បទវិភាគ៖ ការប្រៀបធៀបរបត់នយោបាយរវាងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ានិងកម្ពុជា
2015.11.18
អ្នកគាំទ្រគណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិប្រជាធិបតេយ្យ របស់ អ្នកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី (Aung San Suu Kyi) អបអរសាទរចំពោះលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត នាទីក្រុងយ៉ាងហ្គន (Yangon) ប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា (Myanmar) កាលពីថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៥។
ជោគជ័យរបស់ប្រធានបក្សប្រឆាំង អ្នកស្រី អ៊ុង សាន ស៊ូជី (Aung san Suu kyi) ក្នុងការបោះឆ្នោតនៅប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា (Myanmar) កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែវិច្ឆិកា នេះ គឺជាប្រធានបទដែលកំពុងធ្វើឲ្យរំជើបរំជួល និងបន្ថែមកម្ដៅថែមទៀតនៅក្នុងរង្វង់អ្នកនយោបាយកម្ពុជា។
ជាការពិតណាស់ ជោគជ័យក្នុងការបោះឆ្នោតដែលអាចធ្វើឲ្យមានការផ្លាស់ប្ដូររបត់នយោបាយនៅក្នុងប្រទេស ដែលគ្រប់គ្រងដោយអំណាចយោធាអស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សនេះ គឺជាករណីកើតឡើងដោយលំបាក។ ការផ្លាស់ប្ដូរនេះទៀតសោត នឹងមិនអាចកើតឡើងបានឡើយ ប្រសិនបើពុំមានការចូលរួមយ៉ាងសកម្មពីសំណាក់ប្រជាពលរដ្ឋ និងជាពិសេសអ្នកនយោបាយ។
អ្វីដែលគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍នៅពីក្រោយភាពជោគជ័យរបស់គណបក្សប្រឆាំង និងការអាចឈានទៅរកការផ្លាស់ប្ដូរនៅក្នុងប្រទេស ប្រហែលក៏មានវត្តមានប្រមុខរដ្ឋាភិបាលមីយ៉ាន់ម៉ា ម្នាក់ផងដែរ ពោលឲ្យចំ គឺលោកប្រធានាធិបតី ថេន សេន (Thein Sein) ដែលចូលរួមឲ្យមានការផ្លាស់ប្ដូរជាវិជ្ជមាននេះ។ ជាការពិតណាស់ ប្រសិនបើពុំមានការគាំទ្រ និងការបើកឱកាសពីសំណាក់លោកប្រធានាធិបតី ថេន សេន ក៏ប្រហែលជាគ្មានការបោះឆ្នោតនៅមីយ៉ាន់ម៉ា នោះដែរ។
តើកត្តាអ្វីខ្លះដែលជំរុញឲ្យលោកប្រធានាធិបតី ថេន សេន បើកឲ្យមានការផ្លាស់ប្ដូរនៅក្នុងប្រទេស? ចុះក្នុងបរិបទអ្នកនយោបាយកម្ពុជា អាចមានការផ្ទេរអំណាចដោយសន្តិវិធីដែរឬទេ នៅពេលគណបក្សប្រឆាំងឈ្នះឆ្នោត?
