Hội chứng khô mắt


2007.08.17

Trà Mi, phóng viên đài RFA

“Đôi mắt là cửa sổ tâm hồn”, hơn thế nữa, nó còn là cánh cửa giúp chúng ta có thể nhìn ra thế giới và cuộc sống xung quanh mình. Vì vậy, chăm sóc sức khoẻ không thể không lưu ý đến việc bảo vệ, giữ gìn đôi mắt đúng cách để phòng tránh tình trạng suy thoái hay các nguy cơ bệnh về mắt.

Eyes200.jpg
“Đôi mắt là cửa sổ tâm hồn” Photo courtesy wikipedia.

Một trong những căn bệnh nhãn khoa rất phổ biến và đang ngày một gia tăng hiện nay, nhất là đối với những người phải làm việc nhiều với máy vi tính, là hội chứng khô mắt.

Những đặc điểm của bệnh này là gì? Mức độ nguy hiểm ra sao? Phương pháp phòng và trị như thế nào?

Đó cũng là chủ đề của chương trình “Sức khoẻ và đời sống” kỳ này, với phần trình bày của bác sĩ Hoàng Anh, chuyên khoa mắt, hiện đang hành nghề tại Sài Gòn:

Trà Mi: Trước tiên xin bác sĩ giới thiệu sơ lược cho quý thính giả hiểu thêm hội chứng khô mắt là gì?

Bác sĩ Hoàng Anh: Nói một cách tổng quát, hội chứng khô mắt là khi đôi mắt thiếu màng nước mắt. Bên ngoài đôi mắt của chúng ta có một lớp nước mắt để bảo vệ mắt, làm trơn mắt, giúp mắt dễ chuyển động, làm ẩm mắt và có tác dụng chống những yếu tố gây bệnh. Khô mắt tức là màng nước mắt này bị thiếu.

Biểu hiện và triệu chứng

Có rất nhiều nguyên nhân, nhưng tổng hợp lại có thể gồm hai nhóm, một là do bẩm sinh, hai là do các nguyên nhân mắc phải. Khô mắt bẩm sinh tức những người sinh ra đã bị thiếu tuyến lệ, chức năng tuyến lệ bị giảm thì họ bị giảm nước mắt từ nhỏ. Nguyên nhân mắc phải thì rất nhiều như bệnh teo tuyến lệ tuổi già ở người cao niên.

Trà Mi: Thưa bác sĩ các biểu hiện và triệu chứng của bệnh này là gì?

Bác sĩ Hoàng Anh: Biểu hiện thường thấy nhất là cảm giác như có dị vật trong mắt, như có cát, sạn trong mắt, gây khó chịu. Một số người cảm giác mắt bị khô, rát cho nên họ rất dễ bị chảy nước mắt, dễ bị kích thích bởi ánh sáng. Một số người nặng hơn thì cảm thấy mờ mắt. Thông thường những triệu chứng này xuất hiện sau những khi mình làm việc bằng đôi mắt nhiều, làm việc với computer nhiều, đi ngoài trời nắng…Nếu lúc đó để ý kiểm tra thì thấy mắt hơi đỏ, soi đèn pin nhìn vào thì thấy mắt khô, không ngấn lệ.

Trà Mi: Những nguyên nhân nào gây nên hội chứng khô mắt?

Bác sĩ Hoàng Anh: Có rất nhiều nguyên nhân, nhưng tổng hợp lại có thể gồm hai nhóm, một là do bẩm sinh, hai là do các nguyên nhân mắc phải. Khô mắt bẩm sinh tức những người sinh ra đã bị thiếu tuyến lệ, chức năng tuyến lệ bị giảm thì họ bị giảm nước mắt từ nhỏ. Nguyên nhân mắc phải thì rất nhiều như bệnh teo tuyến lệ tuổi già ở người cao niên.

Khi lớn tuổi, tự nhiên tuyến lệ dần bị thoái hoá, teo đi cho nên những người già rất hay bị khô mắt. Một số người bị bệnh lý toàn thân như viêm đa khớp dạng thấp, viêm gan mạn, bị chấn thương, tổn thương dây thần kinh, hay tổn thương ngay vùng tuyến lệ…cũng gây nên khô mắt.

