Xitay hökümiti Uyghur rayonidin "Ichkiridiki zawutlargha élip bérilghanlarning turmushi bextlik" dep teshwiq qilmaqta

Muxbirimiz jewlan
2020-09-22

Xotendiki melum bir zawutta ishlewatqan Uyghur ishlemchiler.

Social Media

Xitay hökümitining xelq'araliq teshwiqat wasitiliridin biri bolghan hemde yutub qanilida bir milyon 800 mingdin artuq abonti bolghan xitay xelq'ara téléwiziye tori (CGTN) bir qanche kündin béri yutub qanilida Uyghur rayonidin xitay ölkiliridiki zawutlargha élip bérilghanlarning turmushi heqqide "Nadir shinjang xewerliri" namliq köp qisimliq widiyo tarqatqan. Xitay taratqu guruhi (CMG) jem'iy 8 qisimliq bu "Höjjetlik xewer" ni ishlesh üchün ichkiri xitaydiki her qaysi zawutlarda ishlewatqan Uyghur, qazaq, qirghiz yashlirini sözlitip, ularning bu yerdiki "Bextlik turmushi" ni teshwiq qilghan.

Bu widiyolarda gu'angdung xuyjo shehiri éléktr eswabliri zawutida ishlewatqan aqtuluq yigit aqilbék, nenjing éléktronluq üsküne zawutida ishlewatqan ghuljaliq qiz ulan, nenjing éléktirik mashina zawutida ishleydighan aqtuluq qiz gülxeyir, enxuy tok simi zawutida ishlewatqan qeshqerlik qiz güljennet, gu'angdung tok saymanliri zawutida ishlewatqan gülchinar qatarliqlarning hékayesi bayan qilin'ghan.

Bularning ichide aqilbék, ulan, güljennet qatarliqlar toy qilmighan yashlar bolup, xitay muxbirlirigha éytqan sözide turmush qiyinchiliqi sewebidin örlep oquyalmighanliqini, a'ilisige yardem qilish, shundaqla musteqil hayat kechürüsh üchün ichkirige kélip ishligenlikini bayan qilidu. Ular yene her ayda töt-besh ming yüen tapidighanliqini, buning bir qismini a'ilisige ewetidighanliqini, öyidikilirining özliridin razi ikenliki, hetta pexirlinidighanliqini éytidu.

Tehlilchilerning qarishiche, bu widiyolarda déyiliwatqan gepler tamamen xitayning teshwiqat oyuni bolup, aliy mektepte oqushqa tégishlik bu yashlarning ichkiridiki zawutlarda ishleshke mejbur bolghanliqi ularning a'ilisidiki qiyinchiliq yaki özlirining tallishi bilen munasiwetlik qilip körsitilgen. Hemmisining birdek halda a'ilisige yardem bérish we musteqil hayat kechürüsh üchün ichkirige kélip ishligenlikini éytishi bolsa ularning özlükidin kelgenlikini, zorlap élip kelgen kélinmigenlikini teshwiq qilish üchün iken.

Amérikada turushluq pa'aliyetchi ilshat hesen ependi bu widiyolardiki teshwiqatning chet eldiki Uyghurlar we kishilik hoquq teshkilatlirining Uyghurlar uchrawatqan irqiy qirghinchiliqni gherb dunyasigha ashkarilishigha qarshi halda élip bériwatqan köz boyamchiliq ikenlikini bildürüp: "Öz waqtida natsislarmu zawutlarda qul qilip ishlitiwatqan yehudiylarni ashundaq bextlik körsitishke urun'ghan" dédi.

Uyghur herikiti teshkilatining bashliqi roshen abbas xanim bu widiyolar heqqide toxtilip: "Xitay tashqi ishlar ministiri wang yi yawropada dekkisini yégendin kéyin, xitayning Uyghurlar mesiliside yawropa bilen yamanliship qélishtin, hetta buningdin ötüp musulman elliri bilen yirikliship qélishtin ensirigenliki üchün Uyghur we bashqa milletlerni dunyagha bextlik körsitishke jan-jehli bilen tirishiwatidu" dédi.

Qiziqarliq yéri shuki, bu widiyoda sözlitilgen yashlar özining ichkirige kélip pul tépishtiki shexsiy arzulirini alahide tekitleydu. Mesilen, birinchi widiyoda hékayesini sözligen aqilbék özining bir dane yanfon élish arzusini emelge ashurush üchün ichkirige bérip ishlep pul tapmaqchi bolghanliqini éytsa, ikkinchi widiyoda hékayesini bayan qilghan qiz ulan köp pul tépip, iqtisadiy jehette musteqil bolush üchün bu yolni tallighanliqini, tötinchi widiyodiki qiz güljennet bolsa özining a'ilide erke chong bolghanliqini, kiyimge amraqliqini, ichkirige bérip pul tapsa bu arzusigha yételeydighanliqini oylap mushu qarargha kelgenlikini bayan qilidu.

25 Yashlardiki gülxeyr bilen gülchinar turmushini qamdash üchün balisini chonglargha tashlap, xitay ölkiliride ishlewatqan qizlar bolup, bulardin gülxeyr éri ishlewatqan zawutqa kélip ishlewatqili 2 ay bolghanliqini, zawutning ulargha ghemxorluq qilip ayrim yataq bergenlikini, ikkisining ayda 4000 yüendin 8000 yüen tapidighanliqini, özining burundinla shangxeyni we déngizni körgüsi barliqini, dem alghan waqitlirida shangxeyge bérip sayahet qilip bu arzusini emelge ashurghanliqini alahide tilgha alidu. Gülchinar bolsa yurtidiki köpligen yashlarning ichkirige bérip pul tépip, yurtigha qaytip dukan échiwatqanliqini, öziningmu bu zawutta ishlep pul tapqach bir yaqtin chach yasashni öginiwatqanliqini, desmiy salghudek pul tépiwalghandin kéyin yurtigha qaytip chach yasash dukini achidighanliqini éytidu.

Siyasiy közetküchi ilshat hesen ependining qarishiche, xitay bu widiyolirini tarqitish arqiliq be'eyni stalin dewridiki sowétqa oxshash öz jinayitini yoshurushqa we perdazlashqa küchewatqan bolup, xitay muxbirliri teshwiqat üchün kargha kélidighan ademlerni hékaye sözleshke mejburlaydiken, u bicharilermu amalsiz halda shuninggha maslishidiken. Ilshat hesen ependi: "Eger xitay ularning heqiqeten bextlik ikenlikini körsetmekchi bolsa bundaq köz boyamchiliq qiliwermey, heqiqiy ehwalni körgili qoysun؛ ishikini échip, muxbirlarni u yerge bérip tekshürüp kélishke yol qoysun" dédi.

Ilshat hesen ependi, eyni chaghda sowét hökümitiningmu xelq'araning bésimigha qarshi dangliq yazghuchi gorkini gulaxni közdin kechürüp, u yerdiki qul emgekchilerning bextlik turmushi toghruluq maqale yézishqa buyrughanliqini, gorkining öz wijdanigha muxalip halda u yerni maxtap maqale yézip xelqi alemning lenitige qalghanliqini bayan qildi. Andin natsistlar we kommunistlardin qalghan we hazir xitay dawamlashturuwatqan bundaq köz boyamchiliq teshwiqatining emdi aqmaydighanliqini bildürdi.

Roshen abbas xanim xitayning bu xil teshwiqatlarni "Uyghur mejburiy emgekning aldini élish qanun layihesi" ning maqullinishini tosush üchün élip bériliwatqanliqini otturigha qoydi.