ក្នុងឋានៈជាប្រធានាធិបតី និងជាអ្នកកែទម្រង់ម្នាក់ លោក ថេន សេន បានសម្រេចសមិទ្ធផលយ៉ាងច្រើនក្នុងកំណែទម្រង់រដ្ឋ រហូតធ្វើឲ្យអន្តរជាតិ ជាពិសេសប្រទេសមហាអំណាចលោកខាងលិចដកការហ៊ុមព័ទ្ធសេដ្ឋកិច្ច និងហុចដៃមករកប្រទេសប្រកាន់របបយោធានិយមនៅអាស៊ីមួយនេះ។
ពិភពលោកសាទរការរៀបចំឲ្យមានការបោះឆ្នោតដោយសេរី ដែលធ្វើឲ្យគណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ របស់ អ្នកស្រី អ៊ុង សាន ស៊ូជី បានទទួលជ័យជម្នះក្នុងការបោះឆ្នោតនេះ ហើយក៏កំពុងរង់ចាំមើលថា តើនឹងមានការផ្ទេរអំណាចដោយសន្តិវិធីនៅមីយ៉ាន់ម៉ា ដែរឬយ៉ាងណា? ប្រសិនបើមានការផ្ទេរអំណាចដោយសន្តិវិធីមែន អ្នកឈ្នះនឹងដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល ចំណែកអ្នកចាញ់នឹងក្លាយជាអ្នកកំណែទម្រង់ជាតិដែលប្រវត្តិសាស្ត្រនឹងចងចាំ។
កត្តាសំខាន់មួយចំនួនដែលធ្វើឲ្យមានរបត់នយោបាយផ្លាស់ប្ដូរនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកប្រធានាធិបតី ថេន សេន គឺទីមួយ ឆន្ទៈនយោបាយ។ ក្នុងតំណែងជាប្រធានាធិបតី និងជាអ្នកកំណែទម្រង់ លោក ថេន សេន ឈរនៅចំចំណុចកណ្ដាលរវាងប្រជាពលរដ្ឋដែលស្រេកឃ្លានចង់បានប្រជាធិបតេយ្យ ចង់ឃើញការផ្លាស់ប្ដូរ និងម្ខាងទៀតជាក្រុមពួកឧត្តមសេនីយ៍យោធា ដែលហ៊ានធ្វើអ្វីគ្រប់យ៉ាងដើម្បីរក្សាអំណាច។ ការផ្លាស់ប្ដូរណាមួយដែលធ្វើឡើងលឿនពេក ខ្វះការប្រុងប្រយ័ត្ន នឹងអាចមានរដ្ឋប្រហារពីសំណាក់ពួកយោធាកើតឡើងភ្លាមៗជាមិនខាន។ ហេតុនេះហើយ ការផ្លាស់ប្ដូរណាមួយនៅមីយ៉ាន់ម៉ា ចាំបាច់ឲ្យមានឆន្ទៈនយោបាយស្របគ្នាពីសំណាក់ប្រធានាធិបតី ពួកឧត្ដមសេនីយ៍យោធា និងមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង។
ហេតុផលមួយទៀត គឺបរិបទទុំជោរនយោបាយនៅមីយ៉ាន់ម៉ា។ អស់រយៈពេលជាច្រើនទសវត្សដែលប្រជាជនមីយ៉ាន់ម៉ា រស់នៅក្រោមការគាបសង្កត់របស់របបយោធា។ ការចង់បានសិទ្ធិសេរីភាពប្រជាធិបតេយ្យពេញលេញលាន់ឮទូទាំងប្រទេសក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋមីយ៉ាន់ម៉ា។ ក្នុងបរិបទពិភពលោកបច្ចុប្បន្ន មីយ៉ាន់ម៉ា ដែលទទួលការគាបសង្កត់ពីសំណាក់សហគមន៍អន្តរជាតិ មិនអាចនៅឯកោកាត់ផ្ដាច់ពីពិភពលោកខាងក្រៅទៀតឡើយ។ ទាំងអ្នកនយោបាយ និងទាំងប្រជាពលរដ្ឋមីយ៉ាន់ម៉ា យល់ច្បាស់អំពីសារសំខាន់នៃការផ្លាស់ប្ដូរ ដើម្បីនាំមីយ៉ាន់ម៉ា ទៅរកការរីកចម្រើនប្រកបដោយចិរភាព។
