Yehudiy chong qirghinchiliqini xatirilesh künide Uyghur irqi qirghinchiliqi yene bir qétim küntertipke keldi

27-Yanwar küni xelq'ara yehudiy chong qirghinchiliqni xatirilesh künidur.

Melum bolushiche, bu künde dunyaning her qaysi jaylirida yehudiy teshkilatliri her xil shekillerde xatirilesh pa'aliyetliri élip baridiken.

Aldinqi hepte en'gliyediki dölet derijilik chong yehudiy teshkilatliri her xil shekilde yehudiy chong qirghinchiliqini xatirilesh we qirghinchiliqta qaza qilghanlarni eslesh pa'aliyetlirini élip barghan.

En'gliyede turushluq Uyghur siyasiy pa'aliyetchi we sen'etkar rehime mehmut xanim, mezkur pa'aliyetlerge teklip bilen qatnashqan bolup, u bu heqte radiyomizning ziyaritini qobul qildi.

Uning radiyomizgha bildürüshiche, londonda dölet derijilik chong erbablar qatnashqan bir qanche türlük xatirilesh pa'aliyetliride u Uyghur irqiy qirghinchiliqini anglatqan. Rehime xanim u bu heqte tepsiliy chüshenche berdi.

Uning éytishiche, en'gliyediki dangliq radiyo qanilida yehudiy chong qirghinchiliqini xatirilesh munasiwiti bilen anglitilghan programmida, u Uyghurlar duch kéliwatqan qirghinchiliqni mexsus bu heqtiki naxshisi arqiliq anglatqan. Igilinishiche, bu programmini anglighanlarning sani bir milyon adem qétimdin ashqan.

Enné frank fondi (The Anne Frank Trust Fund) ning xadimi feride mannan (Farida Mannan) xanim bu munasiwet bilen radiyomizning mexsus ziyaritini qobul qildi. U her yili yehudiy chong qirghinchiliqni xatirileshning ehmiyiti heqqide toxtilip mundaq dédi: “Her yili chong qirghinchliqni xatirleshning sewebi, bu tragédiyeni untup qalmasliq we shundaqla kishilerge insanlarning qandaq wehshiyliklerni qilalaydighanliqini eskertish üchündur. Biz ikkinchi dunya urushi mezgilidiki chong qirghinchlqni xatirlesh arqiliq, nöwettiki siyasiy weziyet we jtima'iy muhitning yönilishni agahlandurmaqchimiz. Biz nöwette yüz bériwatqan ishlar üchün bir ish qilalaymiz. Yeni biz her birimiz bir ish qilalaymiz. Men shexsi namimidin we shundaqla fondimiz namidin rehime mexmutning xatire künide sham yéqishqa qatnashqanliqidin we bu arqiliq nöwette yüz bériwatqan irqiy qirghinchiliqni anglatqanliqidin nahayiti memnun bolghanliqimizni bildürimen. Pa'aliyetke qatnashqan kishilerning arisida siyasiy sahede tesiri küchlük bolghan kishiler bar. Ular rehimening éytqanlirini siyasiy qararlarni chiqiridighanlargha anglitishi we ular Uyghurlar üchün birer ish qilishi mumkin. Biz siyasiy organ emes, emma irqiy qirghinchiliqni anglitish bizning wezipimiz.”

Axirida rehime mehmut xanim özining uzun yillardin buyan élip bériwatqan siyasiy pa'aliyetliride yehudiy teshkilatlirining izchil yardemde bolghanliqini, mushundaq shexs we organlar bilen hemkarlishishinng Uyghur mesilisini ilgiri sürüshte muhim rol oynaydighanliqini bayan qildi.

Natsistlar gérmaniyesi teripidin 1933-yildin 1945-yilghiche bolghan ariliqta alte milyondin artuq yehudiy öltürülgen. 1945-Yili 27-yanwar küni polshadiki a'usshwitz jaza lagéri (Auschwitz concentration camp) sowét qizil armiyesi teripidin azad qilin'ghan. Shu munasiwet bilen her yili 27-yanwar küni xelq'ara yehudiy chong qirghinchiliqni xatirilesh küni qilip békitilgen.