Mặc Lâm, phóng viên đài RFA
Thị trường chứng khoán càng sôi động bao nhiêu thì cơ hội gian lận càng lớn bấy nhiêu. Đó là đánh giá của nhiều bài viết trong nước ghi nhận qua nhiều khía cạnh tiềm ẩn phía sau một hoạt động rầm rộ đôi khi đi đến chỗ xô bồ.
Bị nghi ngờ tiếp tay với sự gian lận là nhiều cơ quan chức năng liên quan đến thị trường chứng khoán trong đó có những bộ phận kiểm toán, nơi chịu trực tiếp trách nhiệm báo cáo tài chính của một công ty trước khi tung cổ phiếu ra thị trường. Mặc Lâm có bài phỏng vấn với Tiến Sĩ Phùng Thị Đoan, phó tổng thư ký Hội Kiểm Toán Việt Nam xoay quanh vấn đề này, mời quý vị theo dõi.
Mặc Lâm: Thưa Tiến sĩ trong thời gian gần đây báo chí đưa tin rằng có nhiều chuyên gia kinh tế tài chính nghi ngờ thị trường chứng khoán Việt Nam có biểu hiện bị rò rỉ thông tin, tin đồn thổi nhảm, tăng giá cổ phiếu khiến thị trường chúng khoán hoài nghi vào những nguồn thông tin khác. Là một người hoạt động trong ngành kiểm toán Tiến Sĩ có nhận định gì về vấn đề này?
Tiến Sĩ Phùng Thị Đoan:Cho đến nay thì thủ tướng chính phủ và ông Vũ Bằng đều nói rằng chưa có bằng chứng về việc gian lận trên thị trường chứng khoán để nói rằng có sự làm giá mặc dù các bài báo có nói đến. Nhưng những người có chức năng quản lý thị trường chứng khoán thì nói rằng chưa có bằng chứng để kết luôn điều đó .
Có dư luận cho rằng những công ty có cổ phiếu niêm yết đã lộ thông tin dẫn đến sự làm giá, tuy nhiên cơ quan chức năng Việt Nam và Ủy Ban Chứng Khoán Nhà Nước cho rằng nếu tìm ra cái bằng chứng chứng chắc chắn cái điều đó thì sẽ kỷ luật và sẽ tăng cường quản lý.
Mặc Lâm: Theo chúng tôi được biết thì trước khi phát hành cổ phiếu, một công ty hay tập đoàn phải có báo cáo tài chính chỉ rõ những doanh thu của công ty do một cơ quan kiểm tóan trách nhiệm xác minh và báo cáo. Liệu có vấn đề là cơ quan kiểm toán sẽ báo cáo láo hay nói nhẹ hơn là bóp méo sự thật có lợi cho công ty trước khi cổ phiếu phát hành hay không ?
Có dư luận cho rằng những công ty có cổ phiếu niêm yết đã lộ thông tin dẫn đến sự làm giá, tuy nhiên cơ quan chức năng Việt Nam và Ủy Ban Chứng Khoán Nhà Nước cho rằng nếu tìm ra cái bằng chứng chứng chắc chắn cái điều đó thì sẽ kỷ luật và sẽ tăng cường quản lý.
Tiến Sĩ Phùng Thị Đoan:Các chuyện làm giá tên thị trường chứng khoán thì đã thoát ly cái báo cáo tài chính, khi nó tạo ra mua nhiều hay ít, lên hay xuống, không thuộc thẩm quyền của kiểm toán. Chúng tôi chỉ đưa ra chính sách để quản lý.
Riêng chúng tôi thì chúng tôi cho rằng cái chính của công ty kiểm toán là báo cáo tài chính, xác nhận sự trung thực hợp lý của các số liệu trên một báo cáo tài chính, hiện nay đã có 12 công ty kiểm toán tài chính để kiểm toán các công ty niêm yết, nhưng sắp tới sẽ mở rộng thêm để xét thêm. Hiện nay số lượng những công ty niêm yết còn nhiều.
Mặc Lâm: Theo Tiến Sĩ thì hiện nay những đơn vị hay công ty kiểm toán có đảm đương nổi công tác kiểm toán hay không, đặc biệt trong lĩnh vực chứng khoán, và họ có đủ tư cách đạo đức cũng như trình độ nghiệp vụ để chống lại những trường hợp qua mặt của doanh nghiệp hay không?
Tiến Sĩ Phùng Thị Đoan:Dạ, có đủ. Gần đây có một trường hợp công ty muốn báo cáo tăng doanh thu nhưng tôi không muốn nói tên cụ thể, muốn đánh bóng tên tuổi của mình trước khi tung cổ phiếu ra thị trường để giữ cho giá chứng khoán không bị "down" xuống đã đề nghị một trong những công ty kiểm toán của chúng tôi làm những việc trái phép nhưng công ty này nhất định không chịu làm điều đó.
Cho nên những kiểm toán viên Việt Nam sau khi được chọn làm việc thì đủ trình độ để phát hiện ra những chuyện công ty làm trái chuẩm mực kế toán để tăng doanh thu, hạ chi phí dẫn đến cái lãi trong kỳ tăng lên.
Tôi tin tưởng rằng hiện nay hơn 100 công ty kiểm toán nhưng khôn gphải tất cả các công ty này đều được cấp phép kiểm toán công ty niêm yết, mà lần đầu chọn ra chỉ 12 công ty mà thôi, trong 12 công ty vừa rồi có 1 công ty không đủ điều kiện bị rút tên ra khỏi danh sách.
Mặc Lâm: Xin Tiến Sĩ cho biết một công ty kiểm toán muốn được kiểm toán cho công ty niêm yết thì phải có điều kiện gì?
Người ta làm giá trong thị trường chứng khoán thì không phụ thuộc vào kiểm toán tài chính là mấy. Tôi xin lấy ví dụ, một công ty niêm yết có rất nhiều đất họ tung tin ra rằng sẽ xử dụng nguồn đất này vào những mục đích kinh doanh sắp tới thì tin tức này chính là động cơ thúc đẩy cổ phiếu của họ tăng giá chứ không phải là từ những báo cáo tài chính.
Tiến Sĩ Phùng Thị Đoan:Chỉ những công ty kiểm toán nào thành lập 3 năm và có 10 kiểm toán viên trở lên mới đủ tiêu chuẩn làm kiểm toán cho công ty niêm yết.
Mặc Lâm: Theo kinh nghiệm của Tiến Sĩ thì một công ty kiểm toán có khả năng kết hợp với công ty niêm yết để làm giá hay không?
Tiến Sĩ Phùng Thị Đoan:Người ta làm giá trong thị trường chứng khoán thì không phụ thuộc vào kiểm toán tài chính là mấy. Tôi xin lấy ví dụ, một công ty niêm yết có rất nhiều đất họ tung tin ra rằng sẽ xử dụng nguồn đất này vào những mục đích kinh doanh sắp tới thì tin tức này chính là động cơ thúc đẩy cổ phiếu của họ tăng giá chứ không phải là từ những báo cáo tài chính.
Mặc Lâm: Xin cám ơn Tiến Sĩ Phùng Thị Đoan, phó tổng thư ký Hội Kiểm Toán Việt Nam đã cho chúng tôi cơ hội phỏng vấn qua đề tài này.