Công nghệ thông tin và biến cố chính trị ở Miến Điện

Nhã Trân, phóng viên đài RFA

Cuộc biểu tình lớn nhất ở Miến Điện kể từ hai thập kỷ nay vẫn tiếp diễn và sự trấn dẹp của chính quyền mỗi lúc thêm quyết liệt. Tình hình và diễn biến cuộc phản kháng của cả trăm ngàn người trong đó có hàng chục ngàn tăng ni được thế giới theo dõi nhờ vào các thông tin gửi đi từ Miến.

• Bấm vào đây để nghe bài này
• Download story audio

Hình được đăng tải trên một blog cho thấy thi thể của phóng viên người Nhật Kenji Nagai (trái) nằm trên đường phố khi lực lượng an ninh Miến hành động mạnh tay những người biểu tình hôm 27-9-2007. AFP PHOTO >> Xem hình lớn hơn

Nhiều tin tức và hình ảnh được gửi ra nước ngoài không phải từ các nhà báo chuyên nghiệp mà là từ những người dân. Kỹ thuật hiện đại đóng vai trò gì trong việc chuyển tải thông tin của biến cố chính trị tại Miến lần này cũng như một số vụ tương tự trên thế giới vài năm qua, Nhã Trân có thêm chi tiết.

Tin quân đội và cảnh sát vũ trang Miến bắt đầu thẳng tay đàn áp dân chúng và tăng ni đoàn biểu tình ở Rangoon hôm thứ Tư được cả thế giới chú ý ngay từ những giờ đầu tiên. Thông tin được giới truyền thông quốc tế cập nhật đều đặn. Hình ảnh tăng sĩ bị thương, những góc đường mù khói đạn mỗi ngày xuất hiện thêm trên các trang báo và Internet.

Các phóng viên bị cấm

Cho đến hôm thứ Sáu năm châu đã rõ tình hình ở Rangoon qua các tin tức này. Diễn biến được ghi nhận bằng các hình ảnh trung thực, lọt khỏi tầm kiểm soát cũng như ý muốn của chính quyền quân phiệt Miến.

Đa phần những thông tin được thu thập bởi dân chúng thay vì bởi các phóng viên như truyền thống xưa nay, điển hình là từ một nhân chứng có mặt tại hiện trường vào khi lực lượng an ninh vũ trang tiến vô khu trung tâm Rangoon hôm thứ Năm, nổ súng bắn chết một nhà báo ngoại quốc hôm thứ Năm:

“Các binh sĩ Miến xuất hiện từ chiếc cầu trên con đường gần chùa Sule ở trung tâm Rangoon đã bắn một ký giả Nhật Bản. Viên đạn xuyên qua ngực và người này đã chết ngay tại chỗ”

Chúng tôi thu thập được các hình ảnh cuộc biểu tình qua blog và nhận được các cú điện thoại hoặc text message gửi đi từ một số người hiện ở Miến. Tin được tiếp tục gửi đến, giúp chúng tôi cập nhật các diễn biến mới nhất.

Đó là vì các nhà báo, bất kể thuộc nước nào đều bị chính quyền Miến cấm không cho lai vãng ở những khu có sự hiện diện của đội ngũ binh sĩ. Giới ký giả truyền thông, truyền hình, báo chí bị ngăn cản tối đa để không có cơ hội thu vào ống kính hoặc máy ghi âm những dữ kiện quí giá, bằng chứng minh bạch về cách hành xử của giới lãnh đạo Miến.

Nhiều phóng viên phải viết tường thuật từ các nước láng giềng như Ấn Độ và Thái Lan. Một số hãng thông tấn quốc tế như Reuters, AP phải lấy tin và hình ảnh từ các tổ chức truyền thông xa vì ký giả không thể tiếp cận thông tin trực tiếp từ Miến.

“Nhà báo thường dân”

Không thể phủ nhận rằng những người dân này, được mệnh danh là các “nhà báo thường dân”, vô hình chung đóng một vai trò quan trọng trong trường hợp các nhà báo thật bị cản trở khi tác nghiệp. Họ có thể thuộc bất cứ thành phần nào, giai cấp nào trong xã hội, từ giới sinh viên học sinh cho đến những người hoạt động cho dân chủ nhân quyền. Họ cũng có thể thuộc bất cứ lứa tuổi nào, từ một thanh thiếu niên tới một người lão thành.

