ជនជាតិដើមភាគតិចកួយប្រារព្ធពិធីដើម្បីរំឭកគុណបុព្វបុរសធ្វើសង្គ្រាមដើម្បីទឹកដី
2016.04.20
ជនជាតិដើមភាគតិចកួយ រស់នៅស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ អំពាវនាវឲ្យរដ្ឋាភិបាលយកចិត្តទុកដាក់អភិរក្សបន្ថែមនូវសិល្បៈវាយខែលរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចកួយ និងចងក្រងជាឯកសារប្រពៃណីជាតិ។ ជនជាតិដើមភាគតិចកួយ ចាត់ទុកសិល្បៈវាលខែល ដើម្បីរំឭកឡើងវិញចំពោះវីរភាពតស៊ូរបស់បុព្វបុរសខ្មែរ ធ្វើសឹកសង្គ្រាមប្រើដាវ និងលំពែងដើម្បីប្រយុទ្ធនឹងសត្រូវ ដើម្បីរំឭកគុណព្រះគោព្រះកែវ។
សិល្បៈវាយខែល ត្រូវបានជនជាតិដើមភាគតិចកួយ ចាត់ទុកថា ជាប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់តាំងពីដូនតា។ សិល្បៈនេះក៏ជាល្បែងប្រជាប្រិយរបស់ខ្មែរដែរ ហើយត្រូវបានអ្នកភូមិប្រារព្ធរៀងរាល់ឆ្នាំនៅមុនចូលឆ្នាំខ្មែររយៈពេល ៤ថ្ងៃ ៣យប់។
ជាទូទៅ ល្បែងនេះត្រូវបានគេលេងពេលរសៀល ឋិតនៅផ្នែកខាងមុខរូបបដិមាករព្រះគោ ដែលមានទីលានទំហំជាង ១០ម៉ែត្រ ជារង្វង់កម្ពស់កន្លះម៉ែត្រនៃឃុំថាឡាបរិវ៉ាត់ ស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ ខែត្រស្ទឹងត្រែង។
ពលរដ្ឋរស់នៅស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ ដែលចូលរួមទស្សនាសិល្បៈវាលខែល កញ្ញា សម្បត្តិ រចនា កត់សម្គាល់ថា ជារៀងរាល់ឆ្នាំមុនចូលឆ្នាំ ២ ទៅ ៣ថ្ងៃ អ្នកស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ តែងរៀបចំពិធីបុណ្យប្រសាទព្រះគោ ភ្ជាប់ជាមួយសិល្បៈវាយខែល លេងល្បែងប្រជាប្រិយ និងរាំកម្សាន្តជាដើម។ កញ្ញាបន្តថា អ្នកស្រុកនេះ មានជំនឿយ៉ាងមុតមាំចំពោះប្រាសាទព្រះគោ ហើយអ្នកភូមិតែងយកតង្វាយមានចេក ស្មៅខ្ចី និងស្លាធម៌ជាដើម ដើម្បីបួងសួងសុំសេចក្តីសុខចម្រើន។
ទន្ទឹមនឹងនេះកញ្ញាក៏សំណូមពរឲ្យរដ្ឋាភិបាល និងមជ្ឈដ្ឋានទូទៅ គាំទ្រប្រពៃណីជនជាតិដើមភាគតិចកួយ ដូចជាសិល្បៈវាយខែលជាអត្ថសញ្ញាណជនជាតិដើមភាគតិច៖ «ព្រះអង្គជាកន្លែងដែលស័ក្ដិសិទ្ធិតាំងពីនាយដូចថា តាមជួយថែរក្សាពលរដ្ឋនៅទីនេះ។ ដូចថា មានរឿងអីកើតឡើងដោយតែបួងសួងដឹងថា ស័ក្ដិសិទ្ធិ»។