Cách đây mấy chục năm, nguyên nhân thường gặp nhất đối với bệnh khô mắt ở Việt Nam là do thiếu vitamin A ở trẻ em. Một số thuốc nhỏ mắt cũng làm khô mắt. Những thuốc về tim mạch, kháng dị ứng uống nhiều cũng gây mắt bị khô.

Các bệnh ở bờ mi mắt như nấm, viêm mi mãn tính cũng làm khô mắt. Những người làm việc bằng mắt nhiều mà không biết cách bảo vệ mắt, nháy mắt thường xuyên hoặc nhỏ nước mắt nhân tạo thì cũng dễ mắc bệnh này.

Cách điều trị

Trà Mi: Cách điều trị hội chứng khô mắt ra sao? Hiệu quả như thế nào? Có khả năng trị dứt hẳn bệnh này hay không?

Nếu biết đúng nguyên nhân và yếu tố nguy cơ thì loại trừ chúng đi là có thể trị được khô mắt. Chẳng hạn khô mắt do thiếu vitamin A thì bổ sung vitamin A. Còn những bệnh mạn tính gây khô mắt thì khó trị rồi, không nói. Còn nếu nguyên nhân khô mắt là do làm việc bằng mắt nhiều thì cần nháy mắt thường xuyên, đảm bảo môi trường mắt được ẩm ướt.

Bác sĩ Hoàng Anh: Nếu biết đúng nguyên nhân và yếu tố nguy cơ thì loại trừ chúng đi là có thể trị được khô mắt. Chẳng hạn khô mắt do thiếu vitamin A thì bổ sung vitamin A. Còn những bệnh mạn tính gây khô mắt thì khó trị rồi, không nói. Còn nếu nguyên nhân khô mắt là do làm việc bằng mắt nhiều thì cần nháy mắt thường xuyên, đảm bảo môi trường mắt được ẩm ướt.

Điều trị đầu tay rất phổ biến đối với bệnh khô mắt là nhỏ nước mắt nhân tạo. Có hai loại nước mắt nhân tạo: có chất bảo quản để có thể sử dụng lâu dài, và không có chất bảo quản. Hiện nay người ta hay dùng loại có chất bảo quản vì tính tiện lợi, dễ sử dụng, và lâu dài.

Loại này có nhược điểm là chính chất bảo quản trong nó sẽ làm khô mắt và có thể làm nặng bệnh hơn đối với một số người. Loại không có chất bảo quản thì không có các tác dụng phụ như vậy nhưng phiền toái là chỉ dùng một lần rồi bỏ, không thể sử dụng nữa, nên lãng phí và tốn kém.

Trà Mi: Phương pháp bác sĩ vừa nói là giúp giảm những khó chịu khô mắt thôi hay có thể chữa trị dứt khỏi hẳn bệnh?

Bác sĩ Hoàng Anh: Chữa dứt điểm thì phải biết được nguyên nhân, điều này rất khó. Phương pháp dễ nhất, rẻ nhất, thông thường nhất là luôn có chai nước mắt nhân tạo trong người, lúc nào cảm thấy mắt khô rát thì nhỏ.

Trường hợp bị khô mắt nặng tới mức mờ mắt, không thấy đường thì có thể dùng một số thuốc kích thích để tiết nước mắt, nhưng phải được bác sĩ chỉ định và việc sử dụng này không rộng rãi lắm, chưa được sự đồng thuận lớn trong giới chuyên môn, chỉ áp dụng đối với các trường hợp nặng.

Một phương pháp điều trị khác là dùng một cái nút bịt điểm lệ trong mắt lại để nước mắt bớt chảy đi, giữ nước mắt lại trong mắt, nhưng phương pháp quảng đại, hữu hiệu và dễ dùng nhất là nước mắt nhân tạo.

Các loại thuốc nhỏ mắt

Trà Mi: Như vậy, dùng nước mắt nhân tạo thì phải dùng lâu dài, mãi mãi?

V-Rohto hay Vision những loại thuốc đang được quảng cáo bây giờ không phải là thuốc trị bệnh khô mắt vì trong thành phần thuốc, ngoài chất bảo quản, còn có những chất làm co mạch máu lại cho mắt đỡ đỏ. Khi mắt đang đỏ nhỏ vào là đỡ liền. Cho nên, những thuốc này dùng lâu dài sẽ làm khô mắt. Công dụng của những thuốc này là để sát trùng mắt đúng hơn là để trị bệnh khô mắt.

