ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ អ្នកប្រវត្តិសាស្ត្របានលើកឡើងថា ជារឿងល្អមួយដែលមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា បង្កើតគម្រោងនេះឡើង ដែលជាការឲ្យតម្លៃលើវប្បធម៌ និងប្រពៃណីរបស់ជនជាតិចាម នៅកម្ពុជា។
ប្រធានគម្រោងថែរក្សាអត្តសញ្ញាណជនជាតិចាម នៃមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា បានឲ្យដឹងនៅថ្ងៃទី១៤ មិថុនា ថា មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា បានបង្កើតគម្រោងមួយថ្មីទៀតឈ្មោះថា អត្តសញ្ញាណជនជាតិចាម ក្នុងគោលបំណងថែរក្សាប្រវត្តិសាស្ត្រ ភាសា ប្រពៃណី និងទំនៀមទម្លាប់ជនជាតិចាម នៅកម្ពុជា។
ប្រធានគម្រោងថែរក្សាអត្តសញ្ញាណជនជាតិចាម នៃមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា កញ្ញា សូ ហ្វារីណា មានប្រសាសន៍ថា គម្រោងនេះ គឺសិក្សាស្រាវជ្រាវរយៈពេល ១ឆ្នាំ ដែលនឹងចាប់ផ្ដើមចាប់ពីដើមខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៣ ទៅ។ កញ្ញា សូ ហ្វារីណា បានបញ្ជាក់ថា គម្រោងនេះផ្ដោតលើបញ្ហាសំខាន់ៗ៤ គឺទី១ ការចងក្រងស្រាវជ្រាវអំពីវប្បធម៌ ប្រវត្តិសាស្ត្រ ភាសា។ ទី២ ការតាំងពិព័រណ៍បន្ទាប់ពីការស្រាវជ្រាវបានបញ្ចប់។ ទី៣ ការតាំងពិព័រណ៍សូត្រដែលសហគមន៍ចាម បានចាប់មុខរបរតម្បាញក្រមា និងសារុង ជាដើម តែបច្ចុប្បន្នបាត់បង់ស្ទើរទាំងស្រុង និងទី៤ ការអប់រំតាមរយៈការធ្វើសិក្ខាសាលា បាឋកថាដើម្បីបង្កើនការយល់ដឹង។
កញ្ញា ហ្វារីណា បញ្ជាក់ថា គម្រោងនេះនឹងធ្វើនៅភូមិអូត្រាវ ស្រុកព្រៃនប់ ខេត្តព្រះសីហនុ នៅភូមិស្រែព្រៃ ស្រុកកំពង់ត្រឡាច ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង និងនៅភូមិស្វាយឃ្លាំង ស្រុកក្រូចឆ្មារ ខេត្តកំពង់ចាម។ កញ្ញាបន្ថែមទៀតថា ការសម្រេចជ្រើសរើសយកទីតាំងទាំងនេះ ដោយសារតែជាទីតាំងភូមិសាស្ត្រ និងមានអគារបន្សល់ទុកមកពីសម័យខ្មែរក្រោម ដូចជានៅភូមិអូត្រាវ ជាដើម។ រីឯនៅក្នុងភូមិស្វាយឃ្លាំង ជាភូមិចំណាស់មួយ ហើយជនជាតិចាម ហ៊ានងើបបះបោរប្រឆាំងខ្មែរក្រហមនៅក្នុងរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ។ ដោយឡែក នៅភូមិស្រែព្រៃ ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង វិញ ជាភូមិតំបន់មួយដែលជនជាតិចាម និកាយអ៊ីម៉ាំសាន់ បានរក្សាបាននូវវប្បធម៌ ប្រពៃណីខ្លះៗ និងអក្សរចាមដើម គឺកៈខៈ។ ហ្វារីណា បានបញ្ជាក់ពីមូលហេតុដាក់ឈ្មោះគម្រោងថា អត្តសញ្ញាណជនជាតិចាម នេះ ដើម្បីលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងក្មេងៗជំនាន់ក្រោយមិនឲ្យភ្លេចអត្តសញ្ញាណរបស់ខ្លួន។
ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ អ្នកសិក្សាប្រវត្តិសាស្ត្រ លោកបណ្ឌិត រស់ ចន្ទ្រាបុត្រ បានសម្ដែងសុទិដ្ឋិនិយមចំពោះគម្រោងនេះ។ លោកបញ្ជាក់ថា ជារឿងល្អមួយក្នុងការសិក្សាស្រាវជ្រាវអំពីប្រវត្តិសាស្ត្រចាម នៅក្នុងស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន ដើម្បីឲ្យជនជាតិចាម បានយល់ដឹងអំពីប្រវត្តិរបស់ខ្លួន។
អ្នកប្រវត្តិសាស្ត្របានលើកឡើងថា ជនជាតិចាម មានប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ខ្លួនជាច្រើន មានដូចជាប្រាសាទបុរាណ ដែលសាងសង់នៅមុនសតវត្សទី១៦ ដែលនៅក្នុងប្រទេសវៀតណាម បច្ចុប្បន្ន ហើយទីនោះជាអតីតទឹកដីចំប៉ា និងឯកសារជាច្រើនទៀត ខ្លះមានតម្កល់នៅបណ្ណាល័យមួយចំនួននៅទីក្រុងភ្នំពេញ ពិសេសតម្កល់នៅប្រទេសបារាំង ដែលឯកសារទាំងនោះមានសរសេរជាភាសាបារាំង។ ប៉ុន្តែឯកសារទាំងនេះ ជនជាតិចាម នៅកម្ពុជា ហាក់ដូចជាមិនយកចិត្តទុកដាក់ និងចងក្រងបន្តអំពីប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ខ្លួនឡើយ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។