Хитайниң қамални туюқсиз ечиветиш сиясити дуняда ковид вабасиға болған әндишини күчәйтмәктә

Хәлқаралиқ айропиланға чиқидиған йолучиларниң паспортлири тәкшүрүлүватқан көрүнүш. 2022-Йили 29-декабир, бейҗиң.

Хитай һөкүмити 2020-йилдин башлап үч йил қаттиқ йолға қойған “юқумни нөлгә чүшүрүш” сияситини 2022-йил 12-айда бикар қилғандин кейин, хитайда ковид-19 вабаси бирақла ямрап, юқумлинип өлгүчиләр сани күнсайин ешип кәткән. Нөвәттә хитайда әвҗигә чиққан ковид вабаси юқуминиң дуняви тәһдит пәйда қилғанлиқи вә һәрқайси дөләтләрниң охшимиған тәдбирләрни еливатқанлиқи оттуриға чиқмақта.

Хәвәрләрдин мәлум болушичә, хитайдин италийәгә учқан айропиландики йолучиларниң 50 пирсәнти ковид юқумдари икәнлики ашкариланғандин кейин, ковид юқуминиң йәнә бир қетимлиқ дуняви апәткә айлиниш хәвпи нурғунлиған дөләтләрни әндишигә салған.

“бломберг хәвәрлири” ториниң 28-декабир күнидики хәвиридин мәлум болушичә, 26-декабирдин башлап италийә сәһийә министерлиқи барлиқ йолучиларға ковид тәкшүрүши елип беришни қарар қилған. Хәвәрдә дейилишичә, әгәр улардин йеңи вирус аламәтлири байқалса, хитай саяһәтчилиригә техиму еғир чәклимә қоюлидикән.

Мәлум болушичә, нөвәттә нурғун дөләтләр хитайда ямраватқан ковид-19 юқумиға қарши тәдбирләрни йолға қойған.

Игилинишичә, 28-декабир күнигичә италийә, франсийә, грманийә, әнгилийә қатарлиқ явропа дөләтлири, америка, японийә, һиндистан, малайсия, тәйвән, корийә қатарлиқ дөләт вә район һөкүмәтлири мунасип тәдбирләрни елан қилған. Бу тәдбирләрдә хитайдин вә үчинчи дөләт арқилиқ хитайдин кәлгән йолучиларға қарита ковидтин юқумланмиғанлиқи һәққидә испат тәләп қилиш, чеградин киргәндин кейин ковид юқумини қайта тәкшүрүп 7 күнлүк карантин тәдбирлири қоллиниш, виза беҗиришни вақитлиқ тохтитиш, чеградин киргүзмәслик қатарлиқлар елан қилинған.

“америка авази” ниң 29-декабирдики хәвиридә дейилишичә, америкадики кесәлликләрниң алдини елиш мәркизи (CDC), 28-декабир күни уқтуруш чиқирип, америка вақти 2023-йили 1-айниң 5-күни саәт нөлдин башлап, хоңкоң вә макавни өз ичигә хитайдин кәлгән 2 яштин юқури болған барлиқ йолучиларниң айропиланға чиққанда, 48 саәт ичидә ковидтин юқумланмиғанлиқи һәққидики тәкшүрүш испатини көрситишни тәләп қилған. Хәвәрдә дейилишичә, бу тәләп үчинчи бир дөләт арқилиқ хитайдин кәлгән йолучиларғиму қоюлидикән.

Бирләшмә агентлиқниң хәвәр қилишичә, 27-декабир күни японийә һөкүмити хитайда ковид юқуми еғирлашқанлиқи үчүн, 30-декабирдин башлап хитайдин кәлгән барлиқ йолучиларни тәкшүрүш, юқумланғанларни 7 күн карантин қилиш тәдбирини елан қилған вә хитайдин японийәгә учидиған айропиланларниң учуш қетим санини чәкләшни уқтурған.

Хәвәрләрдин мәлум болушичә, 28-декабир күни тәйвән мәркизий сәһийә идариси уқтуруш елан қилип, 2023-йили 1-айниң 1-күнидин башлап хитайдин келидиған барлиқ йолучиларға ковид юқумини тәкшүрүшни йолға қоюлидиғанлиқини елан қилған.

Һиндистан һөкүмитиму хитай, тайланд, японийә қатарлиқ дөләтләрдин келидиған барлиқ йолучиларниң чеградин киргәндә, 48 саәт ичидә тәкшүрүлгән ковидтин юқумланмиғанлиқи һәққидики испатини көрситишни тәләп қилған.

Җәнубий корийә 15-декабирдин башлап хитайни ковид юқуми хәтәрлик дөләт тизимликигә киргүзүп, хитайдин келидиған йолучиларниң юқумлиниш әһвалини тәкшүрүш бәлгилимисини елан қилған. Шималий корийә әң қаттиқ тәдбир қолланған дөләт болуп, хитайдин келидиған барлиқ йолучилараниң чәклинидиғанлиқини елан қилған.

Тиббий мутәхәссисләрниң билдүрүшичә, нөвәттә хитай һөкүмити ковид вабасиниң тарқилиш әһвали вә юқумдарлариниң һәқиқий санини ашкарилашни рәт қилған әһвал астида һәрқайси дөләтләр тәдбир алмақта икән.

Тиббий мутәхәссисләрдин ню-йорк коломбийә университетиниң тәтқиқатчиси доктур мәмәт имин әпәнди радийомиз зияритини қобул қилди.

Униң билдүрүшичә, хитайдики юқум вәзийити мушу һаләттә давамлашса, бу вирусниң нәччә йил аввалқидәк дуняға ямраш еһтимали күчлүк болуп, һәрқайси дөләтләрниң мунасип тәдбирләрни елиши толиму зөрүр икән.

Әмма мәмәт имин әпәнди йәнә өз әндишисиниму билдүрди.

Униң тәкитлишичә, һазир кишиләрни әндишигә селиватқини нөвәттә йолға қоюлуватқан тәдбирләрниң үнүмдарлиқ мәсилиси икән.

Америкадики тиббий мутәхәссисләрдин вашингитон мәркизий дохтурханисиниң дохтури, доктур җүрәт обул әпәндиму зияритимизни қобул қилип, өз қарашлирини аңлармәнләр билән ортақлашти.

Униң қаришичә, хитай һөкүмити 3 йилдин буян қаттиқ йолға қойған “юқумни нөлгә чүшүрүш” тәдбири мәғлуп болғандин кейин, нөвәттә бу тәдбирни бикар қилип, пүтүнләй қоюветиш тәдбирини қолланған. Униң тәкитлишичә, хитай бу тәдбирләр арқилиқ юқумни тәбиий контрол қилиш мәқситигә йәтмәкчи болған.

Җүрәт обул әпәндиниң қаришичә, хитайниң һәр икки тәдбири илмий асасий болмиған чәктин ашқан тәдбир болуп, бу қетим хитайда көрүливатқан ковид виросиниң йәнә қандақ өзгирип дуняға йеңи апәт болуши, әң әндишә қиларлиқ мәсилә икән.

Җүрәт обул әпәнди йәнә бу хил әһвалда һәрқайси дөләтләрниң йәниму қаттиқ тәдбирләрни йолға қоюши, һәтта хитайдин келидиған барлиқ айропиланларни тосуштәк техиму үнүмлүк тәдбирләрни қоллинишниң зөрүр икәнликини билдүрди.