Awaz artisi filim ishligüchi xursen hesen'ge “Döletni parchilash jinayiti” artilip 15 yil késilgen

Muxbirimiz méhriban
2020.09.16
xursen-hesen.jpg Nurghunlighan Uyghur serxillirigha oxshash “Döletni parchilash” jinayiti bilen 15 yilliq késilgen awaz artisi we filim ishligüchi xursen hesen ependi. (Waqti we orni éniq emes)
Seyyare teminligen

Xursen hesen ürümchi téléwiziye istansisining awaz artisi we yéqinqi yillarda ishligen Uyghur tilidiki qisqa filimliri bilen Uyghur aptonom rayonidiki sen'et saheside tonulghan. Emma xursen hesenmu nurghunlighan Uyghur serxillirigha oxshash awwal tutqun qilinp lagérgha qamilish, kéyin jaza höküm qilinip, 15 yilliq türmige qamilish qismitige uchrighan.

Mezkur xewer xursen hesenning amérikadiki singlisi seyyare erkin hesennning guwahliqida ötken hepte ijtima'iy taratqularda ashkarilandi.

2016-Yildin buyan amérikaning wirginiye shtatida yashawatqan seyyare xanim, 15-séntebir radiyomiz ziyaritini qobul qildi.

Seyyare xanimning bildürüshiche, 2017-yili yil axiridin buyan uning ürümchidiki anisi qatarliq tughqanliri bilen bolghan uchur alaqisi üzülüp qalghan. 2019-Yilining axiri uning öyidikiler bilen alaqisi esligen kelgendin kéyin, u deslepte akisi xursen hesennning 2018-yili12-ayning béshida ürümchi tengritagh rayonidiki öyidin tuyuqsiz tutqun qilinip, lagérgha élip kétilgenlik xewirini alghan.

Seyyarening bildürüshiche, eyni chaghda ürümchidiki apisi téléfon arqiliq uninggha 2018-yili akisi xursen hesenning 12-ayning 6-küni lagérgha élip kétilip bir heptidin kéyin, tuyuqsiz qozghalghan tutqaqliq késili seweblik Uyghur aptonom rayonluq 1-doxturxanigha qutquzushqa élip kélin'genlik xewirini alghanliqini, emma xursen hesen dawaliniwatqan mezgilde qaytidin tutqun qilinip, bashqa bir lagérgha élip kétilgendin kéyin uning heqqide héchqandaq uchur yoqluqini éytqan.

Seyyarening bildürüshiche, u bu xewerni anglighandin kéyin akisining ehwali heqqide guwahliq bérip sürüshtürüsh qararigha kelgen. Emma ürümchidiki apisi we bashqa tughqanliri gunahsiz akisining pat arida qoyup bérilidighanliqini tekitlep, uni ehwalni ashkarilashtin tosqan.

Uyghur aptonom rayon re'isi shöhret zakirmu 2019-yili yil axiri “Lagérdikilerning 90% oqush tügetti” dégen bayanatni bergen. Seyyare we uning ürümchidiki apisi we qérindashliri ikki yildin buyan iz-dériki bolmighan xursen hesenning qoyup bérilishini kütken. Emma 2020-yili 5-séntebir küni xursen hesenning ürümchidiki qérindashlirigha uning “Döletni parchilash jinayiti” bilen on besh yil késilgenlik xewiri téléfon, arqiliq tuyuqsiz uqturulghan.

Seyyarening bildürüshiche, uning akisi xursen hesen xitay hökümiti terbiyilep yétishtürgen, öz xizmiti we kespige sadiq ziyaliy. Shunga da'irilerning uninggha “Döletni parchilash” dégen jinayetni artip, uni 15 yilliq qamaqqa höküm qilishini esla qobul qilghili bolmaydiken.

Seyyare teminligen uchurlardin melum bolushiche, bu yil 50 yashqa kirgen xursen hesen 1970-yili tughulghan. U 1988-yili ürümchi sheherlik 5-ottura mektepni tügetkendin kéyin, “Shinjang pédagogika uniwérsitéti” ning xitay tili kespide oqughan. 1993-Yildin bashlap, ürümchi téléwiziye istansisining terjime filimlar merkizide awaz artisi bolup ishligen.

