វប្បធម៌រូបិយសំដៅដល់រូបចម្លាក់ផ្សេងៗ និងប្រាង្គប្រាសាទជាច្រើន មានដូចជាប្រាសាទអង្គរវត្ត ប្រាសាទព្រះវិហារ ជាដើម។ រីឯវប្បធម៌អរូបិយសំដៅដល់សិល្បៈដែលឆ្លុះបញ្ចាំងដល់ការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ រួមមាន របាំ ចម្រៀងអាយ៉ៃ ចាប៉ីដងវែងជាអាថ៌ និងការឱនលំទោនសម្ដែងគារវៈ (គោរព) ដល់គ្នា និងគ្នាតាមឋានៈក្នុងសង្គមជាដើម។
«លើកដៃសំពះ ព្រោះយល់ថា គាត់ជាព្រឹទ្ធាចារ្យម្នាក់ គាត់មានបទពិសោធន៍ច្រើនជាងយើង។ ...ឲ្យតែគេមានអាយុច្រើនជាងយើង យើងលើកដៃសំពះគេហើយ...»៖ នេះជាទស្សនៈ និងការយល់ដឹងរបស់ពលរដ្ឋ និងសិស្សនិស្សិតមួយចំនួនដែលពួកគាត់ព្យាយាមផ្ដល់និយមន័យឲ្យពាក្យថា "គោរព" ដោយការសំពះគ្នាទៅវិញទៅមក ប៉ុន្តែពួកគាត់ទាំងនោះ ខ្លះឲ្យនិយមន័យថា ជាការគួរសមធ្វើតាមចាស់ៗជំនាន់មុន។ រីឯខ្លះទៀតពន្យល់ថា វិធីនៃការធ្វើគារវៈ (គោរព) គ្នា គឺធ្វើឡើងដើម្បីអភិរក្សវប្បធម៌ដ៏ល្អនេះកុំឲ្យបាត់បង់។ ម្យ៉ាងទៀត ការគោរពជាផ្នែកមួយនៃអំពើល្អដែលជាប់ទាក់ទងនឹងការប្រតិបត្តិឲ្យស្របនឹងទ្រឹស្ដីព្រះពុទ្ធសាសនា។ វចនៈរបស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធបានចែងក្នុងគម្ពីរព្រះត្រៃបិដកថា អបចាយនធម៌ មានន័យថា ការគោរព គឺជាអំពើល្អមួយដែលពុទ្ធបរិស័ទ (អ្នកកាន់ព្រះពុទ្ធសាសនា) គួរប្រតិបត្តិតាម។
ទាក់ទងនឹងការគោរពនេះដែរ យុវជនដែលធ្វើការនៅអង្គការឥណទានក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយនារាជធានីភ្នំពេញ លោក សំ បូនី ឲ្យដឹងថា ការគោរពរបស់ពលរដ្ឋខ្មែរនៅពេលបច្ចុប្បន្នហាក់បង្ហាញឥរិយាបថខ្លាចច្រើនចំពោះបុគ្គលដែលខ្លួនគោរព ជាជាងការចេញពីចិត្តស្មោះត្រង់របស់ខ្លួន។
លោក សំ បូនី ផ្ដល់ឧទាហរណ៍ទិដ្ឋភាពខ្លះក្នុងសង្គម។ ជាក់ស្ដែងអ្នកបើកបររថយន្ត ឬម៉ូតូ ធ្វើដំណើរតាមផ្លូវនានា លោកសង្កេតឃើញថា ពលរដ្ឋមិនបង្ហាញការគោរពចំពោះច្បាប់ចរាចរណ៍នោះទេ ប៉ុន្តែពួកគាត់បែរជាខ្លាចប៉ូលិសដែលជាអ្នកអនុវត្តច្បាប់ជាអ្នកផាកពិន័យជាសំខាន់។
លោកចង្អុលបង្ហាញថា ពេលអ្នកបើកបរបើកម៉ូតូដល់ត្រង់កន្លែងណាដែលមានស្តុប ហើយភ្លើងស្តុបនោះបើកភ្លើងក្រហម ជាសញ្ញាឲ្យអ្នកបើកបរឈប់ ប៉ុន្តែអ្នកបើកបរបើឃើញនៅត្រង់ស្ដុបនោះមិនមានអាជ្ញាធរឈរជើងនៅត្រង់ចំណុចនោះទេ ពួកគាត់នឹងបើកបរបំពានច្បាប់ ប្រជ្រៀតគ្នាដណ្ដើមគ្នាទៅមុនដោយពុំមានការគោរពគ្នាឡើយ។
លោក សំ បូនី បញ្ជាក់ទៀតថា ការកើតមានបញ្ហានេះឡើង ទី១ គឺការអនុវត្តច្បាប់ ឬគោរពច្បាប់ចរាចរណ៍នៅមានកម្រិត។ ទី២ ប្រភពនៃការបង្កើតឲ្យមានធនធានមនុស្សធ្វើគំរូមិនល្អ ដូចជានៅក្នុងសាលារៀនជាដើមនោះ នៅមានគ្រូខ្លះខ្វះខាត់ផ្នែកជីវភាពអាចបង្ខំចិត្តធ្វើទង្វើមិនគប្បីដែលនាំឲ្យបាត់បង់តម្លៃនៃការគោរព ដូចជាករណីពួកគាត់ប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយនៅក្នុងសាលារៀនជាដើម។
