Đỗ Hiếu, phóng viên đài RFA
Sau khi được Hà Nội trả tự do vào dịp tết nguyên đán Ất Dậu vừa qua, đây là lần đầu tiên linh mục Nguyễn Văn Lý lên tiếng với cơ quan truyền thông. Trong câu chuyện với phóng viên Đỗ Hiếu của đài Á Châu Tự Do chúng tôi, Cha Lý cho biết về tình trạng sức khỏe hiện giờ, các sinh hoạt tôn giáo có thể tham gia. Cha Lý khẳng định rằng tại Việt Nam chưa thực sự có tự do tôn giáo, nhưng không ai có thể khuất phục được tinh thần và ý chí của ngài.
LM Nguyễn Văn Lý: Kính thưa quý vị và bạn hữu trong và ngoài nước, tôi là Linh mục Tađêo Nguyễn Văn Lý, đang nghỉ bịnh ở nhà chung Giáo Phận Huế, xin kính chào tất cả quý vị và bạn hữu rất kính mến.
Hơn 4 năm qua, quý vị và bạn hữu đã hiệp thông hy sinh cầu nguyện và hổ trợ rất nhiều cho chúng tôi. Tôi xin chân thành cảm ơn tất cả quý vị tận đáy lòng sâu thẩm của tôi. Hiện tôi đang bị đau phổi, đang điều trị khoảng 1 năm.
Tự do tôn giáo ở Việt Nam?
Đỗ Hiếu: Xin linh mục cho biết một vài chi tiết liên quan đến các sinh hoạt tôn giáo nơi quê nhà hiện giờ?
LM Nguyễn Văn Lý: Công việc đấu tranh cho tự do tôn giáo ở Việt Nam là lâu dài và khá vất vả. Giai đoạn 1, trong 28 năm tôi đã cố gắng làm chứng ở Việt Nam bằng nhiều cách, bằng nhiều lần rằng ở Việt Nam chưa có tự do tôn giáo thực sự.
Tôi không gọi là chưa có tự do tôn giáo đầy đủ bởi vì có thể ở nước này, nước nọ cũng chưa có tự do tôn giáo đầy đủ. Nhưng tôi nói rằng chưa có tự do tôn giáo thực sự nghĩa là tự do tôn giáo mà hiện nay nhiều người cho là có thì đó chỉ là một thứ tự do tôn giáo giả tạo.
Tự do tôn giáo mà hiện nay nhiều người cho là có thì đó chỉ là một thứ tự do tôn giáo giả tạo.
Điều tôi làm chứng trong suốt 28 năm thì có người tin, người không. Nhiều tổ chức quốc tế tin nhưng nhà nước Việt Nam phủ nhận.
Đỗ Hiếu: Thưa cha, còn tình hình trong mấy năm gần đây thì sao?
LM Nguyễn Văn Lý: Giai đoạn 2 trong 4 năm qua, từ trong nhà tù, tôi đã cố gắng tiếp tục làm chứng là ở Việt Nam quả thật chưa có tự do tôn giáo thực sự. Và điều đáng nói ở đây là chính nhà nước Việt Nam đã thừa nhận điều đó. Nghĩa là việc làm chứng của tôi ở trong nhà tù đã đạt được hiệu quả ở chỗ là chính nhà nước Việt Nam cũng thừa nhận trên văn bản hẳn hoi là quả thật ở Việt Nam chưa có tự do tôn giáo thực sự.
Và hiện nay, giai đoạn 3 tôi thấy chưa cần phải lên tiếng gì thêm nữa, mà cần đi vào hành động đặt dưới sự bảo trợ của Hội Đồng Giám Mục Việt Nam và các vị lãnh đạo của các tôn giáo bạn. Giai đoạn này có lẽ cũng không cam go lắm như nhiều người tưởng là bởi vì hoàn cảnh ở Việt Nam cũng đang hội tụ những điều thuận lợi cho công việc khó khăn này.
Kính xin quý vị và bạn hữu luôn hiệp thông hy sinh cầu nguyện hy sinh đêm ngày thật nhiều cho nhau.
Lần đầu tiên lên tiếng
Đỗ Hiếu: Kính thưa linh mục Nguyễn Văn Lý, theo tin tức từ trong nước thì hiện giờ cha đã được đi đến các thánh đường để thuyết giảng như trước đây. Xin cha cho biết điều đó ra sao, có thật hay không ạ?
LM Nguyễn Văn Lý: Hiện nay tôi đang bị quản chế ở nhà chung Huế 5 năm nữa. Trên nguyên tắc thì tôi có thể đi lại được ở trong thành phố Huế này, và nhà thờ nào, nhà dòng nào mời tôi dâng thánh lễ thì tôi có thể cử hành.
Nhưng thực tế ngoại trừ một vài thánh lễ đồng tế chung với linh mục đoàn trong giáo phận thì tôi chưa làm lễ ở một nhà dòng hay một giáo xứ nào. Vì hai lý do. Thứ nhất tôi đang dưỡng bịnh. Thứ hai là vì các giáo xứ và các nhà dòng cũng chưa tiện mời tôi dâng thánh lễ.
Còn trong thời gian tôi đi thăm gia đình hoặc đi thăm các giáo phận, trên đường tôi từ Hà Nội vào Huế, và từ Huế vào Đồng Nai thì dọc đường tùy theo nơi tôi dừng chân lại các linh mục nào muốn thì có thể mời tôi dâng thánh lễ ở đó.
Nghĩa là trên nguyên tắc không ai cấm cản điều này tôi được. Nhưng trong thực tế thì tùy theo nơi mà mình lưu trú, vị chủ quản nhà thờ đó có muốn tôi công khai dâng thánh lễ cho giáo dân hay không là tùy vị ấy.