ការរៀបចំពិធីបុណ្យប្រសាទព្រះគោ អមដោយសិល្បៈវាយខែលគឺការរំឭកនូវគុណបុព្វបុរសដូនតាសម្រាប់កូនខ្មែរ គឺជាការប្រាថ្នាចង់បានរបស់ចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យ ដែលយល់ច្បាស់អំពីជំនឿបារមីប្រាសាទព្រះគោ ដែលពួកគាត់ជឿថា ការថែរក្សាកេរដំណែលដូនតាឲ្យល្អនោះ ហាក់បីដូចជាការដឹងគុណបុព្វបុរសខ្មែរដូច្នេះដែរ។
ក្នុងវ័យជាង ៧០ឆ្នាំ រស់នៅឃុំថាឡាបរិវ៉ាត់ ស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ លោកអាចារ្យ អាំង ដន ដែលអ្នកស្រុកចាត់ទុកថា ជាគ្រូអាចារ្យក្នុងភូមិបានលើកឡើងថា កន្លងមកនៅពេលដែលអ្នកស្រុកមានជំងឺឈឺថ្កាត់ និងវិបត្តិផ្សេងៗ ពួកគេតែងតែបួងសួងនៅប្រសាទនេះ ហើយភាគច្រើនបានជាសះស្បើយ។ ការមានជំនឿចំពោះប្រាសាទនេះថា ពូកែសក្ដិសិទ្ធិ ទើបអ្នកស្រុកតែងតែប្រារព្ធពិធីបុណ្យផ្សេងៗរាល់ឆ្នាំនៅមុនចូលឆ្នាំខ្មែរ និងភ្ជាប់សិល្បៈវាលខែលដើម្បីថ្វាយបារមីប្រសាទព្រះគោ។
លោកអាចារ្យ អាំង ដន ក៏ចង់ឲ្យរដ្ឋាភិបាល និងពលរដ្ឋទូទៅបង្កើនការគាំទ្រសិល្បៈប្រពៃណីរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចកួយ ដែលផ្សារភ្ជាប់បារមីប្រាសាទព្រះគោដើម្បីរំឭកគុណប្រាសាទព្រះគោ។ ការធ្វើដូច្នេះ លោកមានជំនឿថា ស្រុកទេសនឹងរីកចម្រើនរុងរឿងដូចសម័យអង្គរ៖ «មានអាសន្នអន្ធក្រដូនចៅឈឺសូមបែរបន់ឲ្យបានជា ដាក់ថ្នាំឲ្យជាសះស្បើយ មានស្លាធម៌ដូងមួយគូ និងចេកមួយស្និតក៏ជាទៅ»។
រំពាត់ផ្ដៅអមដោយខែល និងស្គរ គឺជាឧបករណ៍ដែលជនជាតិដើមភាគតិចកួយ យកមកសម្ដែងសិល្បៈវាលខែលនោះ។ ការសម្ដែងសិល្បៈនេះ គេចាត់ឲ្យមានមនុស្សពីរនាក់ដែលមកពីឃុំផ្សេងគ្នាប្រកួតជាក្រុម ហើយប្រកួតម្ដងបានតែមួយគូអមដោយអាជ្ញាកណ្ដាលម្នាក់។ ដៃឆ្វេងកាន់ខែល ដៃស្តាំកាន់រំពាត់ ត្រូវបានគេវាយសំដៅគ្នាទៅមកខ្លាំងៗ ពេលខ្លះចំខែល និងខ្លះចំជើង ដៃ ខ្លួន និងខ្លះរហូតប៉ះចំភ្នែកក៏មានដែរ។ ការវាយបែបនេះ ជនជាតិកួយ ជឿជាក់ថា មានបារមីគ្រូបាធ្យាយ និងព្រះគោថែរក្សា។
ចំណែកស្គរត្រូវអមដោយអ្នកច្រៀងម្នាក់បញ្ចេញសំឡេងជាភាសាជនជាតិដើមភាគតិចកួយ មានអាជ្ញាកណ្ដាល និងកីឡាក៏រាំទៅតាមចង្វាក់ភ្លេង មុនពេលប្រកួត។
អ្នកប្រកួតសិល្បៈវាលខែលម្នាក់ក្នុងចំណោមជាច្រើនទៀត គឺលោក ផាន់ វ៉ាត់ ចាត់ទុកពិធីបុណ្យវាលខែល គឺដើម្បីបញ្ជាក់អត្តសញ្ញាណជនជាតិដើមភាគតិច និងរំឭកគុណព្រះគោ ព្រះកែវ។ លោកកត់សម្គាល់ថា ឆ្នាំកន្លងទៅ អាជ្ញាធរស្រុកបានប្រារព្ធពិធីបុណ្យប្រសាទព្រះគោដែរ តែមិនបានប្រារព្ធពិធីវាលខែលនោះទេ បណ្ដាលឲ្យថ្នាក់ដឹកនាំស្រុកមួយចំនួនកើតមានរឿងរ៉ាវឥតឈប់ឈរ៖ «ចាស់ទុំតាំងពីអើយមក កុំឲ្យភ្លេចទំនៀមទម្លាប់កួយពីដើម។ ព្រះគោនេះគឺសម្រាប់អ្នកខ្លាំងពូកែពីដើម ខ្លាំងពូកែគឺសង្គ្រាម។ បច្ចុប្បន្ននេះក៏គេរំឭកគុណបុព្វបុរសដែលក្លាហានកាប់ចាក់»។
