ចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យខេត្តស្ទឹងត្រែងអំពាវនាវរដ្ឋាភិបាលឲ្យជួយអភិរក្សប្រាសាទបុរាណ
2015.07.23
ចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យរស់នៅស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ ខេត្តស្ទឹងត្រែង អំពាវនាវដល់រាជរដ្ឋាភិបាល ឲ្យយកចិត្តទុកដាក់ជួសជុល និងអភិរក្សប្រាសាទបុរាណឡើងវិញ។ ការអំពាវនាវនេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីប្រាសាទបុរាណក្នុងស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ មានសភាពទ្រុឌទ្រោម និងបែកបាក់បន្តិចម្តងៗមកពីសកម្មភាពមនុស្ស និងកត្តាធម្មជាតិ។ ក្រុមចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យទាំងនោះយល់ថា ការថែរក្សាមរតកដូនតាឲ្យគង់វង្ស ជាមោទនភាពជាតិ និងជាសម្បត្តិដ៏មានតម្លៃសម្រាប់បង្ហាញនូវស្នាដៃដូនតាខ្មែរសម័យមុន បន្ទាប់ពីប្រាសាទធំៗល្បីល្បាញផ្សេងទៀត។
ប្រាសាទព្រះគោ ឋិតនៅភូមិថាឡាបរិវ៉ាត់ ឃុំថាឡាបរិវ៉ាត់ ស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ ដែលមានចម្ងាយពីទីរួមខេត្តស្ទឹងត្រែង ប្រវែង ២គីឡូម៉ែត្រ ដែលអ្នកស្រុកមានជំនឿថា ជាទីសក្ការបូជាសម្រាប់ប្រារព្ធពិធីបុណ្យសុំសេចក្តីសុខតាំងពីដើមរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន។
ទោះជាយ៉ាងណា ប្រាសាទនេះមានសភាពខុសប្លែកពីប្រាសាទព្រះគោ ដទៃទៀត ដោយសារមានតែរូបចម្លាក់ព្រះគោ តែពុំមានរូបចម្លាក់ព្រះកែវ ឡើយ។ ហេតុដែលពុំមានរូបចម្លាក់ព្រះកែវ នេះ ចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យសង្ស័យថា តាមជំនឿពីដើម ព្រះកែវ ដែលត្រូវជាប្អូន ឃ្លាតឆ្ងាយពីព្រះគោ ដូច្នេះដូនតាខ្មែរបានដាក់ឈ្មោះទីតាំងតំបន់ភូមិសាមគ្គី ក្នុងក្រុងស្ទឹងត្រែង ហៅថា កន្ទុយគោរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ។ ទីតាំងកន្ទុយគោ ជាឈ្មោះតំបន់មួយដែលឆ្លងតាមទន្លេសេកុង។
ការរំឭកនូវគុណបុព្វបុរសដូនតាសម្រាប់កូនខ្មែរ គឺជាការប្រាថ្នាចង់បានរបស់ចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យ ដែលយល់ច្បាស់អំពីជំនឿបារមីប្រាសាទព្រះគោ ដែលពួកគាត់ជឿថា ការថែរក្សាកេរដំណែលដូនតា ហាក់បីដូចជាការដឹងគុណបុព្វបុរសខ្មែរដូច្នេះដែរ។
ក្នុងវ័យជាង ៧០ឆ្នាំ រស់នៅឃុំថាឡាបរិវ៉ាត់ ស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ លោកអាចារ្យ អាំង ដន ដែលអ្នកស្រុកចាត់ទុកថាជាគ្រូអាចារ្យក្នុងភូមិ កត់សម្គាល់ថា កន្លងមកនៅពេលដែលអ្នកស្រុកមានជំងឺឈឺថ្កាត់ និងវិបត្តិផ្សេងៗ ពួកគេតែងតែបួងសួងនៅប្រាសាទនេះ ហើយភាគច្រើនបានជាសះស្បើយពិតមែន។ ការមានជំនឿចំពោះប្រាសាទនេះថាពូកែស័ក្តិសិទ្ធិ ទើបអ្នកស្រុកតែងតែប្រារព្ធពិធីបុណ្យផ្សេងៗរាល់ឆ្នាំនៅមុនចូលឆ្នាំខ្មែរនៅខែផល្គុន៖ «យើងមានទុក្ខមានភ័យ យើងបែរបន់ទៅជួយថែរក្សាបានរួចខ្លះ ជាសះស្បើយច្រើនដែរ អ្នកស្រុកនេះគេជំនឿគេធ្វើបុណ្យរាល់ឆ្នាំ»។
