Kinh tế Việt Nam sau 30 có những thay đổi gì?

Trà Mi, phóng viên đài RFA

Trà Mi: Thưa giáo sư, giáo sư có nhận xét gì về nền kinh tế Việt Nam hiện nay?

0:00 / 0:00
KhaiNguyen150.jpg
Giáo sư Nguyễn Quốc Khải.

Mức phát triển bình thường

GS Nguyễn Quốc Khải: Kinh tế của Việt Nam hiện nay đang phát triển với tốc độ từ 7-7.5% hàng năm. Vì là một nứơc chậm tiến, mới mở mang khoảng 10 năm nay, và đất nước không có chiến tranh, nên sự phát triển của Việt Nam hiện nay ở mức độ đó là bình thừơng thôi.

Sự phát triển này nhờ 1 số yếu tố sau đây: Thứ nhất là nhờ xuất cảng gia tăng như dầu thô, quần áo, gạo , hải sản, nguyên liệu. Lý do thứ hai là nhu cầu tiêu thụ và đầu tư nội địa cũng gia tăng. Điểm thứ ba là đầu tư nứơc ngoài . Lý do thứ tư là khu vực tư nhân bành trứơng. Thứ năm là kỹ nghệ du lịch cũng đã phát triển từ năm 2000 trở đi. Một lý do khác là tiền của người Việt hải ngoại gửi về và từ công nhân xuất khẩu.

Tuy nhiên, Việt Nam cũng gặp một số trở ngại như vấn đề tham nhũng, khu vực nhà nứơc bị lỗ lã, và tính hiệu năng rất thấp. Đó là 1 gánh nặng cho nền kinh tế quốc gia. Ngoài ra, Việt Nam cũng chưa đựơc gia nhập WTO . Thế rồi mình lại có vấn đề lạm phát gia tăng, những năm trứơc có 3-4% thôi, bây giờ lên đến 7-8% . Hạ tầng cơ sở cũng còn yếu kém. Khu vực ngân hàng và dịch vụ còn rất phôi thai , và luật pháp của mình chưa đựơc rõ ràng.

Vấn đề tham nhũng, khu vực nhà nứơc bị lỗ lã, và tính hiệu năng rất thấp. Đó là một gánh nặng cho nền kinh tế quốc gia.

Trà Mi: Theo giáo sư, những thay đổi gần đây nhất về mặt kinh tế-xã hội tại Việt Nam là gì , thưa giáo sư?

GS Nguyễn Quốc Khải: Từ năm 1975-2001 là giai đoạn gọi là giai đoạn "cởi trói", tức là nhà nứơc để dân chúng tự do làm ăn 1 đôi chút. Thành ra, kinh tế phát triển. Từ năm 2001 trở về đây , mới bắt đầu có sự cải tổ thật sự. Việt Nam trong giai đoạn này bị áp lực của Hiệp định thương mại Việt-Mỹ, luật lệ của khu vực thương mại tự do Đông Nam Á (AFTA), và luật lệ của Tổ chức thương mại quốc tế WTO buộc Việt Nam phải thay đổi.

Năm 2000 Việt Nam có ban hành luật doanh nghiệp, bắt đầu cho phép tư nhân mở công ty này kia. Thì cái đó rất là tốt. Thế thì trong vòng từ năm 1975 tới nay thì lợi tức quốc gia tăng từ 100 đô la lên 500 đô la.

Tuy có tăng, nhưng trên thực tế, con số này cũng rất khiêm tốn. Sau 30 năm Việt Nam chỉ tăng từ 100 lên 500 đô la, trong khi đó trong cùng thời gian, nứơc Đại Hàn láng giềng từ 1 nứơc nghèo như Việt Nam hồi năm 1960 mà bây giờ đã trở thành 1 cừơng quốc rồi.

Những tích cực và tiêu cực

Trà Mi: Và doanh giới đầu tư vào Việt Nam thừơng đánh giá về thị trường Việt Nam như thế nào ? Có những điểm gì tích cực-tiêu cực?

GS Nguyễn Quốc Khải: Việt Nam hiện tại được xếp hạng thứ tư sau Trung Quốc, Ấn độ , và Thái Lan về phương diện đầu tư nứơc ngoài vào vùng Đông Nam Á, có nghĩa là chỉ hơn các nứơc như Campuchea, Lào, Nam Dương, Miến Điện và Philipin. Một điểm tích cực về phương diện thị trừơng đầu tư tại Việt Nam là nhân công Việt Nam rẻ. Còn mặt tiêu cực thì có các vấn đề như khả năng chuyên môn của nhân công còn kém, ngoại ngữ cũng còn yếu, trình độ kỷ luật còn thấp, và hạ tầng cơ sở còn thô sơ.

