Nguyễn Bình, đặc phái viên đài RFA
Cảnh sống của người Việt ở quanh thủ đô Phnom Pênh đã nhiều năm vẫn chưa khấm khá được, như lời một bô lão trong bài tường trình của phóng viên Nguyễn Bình sau đây.
“Cả làng Năm Căn này ai cũng thiếu nợ hết”, đó là lời khẳng định của một ông lão người Việt ngoài 60 tuổi, ở làng Prek Phnau, mà người Việt ở đây quen goi là Năm Căn, cách thủ đô Phnom Penh khoảng trên 10 cây số.
Với tốc đô thị hóa diễn ra nhanh chóng, trên quốc lộ số 6, đường đi về các tỉnh phía Tây của Campuchia, tới khu vực Prek Phnau, mặc dù cách thủ đô khoảng trên 10 cây số, nhưng dọc hai bên quốc lộ vẫn còn màu sắc của đô thị.
Với những cửa hàng, quán xá, ngôi nhà mới khang trang mọc lên như nấm, và những thánh đường Hồi giáo lộng lẫy của cộng đồng người Chăm gợi lên hình ảnh của một vùng ngoại ô đang vươn mình đi lên trên cả một đất nước Chùa Tháp đang còn nghèo khổ.
Thế nhưng, từ quốc lộ, đi vào một con hẻm nhỏ xuống bờ sông Bassac khoảng chừng vài chục mét, có một ngôi làng của người Việt Nam với cảnh vật hoàn toàn tương phản với những gì được mô tả ở phần trên.
Trong làng có khoảng trên 200 hộ gia đình người Việt Nam, sống trong những căn nhà lụp sụp hay còn gọi nhà ổ chuột, thế nhưng phải thuê mướn. Có người sống trong làng này khoảng trên 20 năm nhưng vẫn không có sở hữu căn nhà riêng.
Bà Bạch Thị Lê, khoảng ngoài 60 tuối đang ở trong một căn lụp sụp cho biết hàng tháng bà phải đóng tiền cho chủ đất người Hoa Kiều 15.000 riel, tương đương với 3 đô la rưỡi. Bà cho biết thêm là cả trên 200 hộ người Việt ở đây đều cất nhà trên đất của một ông chủ người Hoa Kiều, và phải đóng tiền hàng tháng như vậy.
Vấn đề nợ nần
Ngoài tiền nhà, bà con người Việt ở đây còn phải gánh thêm cái tệ cho vay nặng lãi từ chủ đất người Hoa Kiều. Được biết trong làng, có một số hộ gia đình đành phải bỏ trốn vì không có tiền trả nợ. Bà Lê cho biết hoàn cảnh của mình (Xin theo dõi trong phần âm thanh bên trên)
Được vay tiền ngân hàng là mơ ước của người dân ở đây. Được biết trong 2 năm vừa, từ năm 2004 đến năm 2005, ngân hàng địa phương ACLEDA có chương trình cho bà con vay vốn, nhưng đến năm 2006 thì không cho nữa, vì phát hiện bà con không có tài sản thế chấp (Xin theo dõi trong phần âm thanh bên trên)
Một số hộ gia đình ở đây có sổ tạm trú, và một số người dường như không có giấy tờ lận lưng. Nhưng phải lặn lội đi làm đủ thứ nghề ở khắp nơi mà người dân bản xứ ở đây không làm, như bán ve chai, vô ga hột quẹt, giặt đồ mướn v.v..
Làng Năm Căn, được người dân xung quanh đặt cho một cái tên nữa là “Chợ Chìm”. Vì căn nhà ổ chuột được xây cất san sát như một cái chợ, cộng với vài cửa hàng chạp phô, và vài quán cà phê. Đến mùa nước lớn, con hẻm nhỏ đi vào làng này ngập nước, cả trên 200 hộ gia đình phải sống chung với nước, và thân phân của họ cứ chìm nổi theo mùa hàng năm như thế.