នាយករដ្ឋបាលសាលាស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ លោក ថៃ អ៊ី មានប្រសាសន៍ថា អាជ្ញាធរស្រុកតែងតែជ្រោមជ្រែងបង្កើតឲ្យមានពិធីបុណ្យប្រាសាទព្រះគោជារៀងរាល់ឆ្នាំ អមដោយសិល្បៈវាលខែល និងល្បែងប្រជាប្រិយមួយចំនួនដែលត្រូវបានលេងនៅបរិវេណប្រាសាទព្រះគោ។
លោករំឭកថា សិល្បៈវាលខែលរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចកួយ គឺដើម្បីឧទ្ទិសដល់មេកន្ទ្រាញក្រុមនីមួយៗ តែងវាយប្រយុទ្ធគ្នាដណ្ដើមទីតាំងគ្រប់គ្រង ពោលបើអ្នកណាវាយខ្លាំងជាងនឹងបានឡើងធ្វើជាម្ចាស់តំបន់ ឬជាស្ដេចក្រាញ់៖ «ប្រពៃណីមួយចំនួនរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចកួយ ត្រូវបានលុបបំបាត់មួយចំនួន លែងសូវយកមកប្រើហើយ។ ដោយឃើញនូវចំណុចនេះ គឺអាជ្ញាធរស្រុកដោយមានការគាំទ្រពីអាជ្ញាធរខែត្រ គឺបានរៀបចំរំឭកឡើងវិញនូវប្រពៃណីវាយខែលរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចកួយ»។
បរិវេណប្រសាទព្រះគោដែលគេប្រារព្ធវាលខែ មានទំហំប្រហែលជាង៣ហិកតារ រាងជារង្វង់មានរូបសំណាកឥសីពីរអង្គអមសងខាងក្នុងប្រសាទមានចម្លាក់យូនី នាងសុម៉ាវតី និងលិង្គព្រះឥសូរ។
អ្នកជំនាញផ្នែកប្រវត្តិសាស្ត្រលោក ប្រាក់ សុវណ្ណារ៉ា រកឃើញថា ប្រាសាទព្រះគោដែលអ្នកស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ ជឿជាក់ថា ពូកែសក្ដិសិទ្ធិនោះ កសាងឡើងនៅសម័យមុនអង្គរ គឺសម័យចេនឡា ក្នុងសតវត្សទី៧ ឈានចូលដល់សតវត្សទី៨ នៃគ.ស ដោយព្រះបាទវរ្ម័នទី១ សម្រាប់ឧទ្ទិសជូនអាទិទេពក្នុងព្រហ្មញ្ញសាសនា។ នៅខាងមុខប្រសាទ ចម្ងាយជាង ១០ម៉ែត្រមានបដិមារូបព្រះគោ បែកបាក់ចំហៀងខ្លួនខាងស្តាំដែលគេសង្ស័យថា ជនខិលខូចបំផ្លាញប្រហែល ៣០ឆ្នាំមកហើយ ថែមទាំងមានស្នាមប្រេះពុះច្រៀកស្ទើរពាក់កណ្ដាលខ្លួន តែត្រូវបានបិទវិញដោយស៊ីម៉ងត៍នៅពេលថ្មីៗនេះ។ ស្ថានភាពបដិមាព្រះគោបែបនេះ ត្រូវបានអ្នកស្រាវជ្រាវផ្នែកប្រវត្តិវិជ្ជាដាក់ការសង្ស័យថា ជាការស្វែងរកកំណប់របស់ជនខិលខូច៕