Nếu không tiếp tục vươn lên Việt-Nam sẽ tiếp tục bị tụt hậu, nghĩa là ngày càng thua kém những nước khác, đặc biệt so với những nước láng giềng.

Trà Mi: Và đa số những nguồn đầu tư nứơc ngoài, họ có ý định quay lại lần thứ hai không ạ?

GS Nguyễn Quốc Khải: Hồi năm 1997-1998 cũng có 1 số công ty họ bỏ Việt Nam họ đi, vì lúc đó Việt Nam lừng chừng không chịu cải tổ kinh tế. Sau, khoảng năm 1999, 2000 thì những người đầu tư ở ngoại quốc bắt đầu trở lại rồi.

Và trong những năm vừa qua vì áp lực của Hiệp định thương mại Việt-Mỹ cũng như từ các nứơc thuộc khối ASEAN , vả lại Việt Nam cũng đang chuẩn bị gia nhập WTO, cho nên vì những áp lực này mà Việt Nam buộc phải thay đổi luật đầu tư. Môi trừơng đầu tư trong nứơc khá hơn, cho nên bây giờ Việt Nam đã có nhiều đầu tư hơn trứơc .

Tương lai?

Trà Mi: Và giáo sư nhìn thấy đà phát triển của Việt Nam hứơng tới trong tương lai sẽ như thế nào ạ?

GS Nguyễn Quốc Khải: Tôi nghĩ sẽ tiếp tục phát triển trong khoảng 7-7,5%. Như thế cũng chưa có gì gọi là quá đặc biệt đâu. Với khả năng như thế thì Việt Nam chỉ có thể cung cấp 1 số công ăn Việt Nam đủ cho những ngưòi trẻ mới lớn lên. Một năm mình cần khoảng 1triệu rưỡi, 1 triệu sáu công việc mới , thì không biết như vậy có đủ cung cấp công việc cho những người trẻ hay không.

Bây giờ muốn thay đổi đáng kể, thì phải cải tổ thật mạnh , phải làm nhiều phương pháp sâu xa hơn thì mới có thể phát triển nhanh chóng.

Bây giờ muốn thay đổi đáng kể, thì phải cải tổ thật mạnh, phải làm nhiều phương pháp sâu xa hơn thì mới có thể phát triển nhanh chóng.

Trà Mi: Và một trong những phương pháp thay đổi sâu xa, theo ý giáo sư , thì những gì quan trọng cần phải thay đổi?

GS Nguyễn Quốc Khải: Thứ nhất, hiện tại Việt Nam vẫn còn là 1 nứơc chuyên xuất cảng nông phẩm, nguyên liệu thô, và sức lao động. Như vậy thì không thể nào tiến nhanh được. Bây giờ mình phải làm thế nào chuyển sang 1 nứơc xuất khẩu những hàng hoá chế biến và công nghệ.

Muốn làm được điều này thì phải có biện pháp cải tổ toàn diện nền kinh tế . Hiện Việt Nam vẫn cứ bám lấy cái gọi là "kinh tế thị trường theo định hứơng xã hội chủ nghĩa", nhưng thật ra nội dung của nó vẫn là 1 nền kinh tế chỉ huy, không thể làm cho nền kinh tế tiến nhanh được. Cho nên, muốn phát triển mạnh thì phải khuyến khích khu vực kinh tế tư nhân , và phải cải tổ khu vực quốc doanh.

Chế độ hiện tại là 1 chế độ phi dân chủ, đây chính là nguyên nhân chính cho sự tham nhũng ngày càng gia tăng , bất công xã hội ngày càng nghiêm trọng hơn, sáng kiến của mọi người không được tôn trọng, vấn đề phân phối tài nguyên quốc gia còn lệch lạc.

Bạn nghĩ gì về nền kinh tế Việt Nam hiện nay? Xin email về Vietnamese@www.rfa.org

Đây là 1 thử thách đối với các nhà lãnh đạo Việt Nam. Họ phải có can đảm dứt khoát tất cả những gì liên quan đến nền kinh tế chỉ huy thì mới có thể làm cho kinh tế Việt Nam phát triển mạnh được.

Trà Mi: Rất cảm ơn thời gian giáo sư dành cho cuộc trao đổi hôm nay.