Sự đóng góp của các ký giả tài tử này có được là nhờ vào sự hiện đại của kỹ thuật ngày nay nói chung. Thật vậy, tiến bộ của khoa học công nghệ thông tin đã tạo điều kiện cho việc chuyển tải tin tức và hình ảnh trong ít năm trở lại đây. Ở thời đại này, được gọi là thời đại YouTube, mọi thông tin đều có thể gửi đi khắp năm châu chỉ trong vòng ít giây đồng hồ và bất cứ ai cũng có thể thực hiện nếu có dụng cụ trong tay và biết sử dụng.

Các vật nhỏ bé như máy ảnh hoặc điện thoại di động đã trở thành phương tiện truyền bá tin tức vô cùng mau chóng và dễ dàng. Chủ nhân sở hữu thuộc bất cứ lứa tuổi nào, từ một em bé cho đến một người cao niên đều có thể làm vì cách chụp ảnh hoặc đánh tin gửi đi nói chung không khó khăn.

Rất nhiều tin tức và hình ảnh về vụ biểu tình ở Miến mấy hôm nay có được là nhờ vào thiện chí giúp đỡ của những nhà báo không chuyên nghiệp. Giới truyền thông đã nhận ra vai trò quan trọng của thành phần phóng viên đặc biệt này.

Hình ảnh lấy từ trang web Mizzima New cho thấy một phóng viên phương Tây (giữa) chụp hình những người đang ngồi biểu tình trước khi lực lượng an ninh Miến tấn công những người biểu tình hôm 27-9-2007 ở Yangon. AFP PHOTO >> Xem hình lớn hơn

Lật qua trang sử mới

Đài Á Châu Tự Do và BBC, lâu nay vốn có ban Miến Điện với cả trang Web và chương trình phát thanh khuyến khích thính giả gửi hình ảnh về tình hình ở Rangoon, như những tấm ảnh từng nhận được từ một tu viện của các tăng sĩ Miến. Ban Miến Điện của đài Á Châu Tự Do xác nhận đã được cung cấp bởi những ký giả tài tử:

“Chúng tôi thu thập được các hình ảnh cuộc biểu tình qua blog và nhận được các cú điện thoại hoặc text message gửi đi từ một số người hiện ở Miến. Tin được tiếp tục gửi đến, giúp chúng tôi cập nhật các diễn biến mới nhất”

Các tin tức quí báu, cung cấp bởi giới nhà báo thường dân được đánh giá cao vì đã phơi bày sự thật mà nhà cầm quyền muốn che dấu và ra sức bác bỏ. Như trừơng hợp hôm thứ Năm báo chí nhà nước Miến đưa tin rằng cuộc diễu hành của dân chúng và tăng ni không đông đảo, rầm rộ như giới truyền thông quốc tế đã loan, tuy nhiên các nguồn tin trung thực, gửi đi từ Miến đã phủ nhận tuyên bố của chính quyền.

Tiến triển của công nghệ thông tin có thể nói đã giúp vấn đề truyền thông lật qua trang mới. Không còn nữa thời thông tin bị kiểm soát chặt chẽ và bưng bít, khiến vụ nổi dậy phản kháng của nhân dân Miến hồi năm 1988 bị nhà nước đàn áp thô bạo khiến hơn 3 ngàn người chết, sau mới được thế giới biết đến. Hiện nay mọi tin tức và hình ảnh đều có khả năng vượt rào cản thời gian cũng như không gian, để chỉ trong tích tắc được chuyển đến nơi muốn gửi.

Hiểu rõ được lợi điểm và sử dụng phương tiện sẵn có, bất cứ người dân một nước nào trên thế giới ngày nay đều có thể trở thành chứng nhân của thời đại, cung cấp kịp thời các thông tin quan trọng, cần thiết và hữu ích trong trường hợp các nhà báo chuyên nghiệp bị bắt buộc phải bó tay.