Còn sự thực thì trên nguyên tắc một người bị quản chế thì không thể thi hành nhiệm vụ tôn giáo của mình. Nhưng trong thực tế thì không có nhà nước nào cấm điều này đối với cá nhân chúng tôi được. Và cũng không ai dám tuyên bố với tôi điều này cả.
Đỗ Hiếu: Thưa Linh mục Nguyễn Văn Lý, sau khi được nhà nước trả tự do vào dịp Tết Nguyên Đán vừa qua cùng với một số các vị lãnh đạo tinh thần và nhân vật bất đồng chính kiến khác thì cha vẫn chưa lên tiếng với các cơ quan truyền thông trong cũng như ngoài nước. Sao hôm nay cha lại dành cho đài chúng tôi câu chuyện trao đổi hôm nay?.
LM Nguyễn Văn Lý: Thứ nhất là khi tôi mới ra khỏi nhà tù thì tôi chưa có phương tiện gì để liên lạc cả. Tôi mới xin được bắt điện thoại để bàn cách đây vài ngày thôi, từ điện thoại để bàn thì tôi mới có thể nối được internet. Còn số điện thoại di động của tôi thì cũng có người biết người không.
Tôi cũng không có liên lạc với ai để tôi cho số điện thoại di động được, nếu như khi tôi chưa có internet. Còn điều thứ hai là sự thực vì chưa liên lạc được với ai cho nên cũng chưa có một cá nhân hay tổ chức nào từ nước ngoài yêu cầu tôi lên tiếng cả.
Còn hôm nay tôi cũng không yêu cầu để được lên tiếng với ai cả. Nhưng bạn bè nào, tổ chức nào có nhã ý muốn giúp tôi ngõ lời cảm ơn quý vị bạn hữu đã giúp đỡ tôi rất nhiều trong 4 năm qua thì tôi cũng vui lòng để xin phép nói ít lời vắn tắt trong khoảng vài phút như vừa rồi đó. Mời tôi nói chuyện với đồng bào và với bạn hữu thì tôi cũng đều nói những lời tương tự như vừa rồi cả.
Tôi nghĩ rằng giai đoạn này là giai đoạn để hành động làm sao cho có tự do tôn giáo thực sự ở Việt Nam.
Sinh hoạt hiện nay?
Đỗ Hiếu: Cha có điều gì muốn chia sẻ với quý vị thính giả đang theo dõi đài Á Châu Tự Do không ạ?
LM Nguyễn Văn Lý: Tôi nghĩ rằng giai đoạn này là giai đoạn để hành động làm sao cho có tự do tôn giáo thực sự ở Việt Nam. Chuyện này thì nó bao trùm nhiều lãnh vực lắm. Và từ khi tôi ra khỏi tù thì tôi đã gặp được 2 Đức Hồng Y ở Hà Nội vào Sài Gòn. Gặp được trên 18 Đức Giám Mục trước khi tôi bị bịnh và phải nghĩ ở đây hơn 3 tháng rồi.
Trong khoảng thời gian hai tháng đầu tiên, tôi đã gặp được nhiều chức sắc của bên Giáo Hội Công Giáo và cũng gặp thêm được một số các chức sắc cao cấp của các tôn giáo bạn nữa. Tất cả các vị đều thống nhất với nhau là cần thống nhất hành động. Chính vì vậy mà tôi cũng nghĩ không cần phải nói nhiều cho đến khi nào chúng tôi thấy cần phải lên tiếng.
Đỗ Hiếu: Và câu hỏi sau hết là xin linh mục Lý cho biết là ngài có được tự do đi lại sinh hoạt hay không ạ?
LM Nguyễn Văn Lý: Như tôi vừa trình bày, hồi tôi mới ra khỏi tù thì tôi chỉ được đi lại trong phường mà thôi, ra khỏi phường thì phải xin phép. Nhưng tôi có thưa với cơ quan quản lý rằng nhà nước không nên quản lý tôi kiểu đó. Bởi vì như vậy thì tôi sẽ chọn nhà tù để tôi ở, thoải mái hơn.
Sau đó một vài ngày thì nhà nước nói với tôi rằng bây giờ đi lại trong thành phố thì được. Và tạm thời tôi chấp nhận như vậy. Tôi nghĩ rằng tôi có thể dành quyền để đi rộng hơn nhưng vì tôi cũng đang đau yếu cho nên tôi chấp nhận đi lại trong thành phố. Nếu đi ra khỏi tỉnh thì trên nguyên tắc là phải xin phép. Nhưng tôi nghĩ rằng sẽ có ngày tôi không cần xin phép tôi vẫn cứ đi. Nhưng vì lúc này tôi đang đau bịnh thành ra tôi cũng không muốn phức tạp.
Bạn nghĩ gì về việc này? Xin email về Vietnamese@www.rfa.org
Nói đúng ra quyền tự do của mỗi con người thì phải biết cách để tự giành lấy, còn mình để cho nhà nước nào, bất cứ, mà qui định mình, ràng buộc mình thì mình vui lòng trở thành đối tượng chịu ràng buộc một cách nhiều khi vô lý. Cho nên riêng với cá nhân tôi thì tôi sẽ biết cách để tự giành quyền tự do cho mình. Mà tôi nghĩ rằng chẳng có nhà nước nào cấm cản tôi được.
Đỗ Hiếu: Chúng tôi xin cảm ơn linh mục, và kính chúc linh mục được dồi dào sức khỏe. Xin kính chào linh mục Nguyễn Văn Lý.
LM Nguyễn Văn Lý: Xin cảm ơn tất cả quý vị và bạn hữu, bà con.