ហេតុផលទីបី គឺនៅមីយ៉ាន់ម៉ា មានតួអង្គឧត្តរាធិការី ឬអ្នកស្នងបន្តនយោបាយដ៏លេចធ្លោ ប្រសិនមានការផ្លាស់ប្ដូរណាមួយក្នុងប្រទេស។ ក្នុងបរិបទនយោបាយដែលងាយប្រេះបែកដូចមីយ៉ាន់ម៉ា ចាំបាច់ត្រូវមានអ្នកដឹកនាំដែលរឹងមាំ មានបទពិសោធន៍ក្នុងនយោបាយ។ អ្វីពិសេសទៅទៀតនោះ គឺជាអ្នកនយោបាយដឹកនាំប្រទេសតាមរយៈការផ្សះផ្សាជាតិ ដោយគ្មានការសងសឹក ក្រោយការចេញពីតំណែងរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំយោធា។ ក្នុងហេតុផលបែបនេះហើយ លោកប្រធានាធិបតី ថេន សេន អាចសម្លឹងឃើញ អ្នកស្រី អ៊ុង សាន ស៊ូជី គឺជាបេក្ខជនដ៏ស័ក្ដិសមបំផុតក្នុងការបង្រួបបង្រួមជាតិ និងដែលទទួលបានការគាំទ្រពីសំណាក់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងប្រទេស និងអន្តរជាតិ។
កិត្យានុភាពជាតិក្នុងឆាកអន្តរជាតិ ក៏អាចជាហេតុផលជំរុញលោកប្រធានាធិបតី ថេន សេន សម្រេចឲ្យមានការផ្លាស់ប្ដូរនៅមីយ៉ាន់ម៉ា ផងដែរ។ សៀវភៅក្រោមចំណងជើងថា "នយោបាយក្នុងចំណោមប្រជាជាតិ" (Politics among Nations) របស់អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយជនជាតិអាមេរិក ហាន់ ម៉ូរហ្គិនតៅ (Hans Morgenthau) ពន្យល់ថា កត្តាកិត្យានុភាពជាតិក្នុងឆាកអន្តរជាតិ ជាកត្តាស្លាប់រស់ដែលអាចកំណត់ភាពជោគជ័យ និងភាពបរាជ័យក្នុងនយោបាយការបរទេសរបស់ប្រទេសជាតិមួយ។ សម្រាប់មីយ៉ាន់ម៉ា ដែលធ្លាប់មានកេរ្តិ៍ឈ្មោះមិនល្អក្នុងឆាកអន្តរជាតិកន្លងមក ទាក់ទងនឹងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ការបំបិទសិទ្ធិសេរីភាព អំពើពុករលួយ និងការគ្រប់គ្រងប្រទេសតាមបែបយោធានិយម ចាំបាច់បំផុតក្នុងការស្ដារមុខមាត់កិត្យានុភាពជាតិក្នុងឆាកអន្តរជាតិឡើងវិញ។ ចំណុចដំបូងបង្អស់ដើម្បីស្ដារកិត្យានុភាពប្រទេសឡើងវិញ មីយ៉ាន់ម៉ា ត្រូវមានរដ្ឋាភិបាលដែលកើតឡើងដោយការបោះឆ្នោតតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ និងដែលទទួលស្គាល់ពីអន្តរជាតិ។
ចុះក្នុងបរិបទអ្នកនយោបាយកម្ពុជា អាចមានការផ្ទេរអំណាចដោយសន្តិវិធីដែរឬទេ នៅពេលគណបក្សប្រឆាំងឈ្នះឆ្នោត?