Xursen hesenning ehwalini yéqindin bilidighan tonushliridin hazir amérikaning wirjiniye shtatida yashaydighan medinay bawudun xanimmu ziyaritimizni qobul qildi.

Medinay bawudun xanimning radiyomizgha bildürüshiche, u türkiyege oqushqa chiqishtin ilgiri, yeni 1993-yildin 2000-yillarghiche, xursen hesen bilen ürümchi téléwiziye istansisida 7 yil xizmetdash bolup ishligen iken.

Medinay xanimning bildürüshiche, xitay hökümiti “Döletni parchilash” tek töhmet bilen 15 yilliq qamaqqa höküm qilghan xursen hesen eyni chaghdila özining xizmettiki tirishchanliqi, kesipke puxtiliqi we estayidilliqi bilen ürümchi téléwiziye istansisida qisqa waqit ichidila közge körün'gen xizmetchi, Uyghurlar yaxshi köridighan awaz artislirining birige aylan'ghan.

Melum bolushiche, xursen hesen awaz bergen terjime filimliridin “Béyjingliqlar nyu-yorkta”, “Bolumsiz yigit”, “Razwédchik stél”, “Shimin axbarat ponkiti”, “Jinayetke tolghan chikago”, “Seddichin qelbimde”, “Alahide heriket guruppisi” qatarliq köp qisimliq téléwiziye terjime filimliri Uyghurlarning alqishigha érishken. Xursen hesen yéqinqi yillarda “Shinjang medeniyet közniki filim merkizi” namida shexsi shirket qurghan. U bu mezgilde nadir kino filimlirini terjime qilip Uyghurlargha tonushturush bilen birlikte yene özi rézhissorluq qilip bir qisim qisqa kino filimlernimu ishligen.

Seyyare xanimning bildürüshiche, u 2015-yili ürümchidin ayrilip chet'elge chiqip ketkendin kéyinmu, akisi xursen hesen ündidar torida yollighan uchurliri arqiliq, akisining ijtima'iy pa'aliyetliri we u ishligen filimliridin xewerdar bolup turghan.

Xursen hesen yollighan ündidar salonidiki uchurlardin melum bolushiche, Uyghur diyarida tutqun bashlan'ghan deslepki mezgillerdimu xursen hesen rézhissorluq qilghan qisqa mikro filimler Uyghur rayonidiki ijtima'iy taratqularda tarqilip turghan.

Melum bolushiche, xursen hesenning rézhissorluqida ishlen'gen qisqa filimlerdin “Kélin”, “Ilhamning qudriti” qatarliq filimler 2017-yili 12-ayda “Ana diyar” torida tarqitilip yaxshi bahagha érishken. 2018-Yili xursen hesen “Shinjang kinochiliq jem'iyiti” ning ezaliqigha qobul qilin'ghan. 2018-Yili 7-ay mezgilide u xitay edebiyat-senetchiler birleshmisi, xitay kinochilar birleshmisi qatarliq orunlar uyushturghan “Xitay memliketlik kinochiliq sahesidiki ixtisasliqlarni terbiyilesh kursi” da oqush üchün jilin ölkisidiki changchün kino istudiyesige ewetilip, 21-iyuldin 27-iyulghiche mezkur kursta oqughan. 2018-Yili 10-ayda xursen hesen yene munasiwetlik da'iriler teripidin birqanche qétim xitay ölkiliride échilghan kinochiliq sahesidiki kespiy yighinlar we terbiyilesh kurslirigha ewetilgen.

Seyyare xanimning bildürüshiche, xitay hökümet da'iriliri özi terbiyeligen, kesipte utuq qazan'ghan gunahsiz akisi xursen hesennimu ayap qoymighan.

Seyyare xanimning éytishiche, xursen hesen tutqun qilin'ghandin kéyin uning heqqidiki uchurlar xitaydiki uchur menbeliridin öchürülgen. Uningghimu lagérgha qamalghan milyonlighan Uyghurgha oxshashla özide ezeldin bolmighan jinayetler artilghan. Hetta lagér ichidila uninggha 15 yilliq qamaq höküm qilin'ghan. Bir ömür xitay hökümitining qanunigha boysunup yashighan xursen hesenmu axirqi hésabta adaletsizlerche zerbe bérish obyéktigha aylan'ghan Uyghur ziyaliylirining biri bolushtek qismettin qutulalmighan.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.