លោកអាចារ្យ អាំង ដន ចង់ឲ្យរដ្ឋាភិបាលយកចិត្តទុកដាក់ជួសជុលបន្ថែម និងអភិរក្សប្រាសាទព្រះគោ។ ការធ្វើដូច្នេះ លោកមានជំនឿថា ស្រុកទេសនឹងរីកចម្រើនរុងរឿងដូចសម័យអង្គរ។
តួប្រាសាទព្រះគោ រៀបពីឥដ្ឋ និងមានរូបសំណាក់ឥសីពីរអង្គអមសងខាង ក្នុងប្រាសាទមានចម្លាក់យោនីនាង សុម៉ាវតី និងលិង្គព្រះឥសូរ ត្រូវអ្នកជំនាញផ្នែកប្រវត្តិសាស្ត្រវាយតម្លៃថា បុព្វបុរសខ្មែរកសាងប្រាសាទនេះដើម្បីឧទ្ទិសដល់ព្រះសិវៈ និងព្រះឥសូរ ដែលសត្វគោជាយានជំនិះរបស់ព្រះសិវៈ កសាងឡើងនៅសតវត្សរ៍ទី៧ និងទី៨ នៃគ.ស។
ឯកសាររបស់ លោក អាំង ជូលាន បានឲ្យដឹងថា ប្រាសាទព្រះគោ ក្នុងលទ្ធិព្រហ្មញ្ញសាសនា គឺជាយានជំនិះរបស់ព្រះឥសូរ ឈ្មោះ គោនន្ទិ មានភ្នែក៣ ដែលមានមហិទ្ធិឫទ្ធិស្មើព្រះឥសូរ។ គោនេះ អាចជាយានជំនិះផង និងជាទីប្រឹក្សារបស់ព្រះឥសូរ ផង។ ចំណែកគោនៅក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាវិញ គេចាត់ទុកថាជារូបតំណាងឲ្យព្រះសមណគោតម ឬហៅថា ព្រះពុទ្ធ។ ដូច្នេះ ព្រះគោក្នុងព្រហ្មញ្ញសាសនា បូកបញ្ចូលនឹងព្រះពុទ្ធសាសនា បានជាធ្វើឲ្យអ្នកស្រុកគោរពបូជាយ៉ាងមុតមាំ។
ប្រធានមន្ទីរវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈខេត្តស្ទឹងត្រែង លោក ផេង ណាឡៃ និយាយថា ការអំពាវនាវរបស់ចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យទាក់ទិនការជួសជុលថែរក្សាឡើងវិញនូវប្រាសាទនេះ ថាជារឿងល្អ ប៉ុន្តែអ្វីជាការបារម្ភ គឺកញ្ចប់ថវិការបស់មន្ទីរនៅមានកម្រិត គឺបានត្រឹមតែការថែទាំប៉ុណ្ណោះ។ ទោះជាយ៉ាងណា មន្ទីរបានរៀបចំឆ្មាំប្រាសាទម្នាក់នៅទីនោះ ឲ្យមើលការខុសត្រូវថែទាំ បោសសម្អាត និងការពារពីការជីកគាស់កាយពីជនខិលខូច៖ «ដូចជាមានការថែទាំការបោសសម្អាតប៉ុណ្ណឹងទេ ក្រៅពីហ្នឹងមិនអាចធ្វើអ្វីលើសពីហ្នឹងទេ»។
ដោយសារមានការគំរាមកំហែងពីកត្តាធម្មជាតិ ជនខិលខូច ការជីកគាស់កាយរកកំណប់ ព្រមទាំងកត្តាសង្គ្រាម ធ្វើឲ្យប្រាសាទ និងរូបបដិមាព្រះគោ បែកបាក់ប្រេះស្រាំយ៉ាងខ្លាំង។ ចំណែកនៅផ្នែកខាងកើតនៃរូបបដិមាព្រះគោ គេឃើញមានទីលានទំហំជាង ១០ម៉ែត្រជារង្វង់ សម្រាប់អ្នកភូមិប្រារព្ធពិធីបុណ្យវាយខែល ដែលជាល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ ដែលអ្នកភូមិតែងតែប្រារព្ធរៀងរាល់ឆ្នាំនៅមុនចូលឆ្នាំខ្មែររយៈពេល ៤ថ្ងៃ ៣យប់ ហើយជាទូទៅ ល្បែងនេះត្រូវបានគេលេងនៅពេលរសៀល។
ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ លោក សួន ផុន ឲ្យដឹងនៅថ្ងៃទី១៤ កក្កដា ថា កាលពីមុន ប្រាសាទនេះមានឈ្មោះថា ប្រាសាទស្រី ចំណែកប្រាសាទប្រុសដែលបុព្វបុរសកសាងបានត្រឹមតែខ្លោងទ្វាររហូតដល់សព្វថ្ងៃ គឺឋិតនៅភូមិកាំងតេជោ ឃុំថាឡាបរិវ៉ាត់ ស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ ដូចគ្នា។ លោកថា ប្រពៃណីតាំងពីដើមទាក់ទិនសិល្បៈវាយខែល ដែលគេយករំពាត់ផ្ដៅវាយគ្នាទៅវិញទៅមកខ្លាំងៗ ដែលមានដើមកំណើតមកពីជនជាតិដើមភាគតិចគួយ ដើម្បីរំឭកឡើងវិញចំពោះវីរភាពតស៊ូរបស់បុព្វបុរសខ្មែរ ធ្វើសឹកសង្គ្រាមប្រើដាវ និងលំពែង ដើម្បីប្រយុទ្ធនឹងសត្រូវ។ តែយ៉ាងណា លោកបារម្ភថា បច្ចុប្បន្នការរៀបចំឲ្យមានអ្នកជំនាញផ្នែកប្រវត្តិសាស្ត្រ ដើម្បីបង្ហាញដល់ភ្ញៀវទេសចរនៅមិនទាន់មានឡើយ។ កត្តានេះ ក៏ជាផ្នែកមួយធ្វើឲ្យប្រាសាទនេះពុំសូវមានភ្ញៀវទេសចរមកទស្សនាដែរ៖ «តាមការពិត ខ្មែរយើងគេតែងតែគោរពបូជាយ័ន្ត ជំនឿទៅលើព្រហ្មញ្ញសាសនា ធម្មតាការកសាងប្រាសាទណាមួយនៅលើទីខ្ពស់ វាជានិមិត្តរូបឲ្យនគរភ្នំ»។
អគ្គនាយករងបេតិកភណ្ឌនៃក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ លោក ប្រាក់ សុវណ្ណារ៉ា មានប្រសាសន៍ថា ពលរដ្ឋនៅតាមមូលដ្ឋាន គឺជាមនុស្សសំខាន់ក្នុងការចូលរួមអភិរក្សថែរក្សាស្ថានីយបុរាណវិទ្យា ឬហៅថាប្រាសាទបុរាណ។ លោកបន្តថា កម្ពុជា សព្វថ្ងៃមានប្រាសាទច្រើន ហេតុដូច្នេះកញ្ចប់ថវិកាក្នុងការជួសជុលនៅមានកម្រិត។ ដូច្នេះក្រសួងចាំបាច់ត្រូវសិក្សា និងជួសជុលប្រាសាទណាដែលមានហានិភ័យជាងគេ។ តែសម្រាប់ខេត្តស្ទឹងត្រែង ប្រាសាទនេះចាត់ទុកថាជាប្រាសាទល្អជាងគេ តែបើប្រៀបធៀបនឹងប្រាសាទនៅតាមបណ្ដាខេត្តមួយចំនួន គឺប្រាសាទព្រះគោ នេះ មិនជាប់ចំណាត់ថ្នាក់នោះឡើយ៖ «ចំពោះខេត្តស្ទឹងត្រែង ខ្ញុំគិតថាចំពោះស្ថានភាពវាចឹងយូរហើយ វាអត់ដំបូលវាអត់បញ្ហាទេ បើសិនជាអាជ្ញាធរគាត់ចូលរួមសហការជាមួយនឹងមន្ទីរ ខាងខ្ញុំទៅគាំពារប្រាសាទក៏វានៅគង់វង្សតទៅទៀតដែរ»។
អ្នកជំនាញផ្នែកប្រវត្តិសាស្ត្ររកឃើញថា ប្រាសាទព្រះគោ កសាងឡើងនៅសម័យមុនអង្គរ គឺសម័យចេនឡា ក្នុងសតវត្សរ៍ទី៧ ឈានចូលដល់សតវត្សរ៍ទី៨ នៃគ.ស សម្រាប់ឧទ្ទិសជូនអាទិទេពក្នុងព្រហ្មញ្ញសាសនា។ ប្រាសាទព្រះគោ ត្រូវបានកសាងឡើងក្នុងរចនាបថឥដ្ឋក្រហម និងថ្មបាយក្រៀម តែរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ តួប្រាសាទមានបណ្តោយប្រហែល ៩ម៉ែត្រ និងទទឹង ៨ម៉ែត្រ ព្រមទាំងកម្ពស់ ៧ម៉ែត្រ។ ផ្នែកជាច្រើននៅតួប្រាសាទ ត្រូវបានរលំធ្លាក់នៅរាយប៉ាយស្ទើរតែជុំវិញប្រាសាទ។ ដោយឡែកខ្លោងទ្វារធំមានចំនួនពីរ បានបន្សល់ទុកជាទ្រង់ទ្រាយគ្មានបាក់បែក លើកលែងតែធ្នឹម និងគ្រឹះខាងក្រោម ត្រូវបានជួសជុលឡើងវិញសម្រាប់ទ្រទ្រង់តួប្រាសាទឲ្យរឹងមាំ បន្ទាប់ពីមានការបំផ្លាញកាលពីសម័យខ្មែរក្រហម។ នៅពេលខាងមុខ ប្រាសាទចម្ងាយជាង ១០ម៉ែត្រមានបដិមារូបព្រះគោ បែកបាក់ចំហៀងខ្លួនខាងស្តាំ ដែលគេសង្ស័យថា ជនខិលខូចបំផ្លាញប្រហែល ៣០ឆ្នាំមកហើយ ថែមទាំងមានស្នាមប្រេះពុះច្រៀកស្ទើរពាក់កណ្ដាលខ្លួន តែត្រូវបានបិទវិញដោយស៊ីម៉ងត៍នៅពេលថ្មីៗនេះ។ ស្ថានភាពបដិមាព្រះគោ បែបនេះ ត្រូវបានអ្នកស្រាវជ្រាវផ្នែកប្រវត្តិវិទ្យាដាក់ការសង្ស័យថា ជាការស្វែងរកកំណប់របស់ជនខិលខូច៕