Японийә парламентида  уйғурлар тоғрисидики тунҗи қарар мақуллуқтин өтти

2021-Йили 2-айниң 1-күни, японийә парламенти авам палатасида уйғур мәсилиси тоғрисида тунҗи қетимлиқ қарар мутләқ көп санлиқ парламент әзасиниң қоллиши билән рәсмий мақуллуқтин өткән. “уйғур қатарлиқларниң еғир кишилик һоқуқ вәзийити тоғрисидики қарар” дәп аталған қарар, японийә парламентида хитайға мунасивәтлик кишилик һоқуқ тоғрисидики тунҗи қетим мақулланған қарар һесаблинидикән.

Игилишимизчә “уйғур” исми ениқ йезилған рәсмий бир қарарниң японийә парламентида авазға қоюлуши тунҗи қетимлиқ иш икән.
Биз бу һәқтә тәпсилий мәлумат игиләш үчүн японийә уйғур җәмийитиниң баш катипи әхмәтҗан летип әпәнди вә башқуруш һәйәт әзаси савутҗан мәмәт әпәндиләр билән телефон сөһбити елип бардуқ. Савутҗан мәмәт әпәнди өзиниң 2-айниң 1-күни японийә парламентидики бу тарихий минутларға шаһитлик қилғанлиқини тәкитләп мундақ деди: “бүгүн японийә парламентидики омумий йиғинда парламент әзаси, уйғур достлуқ гурупписиниң мәсули кеиҗи фуруя әпәнди уйғур қатарлиқлар тоғрисидики қарарнамини оқуғандин кейин барлиқ парламент әзалири орнидин туруп аваз берип мақуллиди. Мән бу тарихий минутларға шаһит болуп наһайити һаяҗанландим”.

Арқидин әхмәтҗан летип әпәнди зияритимизни қобул қилип, мәзкур қарарниң мәзмуни тоғрисида мәлумат берип мундақ деди: “ қарарда, уйғур қатарлиқ һәр қайси милләтләрниң еғир кишилик һоқуқ вәзийити тоғрисида кәң даирилик учур топлаш, хәлқара җәмийәт билән маслишип бу еғир кишилик һоқуқ вәзийитини көзитип туруш вә әтраплиқ болған қутқузуш тәдбирлирини елишни япон һөкүмитидин тәләп қилған”.

Мәлум болғинидәк 1-айниң 20-күни фирансийә парламенти хитайниң уйғурларға йүргүзүватқан бесим сияситини “ирқий қирғинчилиқ” дәп җакарлиши нәтиҗисидә, “уйғур ирқий қирғинчилиқи” ни етирап қилған дөләт парламентлириниң сани 8 гә йәтти. Йәни 2021-йилиниң башлиридин буян америка, әнглийә, канада, голландийә, белгийә, чихийә, литва, фирансийә қатарлиқ 8 дөләт парламенти хитайниң уйғурларға йүргүзүватқан бесим сияситини “ирқий қирғинчилиқ” дәп җакарлиди. японийә парламентиниң ирқий қирғинчилиқ демәсликидики сәвәб немә? әхмәтҗан летип әпәнди японийәниң бирләшкән дөләтләр тәшкилатиниң “ирқий қирғинчилиқ әһдинамиси” гә қол қоймиған 150 әтрапида дөләтниң ичидә йоқлиқини, шуңа ирқий қирғинчилиқ дәп атиялмиғанлиқини оттуриға қойди. (Аваз)

Әхмәтҗан летип әпәнди бу қарарда гәрчә “ирқий қирғинчилиқ” дейилмигән болсиму, төвәндики бир қанчә җәһәттин зор тарихий әһмийәткә игә икәнликини оттуриға қойди. (Аваз)

Әнқәрәдики уйғур тәтқиқат мәркизи мудири, истратегийә мутәхәссиси доктор әркин әкрәм әпәнди японийә парламентида бундақ бир қарарниң мақуллуқтин өтүшиниң уйғур мәсилисидә японийәниң америка башта демократик ғәрб әллири билән һәмкарлишидиғанлиқини, японийәниң дуняви қиммәт қараш болған кишилик һоқуққа һөрмәт қилидиғанлиқини ипадиләп беридиғанлиқини оттуриға қойди. (Аваз)

Доктор әркин әкрәм әпәнди японийә баш министири фумийо кишида әпәнди бу қарар мақуллуқтин өтүштин бурун кишилик һоқуқ вәкили тәйинлигәнликини, буларға қариғанда японийә һөкүмитиниң бундин кейин хитайдики кишилик һоқуқ дәпсәндичиликигә алаһидә көңүл бөлидиғанлиқини илгири сүрди. (Аваз)

2-Айниң 1-күни хитай ташқи ишлар министирлиқи дәрһал баянат берип мундақ дегән: “бу қарар һәқиқәтни бурмилап, яман ғәрәз билән хитайниң кишилик һоқуқ вәзийитигә төһмәт қилған. Хитайниң ички ишлириға қопаллиқ билән арилашқан интайин пәскәш қилмиштур. Хитай хәлқигә қилинған еғир сиясий һуҗумдур”.