Zumret dawut: “B d t yighinida shuni hés qildimki, dunya bizge köngül bölüwétiptu!”

Muxbirimiz gülchéhre
2019.09.25
zumret-dawut Zumret dawut nyo yorktiki b d t bash shitabida
RFA

Lagér shahiti zumret dawut bilen ötküzülgen yürüshlük söhbet (4)

24-Séntebir küni amérika tashqi ishlar ministirliqining bash sahibxaniliqida uyushturulghan “Shinjangdiki kishilik hoquq krizisi” namliq yighinida amérika tashqi ishlar ministirliqining diniy ishlargha mes'ul alahide elchisi sam brownbekning tonushturushi bilen sözge chiqqan lagér shahiti zumret xanim özining xitay da'iriliri teripidin sewebsiz tutqun qilinip, 2018-yili 3-ayning 31-künidin 6-ayning 2-künigiche 2 ay lagérgha qamap qoyulghanliqini bayan qildi. U bu jeryanida chekken azab we xorluqliri hemde u yerde körgen ehwalliri heqqide guwahliq berdi. 

Yighinda bérilgen 10 minutluq nutuq waqtidin paydilinip zumret xanim özining we özige oxshash lagérgha qamalghan barliq Uyghur ayallirining xitay da'iriliri teripidin mejburiy tughmas qiliwétilgenliki heqqide guwahliq berdi. Uning bayanlirining yighin ehlide hemde metbu'atlarda zor diqqet qozghighanliqi melum.

Zumret dawut yene xelq'ara jama'ettin Uyghurlarni bu zulumdin qutulduruwélish üchün yardem bérishni telep qilghan.

Birleshken döletler teshkilatidiki mezkur yighin axirlashqandin kéyin ziyaritimizni qayta qobul qilghan zumret dawut xanim yighin axirlashqanda köpligen yuqiri derijilik erbablarning uning bilen qol éliship körüshüp özlirining hésdashliqini bildürgenlikini, özlirining Uyghurlarning weziyitini özgertish yolliri üstide tirishidighanliqlirini bildürüshkenlikini bayan qildi.

Zumret dawut yighin zalidin chiqqanda nurghun muxbirlar uni qorshiwalghan. Ular asasliqi lagérning ichidiki zulumlarni, uning mejburiy tughmas qiliwétilish jeryani hemde Uyghurlarning dunyadin kütidighan ümidliri heqqide nurghun so'allarni sorighan. 

Bu ötken yili 6-ayda xitayning lagéridin qutulup chiqip, buningdin besh ay ilgiri pakistan arqiliq amérikagha kelgen zumret dawut xanimning xelq'araliq sewiyidiki yighinlargha tunji qétim qatnishishi we shundaqla tunji qétim guwahliq bérishi iken. Biz uningdin mezkur yighin'gha qatnishish jeryanida némilerni hés qilghanliqini sorighinimizda, u hayajan ilikide mundaq dédi: “Burun bundaq yighinlargha qatniship baqmighan idim. Men bundaq chong yighinlarda sözlep baqmighan bolghachqa bekmu jiddiyliship kettim. Men unchilik jiq dölet bashliqlirining bu yighin'gha kélip qatnishishini oylapmu baqmaptikenmen. Men özümni Uyghurlarning awazi bolup anglitalidim dep oylidim we bek hayajanlandim, bek xosh boldum. Amérikagha oxshash démokratik döletler Uyghur mesilisige heqiqetenmu jiddiy köngül bölüp, biz üchün yaxshi ishlar qiliwétiptu. Shunga nahayiti xosh boldum.”

Özining bu yighin'gha qatniship qattiq ümidlen'genlikini tekitligen zumret xanim ilgiri özining lagérda yétiwatqan mezgilliride dunyada némiler boluwatqanliqidin pütünley bixewer ikenlikini, xitay hökümitining barliq uchur menbelirini qattiq kontrol qilishi hemde ménge yuyush teshwiqatlirining tesiride özi we bashqa köp sandiki Uyghurlarning “Chet'elde erkin yashawatqan Uyghurlar néme üchün bizni qutqazmaydighandu? ular biz üchün héchnéme qilmidi,” dep oylighanliqini ipade qildi. U hazir chet'elge chiqip emeliy ehwallardin xewer tapqandin kéyin, yene kélip özimu hazir amérikida panahlan'ghuchi Uyghurlarning birige aylan'ghandin kéyin, chet'ellerdiki Uyghurlarning wetendiki Uyghurlarni qutquzush üchün toxtimay heriket qiliwatqanliqini chüshinip yetkenlikini bildürdi. U yene buning netijiside özining lagérlar heqqide dunya jama'etchiliki aldida guwahliq bérishke jasaretlen'genlikini bayan qildi.

Pikir qoshung

Radi'oning ishlitish shertlirige asasen, pikirliringiz tekshürgüchiler teripidin testiqlinishi we muwapiq derijide tehrirlinishi tüpeyli, tor bette derhal peyda bolmaydu. Siz qaldurghan mezmun'gha erkin asiya radi'osi jawabkar bolmaydu. Bashqilarning köz qarishi we heqiqetke hörmet qilishingizni soraymiz.