Yawropa parlaméntida Uyghurlar mesilisini öz ichige alghan “Sürgündiki nidalar” namliq doklat otturigha qoyuldi

Yawropa parlaméntida otturigha qoyulghan “Sürgündiki nidalar” namliq doklatta Uyghurlarning weziyiti we telepliri bayan qilin'ghan.

2-May küni yawropa parlaméntida Uyghur, xongkong, bilarusiye, nikaragu'a mesililirini öz ichige alghan “Sürgündiki nidalar” namliq bir doklat otturigha qoyulghan. Mezkur doklat merkizi shiwétsiyening stokholim shehiride bolghan “Xiristiyan démokratlar xelq'ara merkizi” dep atalghan partiyening re'isi élizabét lan bashchiliqida tüzülgen bolup, Uyghurlar mesilisi uning tunji témisi bolghan.

“Sürgündiki nidalar” namliq doklat yawropa parlaméntining siyaset belgiligüchilirige qaritip hazirlan'ghan bolup, uning “Üsti ochuq türmede yashawatqan Uyghurlar” gha a'it bölümi 3 qisimdin tüzülgen. 1-Bölümide mezkur doklatni Uyghurlarning nöwettiki weziyitige munasiwetlik matériyallar bilen teminligen d u q londun ishxanisining mudiri rehime mahmut xanimning qisqiche terjimihali we 1997-yili yüz bergen “5-Féwral ghulja qirghinchiliqi” gha da'ir uchurlar orun alghan. 2-Bölümide Uyghurlarning tarixi, medeniyiti, milliy alahidiliki we hazirqi ehwali, xitayning jaza lagérliri siyasiti keltürüp chiqarghan paji'eler orun alghan. 3-Bölümide muhajirettiki Uyghurlarning yawropa siyasetchiliridin kütidighan 10 türlük teklip hem telipi otturigha qoyulghan.

Bügün, yeni 2-may bélgiye paytexti béryusséldin ziyaritimizni qobul qilghan rehime mahmut xanimning bildürüshiche, yawropa parlaméntida ötküzülgen “Sürgündiki nidalar” namliq doklatni élan qilish yighinida uninggha ikki so'al qoyulghan. Buning biri “Uyghurlarning nöwettiki weziyiti qandaq? yéngi özgirish barmu?” dégen so'al bolghan. Rehime xanim bu so'algha sherqiy türkistanda dawam qiliwatqan xitay zulumning herqaysi türlirini atap jawab bergen. Ikkinchi so'al: “Yawropaning siyasetchiliri Uyghurlargha néme ish qilip bérishi kérek?” dégen so'al bolup, peqet birla mesilini tilgha élishni telep qilghan. Rehime xanim bu so'algha “Uyghur irqiy qirghinchiliqi bilen shughulliniwatqan xitayni sotqa tartishni we bu qirghinchiliq bilen alaqisi bolghan xitay emeldarlirigha jaza yürgüzüshni telep qilimiz” dep jawab bergen.

Bugünki bu doklat élan qilish yighinigha d u q ning biryusséldiki wekili shéla xanimmu qatnashqan. U ziyaritimizni qobul qilghanda, bügünki bu yighinining nahayiti yaxshi ötkenlikini tilgha aldi. U mundaq dédi: “Uyghurlarning nöwettiki weziyitige a'it doklatning asasiy mezmuni we Uyghurlarning telepliri neq meydanda sin körünüshige élindi. Bular parlamént ezalirigha körsitilidu. Rehime xanim özige qoyulghan ikki so'algha layiqida jawab bérip, parlamént ezalirining diqqitini Uyghurlar mesilisige yene bir qétim tartti. U yene muhajirettiki Uyghurlarni qoghdash mesilisinimu tilgha élip, yawropaning siyasetchiliridin aktip tedbir élishni telep qildi.”

“Sürgündiki nidalar” namliq doklatta Uyghurlarning yawropa siyasetchiliridin kütken 10 türlük teklip we telepliri arisida Uyghur irqiy qirghinchiliqini étirap qilish, Uyghurlargha uniwérsal kishilik hoquq ehdinamiliri boyiche mu'amile qilishi üchün xitaygha bésim ishlitish, Uyghur mejburiy emgikige chétilghan tawarlarni bayqut qilish, xitayning yuqiri téxnikiliq nazaret sistémilirini ishlitishni cheklesh, yawropa miqyasida panahliq tiligen Uyghurlargha aptomatik panahliq bérish qatarliq mezmunlar orun alghan.