គណបក្សនយោបាយណាក៏ចង់ឈ្នះដែរនៅក្នុងការចូលរួមបោះឆ្នោត ដើម្បីជ្រើសរើសសមាជិកសភាអាណត្តិទី៥ នេះ។ ប៉ុន្តែ តើគណបក្សនយោបាយនីមួយៗត្រូវធ្វើសកម្មភាពបែបណា ដើម្បីឲ្យប្រជាពលរដ្ឋបានស្គាល់ គាំទ្រ និងបោះឆ្នោតឲ្យគណបក្សខ្លួន?
នៅក្នុងរយៈពេលឃោសនាបោះឆ្នោតប៉ុន្មានថ្ងៃមកនេះ គេឃើញមានគណបក្សនយោបាយចំនួនតែ៣ ប៉ុណ្ណោះ មានសកម្មភាពឃោសនាហែក្បួនស្រែកជ័យឃោសគគ្រឹកគគ្រេង ក្នុងចំណោមគណបក្សនយោបាយទាំង៨ ដែលចុះឈ្មោះប្រកួតនៅក្នុងការបោះឆ្នោតលើកនេះ។ គណបក្សនយោបាយទាំង៣ នោះ រួមមាន គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច។
គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មានមនុស្សចូលរួមហែសុទ្ធតែរថយន្តទំនើបៗ និងចាក់ភ្លេងគគ្រឹកគគ្រេងលាន់ទ្រហឹងអឺងកង និងមានក្បួនម៉ូតូកាន់បដា ពាក្យស្លោក ទង់ជាតិ ទង់បក្សតាមផ្លូវនានានៅរាជធានីភ្នំពេញ និងតាមខេត្ត ធ្វើឲ្យសាធារណជនរស់នៅតាមដងផ្លូវមានការចាប់អារម្មណ៍ជាខ្លាំង។
ចំណែកគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ វិញ ពិតមែនតែក្នុងក្បួនហែមិនសូវមានរថយន្តទំនើបចងភ្ជាប់មេក្រូចាក់បំពងសំឡេងច្រើនមែន តែមានមនុស្សរាប់ម៉ឺននាក់ចូលរួម ដោយជិះរថយន្តធំៗ ជិះម៉ូតូ ជិះរ៉ឺម៉កកង់បី ដោតទង់ជាតិ ទង់បក្ស គ្រវីខ្ញៀវខ្ញារអឺងកង ហើយភាគច្រើនសមាជិកហែនោះជាមនុស្សស្ថិតនៅក្នុងយុវវ័យ ហើយពាក្យស្រែកជ័យឃោសរបស់ពួកគេភាគច្រើន គឺពាក្យថា ប្ដូរ ឬមិនប្ដូរ?
ចំពោះគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច វិញ ក្បួនហែក៏មានទ្រង់ទ្រាយធំដែរ ដោយមានមនុស្សពាក់អាវពណ៌លឿង ពាក់មួកលឿង និងស្រែកជ័យឃោសយ៉ាងកងរំពង ដោយមានប្រធានគណបក្សជាស្ត្រីក្នុងវ័យកណ្ដាលជាអ្នកដឹកនាំ។
ចុះគណបក្សផ្សេងទៀត? គណបក្សនយោបាយផ្សេងទៀតក៏ធ្វើសកម្មភាពឃោសនាដែរ ប៉ុន្តែគេមានរបៀបឃោសនារបស់គេផ្ទាល់ ដោយគណបក្សខ្លះចុះជួបជាមួយប្រជាពលរដ្ឋតាមផ្ទះតែម្តង ហើយគណបក្សខ្លះទៀតមិនទាន់កំណត់ពេលធ្វើសកម្មភាពឃោសនាតាមរបៀបហែក្បួនទ្រង់ទ្រាយធំនៅឡើយ។
បើសិនជាគិតតាមបែបសាមញ្ញមួយ ថាតើប្រធានគណបក្សផ្សេងទៀតចង់ហែក្បួនទ្រង់ទ្រាយធំ ឬទេ បំណាច់នឹងចូលរួមបោះឆ្នោតទៅហើយនោះ? ចម្លើយ គឺពិតជាចង់។ ប៉ុន្តែ មានមូលហេតុអ្វីបានជាមិនធ្វើ?
