Lê Dân, phóng viên đài RFA
Trong những ngày qua, có nhiều tin tức về việc một số tín đồ Phật giáo Hòa Hảo tự thiêu vì bị nhà cầm quyền địa phương truy bức. Đã có dư luận cho rằng các tin tức đó bị thổi phồng quá đáng, có khi không đúng sự thật. Lê Dân tìm hiểu sự việc qua một số nhân vật uy tín và thông tin trên báo chí Việt Nam. Mời quý vị theo dõi.
Dư luận quốc tế
Trong những tuần qua, nhiều cơ quan truyền thông quốc tế, trong đó có đài Á châu Tự do, đã nhận được những điện thư e-mail kêu cứu có xuất xứ từ Việt Nam. Theo đó, đã có những tín đồ Phật giáo Hòa Hảo đã tự thiêu và chết vì đạo nghĩa và quyền tự do tôn giáo.
Thoạt đầu, một số người không khỏi bâng khuâng vì bây giờ đã là thế kỷ 21, không còn là thời điểm những năm 1962, 1963 nữa. Thêm vào đó là tình hình đã như thế nào mà khiến những tu sĩ phải hy sinh mạng sống của họ ? Chỉ chừng đó thôi cũng đủ làm cho một số người không hoàn toàn tin tưởng vào tính xác thực của các bức thư kêu cứu gởi đi từ trong nước.
Bạn nghĩ gì về vấn đề này? Xin email về Vietnamese@www.rfa.org
Báo nhà nước xác nhận
Thế nhưng đến ngày thứ Tư 17 tháng Tám, trang báo điện tử VNExpress đã trích đăng bài báo của tờ Công an Thành phố Hồ Chí Minh với tựa đề "Gây rối bằng cách tự thiêu" thì sự thật đã được phơi bày và xác định bởi chính nhà cầm quyền.
Bài báo cho biết sáng ngày 3 tháng Sáu vừa qua, tổ tuần tra giao thông đường bộ huyện Chợ Mới tỉnh An Giang phát hiện các ông Trần văn Út, Võ văn Bửu, Nguyễn văn Hùng không đội mũ bảo hiểm. Các ông này không chịu ký tên vào biên bản và bài báo cho biết thêm là có lẽ do chuẩn bị từ trước nên ông Bửu lôi ra một can nhựa chứa 5 lít xăng, bật lửa để tự thiêu.
Bài báo trên tờ Công an Thành phố Hồ Chí Minh sau đó xác nhận là vào ngày mùng 5 tháng Tám vừa qua, ông Trần văn Út đã tự thiêu chết tại huyện Lấp Vò, tỉnh Đồng Tháp. Cùng ngày, ô Võ văn Bửu cũng tự thiêu tại huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang, nhưng được cứu chữa kịp thời và đang điều trị tại bệnh viện.
Đọc đến đây, độc giả trong và ngoài nước không khỏi đặt câu hỏi là liệu có ai "gây rối bằng cách tự thiêu" chỉ vì vi phạm luật giao thông không đội mũ an toàn khi đi xe máy hay không ? Hay còn vì lý do nào khác ?
Tin của báo Công an Sài Gòn là hoàn toàn sai lạc. Trong 2 tháng trời, những tín đồ Phật giáo Hòa Hảo này không được ra khỏi nhà thì làm sao có chuyện họ vi phạm luật giao thông, không đội nón an toàn, cãi lịnh công an...?
Gây rối bằng tự thiêu?
Như vậy là những bức thư kêu cứu là có cơ sở. Để tìm hiểu, chúng tôi đã tiếp xúc với ông Nguyễn Văn Cội, người đại diện giáo hội Phật giáo Hòa Hảo tại hải ngoại và được ông cho biết:
“Tin của báo Công an Sài Gòn là hoàn toàn sai lạc. Lý do là vì những người này trước đó đã bị nhà cầm quyền ra lệnh quản chế tại gia kể từ ngày 5-6-2005, sau khi họ tham gia biểu tình chống đàn áp Phật giáo Hòa Hảo. Ngay từ ngày giỗ một năm của ông Hà Hải, nhiều tín đồ đã tuyên bố sẽ tự thiêu tập thể để phản đối chính sách đàn áp tôn giáo của nhà cầm quyền.
Và cũng vào lúc đó công an đã thương lượng để những người này trở về nhà. Nhưng sau đó công an đã không giữ lời hứa mà ra lệnh cưỡng bức quản chế tất cả họ, không cho ra khỏi nhà.
Trong 2 tháng trời, những tín đồ Phật giáo Hòa Hảo này không được ra khỏi nhà thì làm sao có chuyện họ vi phạm luật giao thông, vì không đội nón an toàn, cãi lịnh công an...?”
Trước tình hình đó, dư luận cộng đồng người Việt hải ngoại đã bắt đầu có hành động cụ thể. Luật sư Trần Thái Văn, dân biểu hạt 68 bang California ngày 12 tháng Tám vừa qua đã gởi thư cho Tổng thống George W. Bush và Ngoại trưởng Condoleeza Rice yêu cầu có biện pháp khẩn cấp cứu Phật giáo Hòa Hảo. Ông Trần Thái Văn cho ban Việt ngữ biết :
”Qua lá thư mà chúng tôi viết cho ông Tổng thống Bush cũng như cho bà Ngoại trưởng Rice để yêu cầu chính phủ Hoa Kỳ lên tiếng can thiệp cũng như gửi đặc sứ qua điều tra và đặt vấn đề này với nhà cầm quyền CSVN.
Thủ tướng Việt Nam Phan Văn Khải khi viếng thăm Hoa Kỳ đã hứa là sẽ cải tiến vấn đề tự do tôn giáo tại Việt Nam. Nhưng không đầy 2 tháng sau thì những vụ đàn áp tôn giáo lại liên tiếp xảy ra.
Như quí vị đã biết, hồi cuối tháng Sáu vừa qua Thủ tướng Việt Nam Phan Văn Khải khi viếng thăm Hoa Kỳ đã hứa là sẽ xem xét cải tiến vấn đề tự do tôn giáo. Nhưng không đầy 2 tháng sau thì những vụ đàn áp tôn giáo lại liên tiếp xảy ra không những với Phật giáo Hòa Hảo mà còn với nhiều tôn giáo khác.
Theo chỗ chúng tôi được biết thì hiện nay có rất nhiều giới chức trong chính phủ Hoa Kỳ muốn trực tiếp đặt vấn đề này với phía Việt Nam. Theo quan niệm của Washington thì trong bối cảnh Việt Nam muốn gia nhập WTO thì các vấn đề tôn giáo, nhân quyền cần phải đựơc giải quyết một cách thẳng thắn.
Chúng tôi sẽ tiếp tục theo dõi tin tức trong nước và tường trình đến quý vị thêm về các diễn tiến này.