Bác sĩ Hoàng Anh: Mình phải dùng lâu dài, tuy nhiên sau thời gian dài sử dụng vẫn không hết thì nên đến bác sĩ để thảo luận một phương pháp căn cơ hơn.

Trà Mi: Các bệnh nhân bị khô mắt có thể dùng những loại thuốc nhỏ mắt thông thường như V-Rohto được không?

Bác sĩ Hoàng Anh: V-Rohto hay Vision những loại thuốc đang được quảng cáo bây giờ không phải là thuốc trị bệnh khô mắt vì trong thành phần thuốc, ngoài chất bảo quản, còn có những chất làm co mạch máu lại cho mắt đỡ đỏ. Khi mắt đang đỏ nhỏ vào là đỡ liền. Cho nên, những thuốc này dùng lâu dài sẽ làm khô mắt. Công dụng của những thuốc này là để sát trùng mắt đúng hơn là để trị bệnh khô mắt.

Trà Mi: Bệnh khô mắt không được điều trị kịp thời hoặc để lâu ngày thì có gây tai biến gì nguy hiểm không, thưa bác sĩ?

Bác sĩ Hoàng Anh: Bệnh khô mắt để lâu ngày không điều trị sẽ dẫn đến biến chứng viêm giác mạc, tức viêm con ngươi, càng viêm nặng sẽ dẫn đến mù loà.

Cách phòng tránh

Trà Mi: Xin bác sĩ vài lời khuyên của giới chuyên môn giúp phòng tránh hội chứng khô mắt?

Bác sĩ Hoàng Anh: Những người thường xuyên có cảm giác mắt bị khô, có dị vật trong mắt, rát, khó chịu mắt, nhất là trong những lúc làm việc nhiều sau khi đã nhỏ những loại thuốc thông thường trong thời gian ngắn 5-7 ngày mà không đỡ thì nên đến bác sĩ để kịp thời tìm ra biện pháp hữu hiệu và lâu dài. Không nên mua thuốc nhỏ lung tung sẽ rất nguy hiểm.

Để phòng tránh, những người làm việc nhiều với máy tính phải chú ý chớp mắt thường xuyên hơn bình thường, mỗi lần chớp mắt như vậy là cung cấp nước mắt cho mắt. Tốt nhất nên giữ một chai nước mắt nhân tạo bên mình, lúc nào cảm thấy mắt rát, khô, khó chịu thì nhỏ 1 giọt. Mỗi ngày nhỏ vài giọt cũng được để giữ mắt ẩm. Trong lúc nhỏ mắt ngưng nhìn vào màn hình máy tính một lúc cũng có tác dụng bớt khô mắt.

Trà Mi: Về môi trường làm việc hay yếu tố ánh sáng, cần lưu ý những điều gì, thưa bác sĩ?

Bác sĩ Hoàng Anh: Hai yếu tố này rất ảnh hưởng đến mắt. Trong phòng làm việc tránh để ánh sáng chói vào mắt. Nên sử dụng đèn có chao để ánh sáng hắt xuống mặt giấy, tránh hắt lên mắt. Ngoài ra, làm việc với computer nên để ý đến độ tương phản màn hình. Làm việc gần cửa sổ cũng lưu ý tránh ánh sáng chói vào mắt.

Trà Mi: Xin chân thành cảm ơn thời gian bác sĩ dành cho chương trình hôm nay.

(Xin theo dõi toàn bộ nội dung phần âm thanh bên trên)

Chương trình “Sức khoẻ và đời sống” kỳ này xin dừng lại tại đây. Hẹn tái ngộ cùng quý vị và các bạn vào giờ này, sáng thứ sáu tuần sau. Trà Mi kính chào.

Nhận xét

Bạn có thể đưa ý kiến của mình vào khung phía dưới. Ý kiến của Bạn sẽ được xem xét trước khi đưa lên trang web, phù hợp với Nguyên tắc sử dụng của RFA. Ý kiến của Bạn sẽ không xuất hiện ngay lập tức. RFA không chịu trách nhiệm về nội dung các ý kiến. Hãy vui lòng tôn trọng các quan điểm khác biệt cũng như căn cứ vào các dữ kiện của vấn đề.