Mặc Lâm, phóng viên đài RFA
Từ nhiều tháng qua, cộng đồng người Việt tại miền Nam California dấy lên những tranh cãi chung quanh việc tờ báo Viet Weekly đăng tải những bài báo mạ lỵ chế độ Việt Nam Cộng Hòa cũng như có những bài phỏng vấn cựu Thủ tướng Võ Văn Kiệt hay Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết.
Viet Weekly cho rằng họ chủ trương đem một không khí truyền thông mới đến cho cộng đồng bằng cách đăng thông tin từ nhiều phía bất kể trong hay ngoài nước.
Ngược lại nhiều người Mỹ gốc Việt cho rằng Viet Weekly đã quá đáng khi đem những lời lẽ có tính mạt sát niềm tin cũng như sai sự thật đăng trên trang báo của mình. Mặc Lâm tường trình sự việc như sau.
Quan điểm làm báo của Viet Weekly
Khi người ta cầm trên tay tờ báo thì việc trước tiên họ tìm đọc là những tin tức được loan tải trong ngày. Tin càng mới thì sức mạnh càng lớn.
Tuy nhiên có một nguyên tắc bất di bất dịch trong ngành báo chí là tin anh đưa đến cho độc giả phải trung thực, khách quan và chịu sự kiểm chứng của một nguồn khác. Tin tức làm cho tờ báo sống còn và tin tức trung thực cũng là một hình ảnh đáng tôn vinh cho một nền báo chí tự do.
Sự việc tuần báo Viet Weekly trong thời gian gần đây đã cho đăng tải nhiều bài báo gây sôi động dư luận tại thủ đô tỵ nạn và đã gây phản ứng mạnh mẽ từ cộng đồng dẫn đến cuộc biểu tình vào ngày 20 tháng 7 tại Little Saigon mà theo tờ OC Register mô tả thì có hơn 1.000 người tham dự.
Theo lời của ông Lê Vũ, Chủ nhiệm kiêm Chủ bút tờ báo thì Viet Weekly muốn thay đổi cách làm báo mà từ xưa đến nay cộng đồng người Việt cứ theo một cách làm quen thuộc.
Viet Weekly chủ trương một đường lối báo chí tạo một diễn đàn đa chiều cho nhiều phía lên tiếng kể cả bên phía Việt Nam. Do đó chúng tôi có nổ lực phỏng vấn những người như ông Võ Văn Kiệt, bà Tôn Nữ Thị Ninh, ông Nguyễn Minh Triết nhưng một số người trong cộng đồng họ không thích cái khuynh hướng đó và do đó họ tìm cách triệt hạ tờ báo Viet Weekly.
Ông Vũ mô tả rằng Viet Weekly tìm một lối đi mới bằng cách tạo cơ hội cho nhiều người nhiều phía nói lên tiếng nói của mình bất kể trong hay ngoài nước. Theo ông ông Lê Vũ, cách làm này tạo cơ hội công bình cho mọi người nói lên quan điểm của mình:
Lê Vũ: "Viet Weekly chủ trương một đường lối báo chí tạo một diễn đàn đa chiều cho nhiều phía lên tiếng kể cả bên phía Việt Nam. Do đó chúng tôi có nổ lực phỏng vấn những người như ông Võ Văn Kiệt, bà Tôn Nữ Thị Ninh, ông Nguyễn Minh Triết nhưng một số người trong cộng đồng họ không thích cái khuynh hướng đó và do đó họ tìm cách triệt hạ tờ báo Viet Weekly.
Tôi nghĩ đó là nguyên nhân cốt lõi. Còn việc họ đưa ra ông Michael Marine, bức hình Cha Lý hay bài viết của Hà Văn Thùy thì đây là những chi tiết được sử dụng nhằm thuyết phục người dân tham gia với họ thôi”.
Trong nhiều bài viết đăng trên website của đài tiếng nói Việt Nam tại California thì Viet Weekly có đăng bài viết của tác giả Hà Văn Thùy đã mạt sát chế độ miền Nam và Viet Weekly không hề ghi chú là bài trích đăng từ một nguồn khác khiến nhiều người cho rằng đây là chủ trương của tờ báo. Ông Lê Vũ giải trình sự việc như sau:
Lê Vũ: "Nếu họ đọc nguyên cái bài của Hà Văn Thùy thì họ sẽ thấy đó là bài tranh luận với ông K. W. Taylor mà chúng tôi cũng có đăng trong một số báo trước của Viet Weekly, do đó nó nằm trong bối cảnh hai người tranh luận với nhau giữa hai quan điểm. Chưa kể họ lấy một vài câu trong đó ra để họ nói rằng đó là chủ trương của chúng tôi.
Điều này chúng tôi đã phản bác trên báo và cái phản bác rõ rệt nhất là trên tờ báo chúng tôi đã đăng rất nhiều khuynh hướng kể cả những khuynh hướng chống nhà cầm quyền Việt Nam.”
