisini qatnishidiken. Buning ichide 25 shirket dunyadiki eng küchlük 500 shirket qatarigha kirgen bolup, bulardin 7 si xitay shirkiti iken. Jem'iy 40 dölet we rayon, 7 xelq'araliq teshkilat bu (junggo) yawro-asiya soda yermenkisige wekil ewetidiken.

Rusiye , qazaqistan , qirghizistan , tajikistan , pakistan , mongghuliye we afghanistan qatarliq döletler bu yermenkige qatnishidighan asasliq döletler hésablinidiken. Bu qétimqi yermenke Uyghur élide hazirgha qeder kölimi eng chong, soda türi, qatnishidighan dölet, shirket, mehsulat eng köp bolghan soda yermenkisi iken.

 Teshkilligüchining bayanatigha qarighanda , bu yermenkining bash témisi “Yipek yoli rohini ilgiri sürüsh we asiya-yawropa hemkarliqini chongqurlashturush” dep élan qilin'ghan. Lékin xitayning bu yerde bashqa meqsiti barliqi bilinmekte. Qirghizistanning bishkek shehiridiki döletlik uniwérsitétning oqutquchisi, siyasetshunas rehimjan hapizof bu heqte ziyaritimizni qobul qilip, “Xitay yawro-asiya soda yermenkisi arqiliq özining iqtisadiy, siyasiy küchi we tesir da'irisini uttura asiya , jenubi asiya , ottura sherq we gherbi yawropagha kéngeytmekchi . Kelgüside bu ottura asiya döletlirining bixeterliki üchün tehdit élip kélidu”dédi.

Istanbuldiki tedbir tashqi soda meslihetchilik ma'arip mulazimiti we sayahetchilik cheklik mes'uliyet shirkitining mudiri abdul'eziz beshtoghraq ependi bu toghruluq pikir bayan qildi. Uning bildürüshiche, xitayning Uyghurlarni qattiq basturushi we mejburiy emgekke sélishining mehsuli bolghan mallarni amérika we yawropadiki bir qisim döletlerning cheklishi, xitayning déngiz soda yolining rawan bolmasliqi qatarliq sewebler tüpeyli, xitay yawro-asiya tawar soda yermenkisi uyushturup , gherb döletlerge satalmighan mehsulatlarni sétish üchün bazar izdimekte iken.

Ma shingrüy chet'ellik wekiller ömikini qarshi alghanda qilghan sözide, “Amérika bashchiliqidiki xitaygha qarshi döletler shinjang heqqide yalghan gep tarqitip, shinjangdin paydilinip junggoni kontrol qilish suyiqestini emelge ashurmaqchi boluwatidu. Soda wekiller ömiki shinjanggha kelse heqiqiy ehwalni téximu chongqur chüshinip qalidu” dégen.

Abdul'eziz beshtoghraq ependi xitay hökümitining hazir bu xil yermenke we körgezmilerni teshkillep, dunyaning közini boyawatqanliqini ilgiri sürdi.

 Mezkur xewerde déyilishiche, ma shingruy sözide yene: “ Bizning nishanimiz we arzuyimiz ottura asiyadiki döletler bilen hemkarliship, ortaq kelgüsimizni yaritish, xitay-ottura asiya jem'iyitini tiriship berpa qilish ” dégen.

Rehimjan hapizof ependi, xitay we ottura asiya döletlirining kelgüsi istiqbalining héchqachan ortaq emeslikini we buning peqet xitayning sho'ari we teshwiqati ikenlikini bildürdi hemde xitay bilen bolghan soda we siyasiy munasiwetlerde her waqit musape quyush we éhtiyat qilish kéreklikini tekitlidi.