ចម្លើយមានច្រើន ប៉ុន្តែចម្លើយតាមបែបសាមញ្ញបំផុតនោះ គឺខ្វះលុយរៀបចំ។ ប៉ុន្តែអ្នកនយោបាយគេមានរបៀបឆ្លើយរបស់គេ គឺមិននិយាយភាសាអ្នកស្រុកត្រង់ៗ ថាខ្វះលុយរៀបចំដូច្នោះឡើយ។
បើសិនជាមានសំណួរថា តើសង្វៀនប្រកួតការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា នេះ មានយុត្តិធម៌ និងស្មើភាពឬទេនោះ? ចម្លើយបានមកវិញ គឺសង្វៀនប្រកួតនេះមិនមានសមភាពទេ។
មូលហេតុថា មិនមានសមភាពមកពីប្រទេសកម្ពុជា មិនមានច្បាប់កំណត់អំពីធនធានគណបក្សនយោបាយ និងការចូលវិភាគទានដើម្បីប្រើប្រាស់ក្នុងការឃោសនាបោះឆ្នោតទេ។ ដូច្នេះ គណបក្សណាមានអ្នកគាំទ្រច្រើន មានអ្នកមានលុយជួយច្រើន គណបក្សនោះច្បាស់ជាសម្បូរណ៍លុយដើម្បីប្រើប្រាស់ក្នុងការធ្វើសកម្មភាពឃោសនាជាមិនខាន។
ចំណុចមិនសមភាពមួយទៀត គឺប្រព័ន្ធឃោសនា ដូចជា វិទ្យុ កាសែត ទូរទស្សន៍ ភាគច្រើនជារបស់ក្រុមហ៊ុនដែលមាននិន្នាការគាំទ្រគណបក្សកាន់អំណាច។ ដូច្នេះ ចង់មិនចង់ គឺប្រព័ន្ធឃោសនាទាំងនោះគាំទ្រគណបក្សកាន់អំណាច និងផ្សាយអំពីសកម្មភាពភាគច្រើនរបស់គណបក្សកាន់អំណាចជាមិនខាន។ រឿងនេះ ក៏មិនអាចបន្ទោសបានដែរ ពីព្រោះពួកគេជាក្រុមហ៊ុនរកស៊ី ចង់រកប្រាក់ចំណេញ និងមិនចង់មានទំនាស់ជាមួយអ្នកមានអំណាច។ ពីព្រោះ អ្នកមានអំណាចនៅប្រទេសកម្ពុជា ចូលចិត្តចងគំនុំជាមួយអ្នករកស៊ីណាដែលមិនគាំទ្រខ្លួន ធ្វើឲ្យពួកគេត្រូវតែខ្លាច។
មានស្ថាប័នចំនួន៣ ទៀត មានការងារទាក់ទងជាមួយការងារបោះឆ្នោតដែរ ហើយដែលសាធារណៈមតិភាគច្រើនយល់ថា មិនឯករាជ្យ គឺស្ថាប័នគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ស្ថាប័នតុលាការ និងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន គិតចាប់តាំងពីថ្នាក់ឃុំ សង្កាត់ ឡើងទៅ។ ប៉ុន្តែ នៅលើលោកនេះមិនមានស្ថាប័នណាមានឯករាជ្យ ១០០% ដូចមនុស្សចង់បាននោះឡើយ។
សរុបមក ការគ្មានសមភាពរបស់សង្វៀនប្រកួតបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា នេះ គណបក្សនយោបាយដែលចូលរួមប្រកួតទាំង៨ សុទ្ធតែបានដឹងទាំងអស់គ្នា។ ប៉ុន្តែ ទោះបីជាបានដឹងហើយក៏ដោយ ក៏ពួកគេនៅតែចូលរួមប្រកួត។ ប្រកួតដើម្បីដណ្ដើមជ័យជម្នះ។ បើទោះបីជាអ្នកដឹកនាំគណបក្សនយោបាយខ្លះបាននិយាយថា ចូលរួមប្រកួតតែមិនទទួលស្គាល់លទ្ធផលប្រកួត កាលណាមានការរំលោភវិធានផ្ទៃក្នុងសម្រាប់ប្រកួតខ្លាំងពេកក៏ដោយ។
មកទល់ពេលនេះ ថ្ងៃបោះឆ្នោតកាន់តែកៀកណាស់ហើយ ដូច្នេះ បើទោះបីជាចង់កែសម្រួលសង្វៀនប្រកួតនោះឲ្យមានភាពសមភាពគ្រាន់បើជាងនេះ ក៏ហួសពេលទៅហើយសម្រាប់ការបោះឆ្នោតលើកនេះ។ ជម្រើសមានតែមួយគត់សម្រាប់អ្នកចូលរួមប្រកួតនៅពេលនេះ គឺបន្តចូលរួមដោយទទួលយកការមិនស្មើភាពនេះ ឬដកខ្លួនចេញពីការប្រកួតតែប៉ុណ្ណោះ។ ហើយការដើរចេញរបស់គូប្រកួត អាចបំផ្លាញលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតនោះចោល ហើយធ្វើឲ្យសង្គមមានអស្ថិរភាពនយោបាយទៀតផង៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។