Yaponiyede dölet idarilirining qollishi bilen Uyghur qirghinchiliqini tonushturush dawamlashmaqta

Yaponiye Uyghur jem'iyiti Uyghur irqiy qirghinchiliqini yaponiyediki oxshimighan orunlarda we oxshimighan shekillerde anglitishni dawamlashturmaqta.

Igilishimizche, 7-ayning 29-künidin 31-künigiche yaponiyening kanagawa ölkisi zishi shehiride 3 kün Uyghur qirghinchiliqi toghrisida resim körgezmisi, guwahliq bérish yighini, kochida nutuq sözlesh we waraqche tarqitish pa'aliyiti ötküzülgen. Mezkur pa'aliyetni uyushturushqa yaponiyediki Uyghur pida'iylardin sirt, 10 neper sheherlik parlamént ezasi we 2 neper döletlik parlamént ezasimu qatniship, Uyghurlarni qollaydighanliqini tekitleshken.

Bu pa'aliyetni uyushturghan yaponiye Uyghur jem'iyitining re'isi exmet létip ependi mexsus téléfon ziyaritimizni qobul qildi. U, körgezmining mezmuni heqqide melumat bérip mundaq dédi: “Uyghur qirghinchiliqining emeliy ehwali süretler arqiliq tonushturulghan resim körgezmisi sheherlik hökümet zalining birinchi qewet kirish éghizida uda 3 kün etigendin axshamghiche ötküzüldi. Medeniyet merkizige ish béjirish üchün kelgen nurghun puqralardin sirt, yerlik parlamént ezalirimu bu körgezmini ékiskursiye qildi.”

Exmet létip ependi ikkinchi künidiki pa'aliyetler toghrisida melumat bérip, mundaq dédi: “Bu pa'aliyitimizning ikkinchi küni yeni yekshenbe küni resim körgezmisi boluwatqan zalgha yéqin jaydiki nahayiti köp adem kirip chiqidighan poyiz békitide Uyghur qirghinchiliqining emiliy ehwali tonushturulghan teshwiqat wariqini tarqitish, karton kitablarni tarqitish we aghzaki nutuq sözlesh teshwiqat pa'aliyitini qilduq. Bu pa'aliyetke yaponiyediki Uyghur pida'iy qérindashlirimizdin sirt bir qanche sheherlik parlamént ezalirimu tomuzning issiqigha qarimay biz bilen bille turup teshwiqat waraqlirini tarqatti, nutuqlarni sözlidi. Shu poyizgha kirip chiqiwatqan kürminglighan kishi bularni kördi we waraqchilarni aldi.”

Yaponiyening kanagawa ölkisi zishi shehiride 3 kün dawamlashqan Uyghur qirghinchiliqini anglitish pa'aliyitining üchinchi küni guwahliq bérish yighini ötküzülgen. Exmet létip ependi bu toghriliq melumat bérip, mundaq dédi: “Pa'aliyitimizning axirqi künide bir meydan guwahliq bérish yighini ötküzduq. Bu guwahliq bérish yighinigha awam puqralar we muxbirlardin sirt, 6 sheherning sheherlik parlamént ezaliridin 10 neper parlamént ezasi we bir neper sabiq döletlik parlamént ezasi qatnashqan boldi.”

Yaponiyede Uyghurlargha da'ir nurghun pa'aliyetler ötküzülgende, bu pa'aliyetlerni parlamént ezaliri we ammiwiy teshkilatlar qollighan bolsimu, lékin köpinchisini dölet idariliri biwasite otturigha chiqip qollap baqmighan idi. Bu qétimqisi yaponiyede dölet idariliri qollighan Uyghurlarning ikkinchi pa'aliyiti bolup hésablinidiken. Yaponiye Uyghur jem'iyitining mu'awin re'isi, dunya Uyghur qurultiyining yaponiyediki wekili sawut memet ependi bu heqte pikir bayan qilip, Uyghur dewasining yaponiye hökümet idarilirining qollishigha érishishining muhim ehmiyetke ige ikenlikini tekitlidi.

Exmet létip ependi, üch künlük pa'aliyet axirlashqandin kéyin, yaponiye Uyghur jem'iyitining rehberliri we uzun yillardin buyan ularni qollap kéliwatqan 10 neper sheherlik parlamént ezasining bir yerge jem bolup, Uyghur qirghinchiliqini toxtitish toghriliq bundin kéyin élip barmaqchi bolghan pa'aliyetlerning pilanini tüzgenlikini ilgiri sürdi.

2021-Yili 2-ayning 1-küni, yaponiye parlaménti awam palatasida Uyghur mesilisi toghrisidiki tunji qétimliq qarar mutleq köp sanliq parlamént ezalirining qollishi bilen resmiy maqulluqtin ötkenidi. Mezkur qarar shu yili 5-dékabir küni yaponiye kéngesh palatasidimu maqulluqtin ötti. Mezkur qararning nami “Uyghur qatarliq xelqlerning éghir kishilik hoquq weziyiti toghrisidiki qarar” dep atalghan. Yaponiye parlaméntining awam we kéngesh palatalirida “Uyghur” nami bilen atalghan bir qararning maqulluqtin ötüshi, yaponiyediki Uyghur milliy herikitining tereqqiyat tarixida muhim ehmiyetke ige bir weqe hésablinidiken.