នៅកម្ពុជា ប្រហែលជាខុសពីបរិបទនយោបាយនៅមីយ៉ាន់ម៉ា។ ការប្រៀបធៀបនយោបាយកម្ពុជា ជាមួយមីយ៉ាន់ម៉ា អាចមិនត្រឹមត្រូវខ្លះ និងត្រឹមត្រូវខ្លះ។
មិនត្រឹមត្រូវនៅត្រង់ថា កម្ពុជា បានផ្លាស់ប្ដូរមកប្រកាន់យករបបប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្សតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣ ខណៈដែលនៅមីយ៉ាន់ម៉ា គ្រប់គ្រងរដ្ឋដោយពួកយោធាអស់ជាច្រើនទសវត្ស។ យ៉ាងណាមិញ ត្រឹមត្រូវនៅត្រង់ថា ប្រទេសទាំងពីរស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលអន្តរកាលប្រជាធិបតេយ្យ ឬប្រជាធិបតេយ្យកូនកាត់ ពោលគឺទាំងកម្ពុជា និងទាំងមីយ៉ាន់ម៉ា មានបញ្ហាដូចគ្នា។ តួយ៉ាងបញ្ហារំលោភសិទ្ធិមនុស្ស កង្វះឯករាជភាពតុលាការ ការគ្រប់គ្រងដោយបក្សកាន់អំណាចលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ ជាពិសេសវិទ្យុ ទូរទស្សន៍ និងអំពើពុករលួយ ជាដើម។
លើសពីនេះទៅទៀត ភាពខុសគ្នាត្រង់ថា អ្នកនយោបាយមីយ៉ាន់ម៉ា ពោលឲ្យចំ គឺអ្នកស្រី អ៊ុង សាន ស៊ូជី សុខចិត្តជ្រើសរើសការមិនចាកចេញពីប្រទេស និងពីអ្នកគាំទ្ររបស់ខ្លួននៅពេលទទួលការគំរាមកំហែងពីរបបយោធា។ ស្របពេលដែលលោកប្រធានាធិបតី ថេន សេន ហាក់បង្ហាញដោយប្រុងប្រយ័ត្នក្នុងការបើកឱកាសឲ្យមានការផ្លាស់ប្ដូរនៅក្នុងប្រទេស។ ចំណែកនៅកម្ពុជា អ្នកនយោបាយព្យាយាមក្រាញអំណាចដោយប្រើគ្រប់មធ្យោបាយ និងជ្រើសរើសការចាកចេញពីប្រទេស រត់ចោលអ្នកគាំទ្រប្រសើរជាងការនៅប្រឈមនឹងការគំរាមកំហែងចាប់ចង។
នៅកម្ពុជា ការផ្ទេរអំណាចដោយសន្តិវិធី ស្ថិតនៅក្រោមសំណួរដែលពិបាករកចម្លើយ ខណៈដែលជាញឹកញាប់ គេតែងឮការគំរាមកំហែងនឹងអាចមានសង្គ្រាមពីថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សកាន់អំណាច ប្រសិនបើគណបក្សនេះចាញ់ក្នុងការបោះឆ្នោត។ ទោះជាយ៉ាងណា ការផ្ទេរអំណាចណាមួយអាចកើតឡើងនៅកម្ពុជា ទៅបាន ចាំបាច់គណបក្សប្រឆាំងអាចយកឈ្នះគណបក្សកាន់អំណាចក្នុងការបោះឆ្នោតនៅពេលខាងមុខជាមុនសិន៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។
អត្ថបទពេញនិយម
RFA
- វៀតណាមព្រមានថា ព្រែកជីកហ្វូណនតេជោអាចជួយសម្រួលវត្តមានយោធាចិនក្នុងទឹកដីកម្ពុជាកាន់តែជ្រៅ
- ពលរដ្ឋនៅតំបន់បឹងតាមោក ចោទប្រកាន់អាជ្ញាធរខណ្ឌព្រែកព្នៅថា ប្រើអំពើហិង្សា
- អាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញមិនអនុញ្ញាតឱ្យបក្សកម្លាំងជាតិធ្វើបាតុកម្ម នៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យ
- ក្រសួងដែនដីបានហៅអតិថិជនបុរីពិភពថ្មីទៅពិភាក្សា ដើម្បីរកដំណោះស្រាយ
- ពលរដ្ឋខ្មែរ-អូស្ត្រាលីម្នាក់ ដែលរិះគន់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា រងការវាយដំពីជនមិនស្គាល់មុខមួយក្រុម ពេលទៅលេងស្រុកខ្មែរ