Cộng đồng biểu tình, tẩy chay Viet Weekly
Một cuộc họp để lấy ý kiến đồng bào là có nên chống Viet Weekly hay không đã được thực hiện. Hàng trăm người đã đồng ý ký vào kiến nghị tẩy chay Viet Weekly trên nhiều lĩnh vực.
Người đồng ý thì nhiều nhưng người không đồng ý không phải không là có khi sự việc đi lệch sang một hướng khác, theo lời ký giả Nguyễn Tú A như sau:
Nguyễn Tú A: "Một ông Linh mục mà tôi không nhớ tên, ổng lên ổng nói là vì đọc những bài báo của Viet Weekly nên ổng bị điên, bây giờ ông bị khùng. Bây giờ ổng hỏi có nên thưa Viet Weekly để lấy tiền bồi thường cho cái sự điên của mình hay không thì khoảng 1/3 hội trường đồng ý kiện. Tới khi hỏi ai là người không đồng ý thì tôi giơ tay lên."
Cuộc biểu tình cuối cùng cũng đã được thành hình và một trong những người tổ chức là ông Phan Kỳ Nhơn cho biết:
Phan Kỳ Nhơn: "Qua buổi tường trình buổi họp báo đưa tờ Viet Weekly có 4 vấn đề chánh: Cái thứ nhất là nó tôn vinh Hồ Chí Minh như một bậc vĩ nhân. Thứ hai nó mạt sát lá cờ vàng như lá cờ tam tài. Thứ ba là nó tán trợ cho khủng bố, nó nói 9/11 là chuyện đương nhiên người Mỹ phải gánh chịu. Sau đó chúng tôi thành lập ủy ban đặc nhiệm chống Viet Weekly."
Qua buổi tường trình buổi họp báo đưa tờ Viet Weekly có 4 vấn đề chánh: Cái thứ nhất là nó tôn vinh Hồ Chí Minh như một bậc vĩ nhân. Thứ hai nó mạt sát lá cờ vàng như lá cờ tam tài. Thứ ba là nó tán trợ cho khủng bố, nó nói 9/11 là chuyện đương nhiên người Mỹ phải gánh chịu. Sau đó chúng tôi thành lập ủy ban đặc nhiệm chống Viet Weekly.
Cựu dân biểu kiêm nhà báo Vi Anh nói rõ thêm chi tiết:
Vi Anh: "Trước khi cuộc biểu tình này xảy ra thì có cuộc hội ý đúng ra là thỉnh ý đồng bào và trong phiên họp này đồng bào nhất tề phải có thái độ với Viet Weekly và có cuộc biểu tình này.
Họ biểu tình rất là văn minh không có chuyện gì đáng tiếc xảy ra. Viet Weekly không có mặt nhưng có một anh, anh đó thân quen với Viêt Weekly có đưa ra cái slogan ủng hộ việc tự do báo chí để chuyển hướng muốn chứng minh cái cuộc biểu tình này thành chống tự do báo chí chứ không phải chống Viet Weekly thân Cộng.”
Các quan điểm khác
Cũng có những người không hoàn toàn đồng ý với đám đông khi họ cho rằng chưa có dữ kiện đầy đủ để kết luận Viet Weekly là thiên cộng. Bà Hoài Mỹ cho biết:
Hoài Mỹ: "Trong việc của Viet Weekly tôi chưa thấy có gì rõ rệt để mà phản đối họ cả. Tôi cũng vẫn đang theo dõi. Đối với tôi tuần báo Viet Weekly tôi thích đọc vì nó viết những vấn đề đưa ra nhiều đề tài mà những báo khác không có."
Một người khác là anh Bá Nghĩa cũng nhận xét:
Bá Nghĩa: "Theo tôi nghĩ bất kỳ một vấn đề nào mà chúng ta muốn khẳng định hay muốn chống ở xứ Mỹ này thì phải có bằng chứng rõ ràng. Mọi người đều có quyền ngang nhau, và mọi người đều có tiếng nói riêng hay hành động riêng theo quan điểm của mình mà không ai chống đối được."
Tự do ngôn luận trong cộng đồng người Việt đang đối mặt với những thử thách và cái quyền này được bổ xung bằng những chống đối hay bênh vực giữa nhiều khuynh hướng.
Dù chống đối hay bênh vực, người dân ở các xứ sở tự do hãnh diện những gì mà họ đang có trong lúc hành xử thứ quyền lực mà người dân tại những nước độc tài không bao giờ có được.
Người Việt tại Mỹ đương nhiên thừa hưởng quyền lực tối trọng bất khả xâm phạm này và họ đang vận dụng mọi khả năng để thực hiện dưới danh xưng Tự Do Ngôn Luận.