លោក សំ បូនី អះអាងទៀតថា បុគ្គលដែលត្រូវគេគោរពគួរប្រកាន់នូវគុណធម៌ល្អៗជាគំរូដល់អ្នកជំនាន់ក្រោយឲ្យពួកគាត់យកគំរូតាម។ មួយវិញទៀត អ្នកជំនាន់មុនគួរធ្វើយ៉ាងណា ឲ្យអ្នកជំនាន់ក្រោយឃើញពីផលប្រយោជន៍នៃការគោរពនេះផង។
ទាក់ទងនឹងការគោរពនេះដែរ ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលវប្បធម៌ជាតិ និងសីលធម៌សង្គម លោក ប៉ូ សំណាង ពន្យល់ថា ការគោរពក្នុងទំនៀមទម្លាប់ពីបុរាណមកបង្ហាញថា ការគោរពមានរបៀបផ្សេងៗគ្នាតាមវ័យ និងឋានៈ នៃអ្នកដែលត្រូវគេគោរពនោះ។ ទី១ ការគោរពឪពុកម្ដាយដាក់លើកដៃសំពះដោយផ្គុំដៃទាំងទ្វេដាក់នៅត្រង់ចិញ្ចើម។ ទី២ ការគោរពគ្រូបាធ្យាយដាក់ដៃត្រង់ថ្ងាស។ ទី៣ គោរពព្រះសង្ឃ ដាក់ដៃត្រង់បង្ហើយក្បាល។ ទី៤ គោរពព្រះមហាក្សត្រ លើកដៃផុតក្បាលសម្រាប់គោរព។
លោក ប៉ូ សំណាង មានប្រសាសន៍ទៀតថា បច្ចុប្បន្នការគោរពនេះហាក់មានការធ្លាក់ចុះដោយសារពលរដ្ឋទទួលរងបទពិសោធន៍ឆ្លងកាត់សង្គ្រាមច្រើនជំនាន់ពេក។ មួយវិញទៀត ពេលបច្ចុប្បន្នកម្រិតនៃការយល់ដឹងពលរដ្ឋនៅមានកម្រិត។ ហេតុផលនៃការធ្លាក់ចុះវប្បធម៌នេះ ក៏អាចមកពីឥរិយាបថរបស់អ្នកជំនាន់មុនមិនបានប្រព្រឹត្តឲ្យត្រឹមត្រូវតាមវប្បធម៌របស់ខ្លួន។
ស្របគ្នានេះ ប្រធានយុវជននៃគណបក្ស សម រង្ស៊ី លោក សួង សោភ័ណ មានប្រសាសន៍ថា ការគោរពចេញពីសន្ដានចិត្តពិតប្រាកដ គឺជាការគោរពមួយដែលអ្នកប្រព្រឹត្តការគោរពធ្វើទាំងនៅចំពោះមុខ និងនៅក្រោយខ្នង។ ចំណែកអ្នកត្រូវគេគោរពនោះ គួរប្រកាន់ខ្ជាប់នូវគុណធម៌ក្នុងសន្តានមានព្រហ្មវិហារធម៌ទាំង ៤ ជាដើម។
ទាក់ទងនឹងវប្បធម៌នៃការគោរពគ្នានេះ តាមគម្ពីរព្រះត្រៃបិដក (គម្ពីរមូលដ្ឋានក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនា) បានចារពីតួនាទីនៃពុទ្ធបរិស័ទដែលគេគួរប្រតិបត្តិគោលការណ៍មួយចំនួនតាមតួនាទីរបស់ខ្លួន មានដូចជា មាតាបិតា ត្រូវប្រកាន់ព្រហ្មវិហារធម៌ ៤ និងសង្គហៈធម៌ ៥ យ៉ាងសង្គ្រោះកូន។
សង្គហធម៌ ៥យ៉ាងគឺ ទី១ បាបា និវារេន្តិ= មាតាហាមឃាត់កូនកុំឲ្យធ្វើអាក្រក់ដែលសង្គមស្អប់ខ្ពើម។ ទី២ បើកូនប្រកបដោយសេចក្ដីល្អត្រូវលើកទឹកចិត្តកូនឲ្យតាំងនៅក្នុងសេចក្ដីល្អនោះជាប់រហូត។ ទី៣ បើកូនអាយុគ្រប់គ្រាន់អាចចូលសិក្សាបាន មាតាត្រូវរួសរាន់បញ្ជូនកូនទៅសាលា។ ទី៣ បើកូនមានវ័យដល់ពេលដែលពួកគាត់ត្រូវមានគូស្រករគួរជួយផ្ដល់មតិយោបល់ក្នុងការជ្រើសរើសគូរស្រករនោះថា មនុស្សដែលគាត់បម្រុងជ្រើសរើសជាគូស្រករនោះស៊ីសង្វាក់នឹងចរិតលក្ខណៈរបស់កូនដែរ ឬយ៉ាងណា? ទី៥ បើមាតាមានទ្រព្យសម្បត្តិគួរសមអាចចែកឲ្យកូន។
រីឯកូនត្រូវប្រកាន់យកសង្គហធម៌៥ ធ្វើតបស្នងចំពោះម្ដាយឪពុក។ ចំណែកមេដឹកនាំប្រទេសត្រូវប្រកាន់យកគោលការណ៍មួយចំនួន រួមមាន ទសពិធរាជធម៌ ១០ ព្រហ្មវិហារ ៤ ចៀសវាងអគតិ ៤។ ទី១ ឆន្ទាគតិលំអៀងព្រោះស្រលាញ់ ដោយគិតថាអ្នកនេះជាកូន ជាប្អូន ជាបង ឬមិត្តសម្លាញ់ជាដើម បើទោះបីប្រព្រឹត្តកំហុសប៉ុន្មានក៏ខ្លួនអនុគ្រោះឲ្យ។ ទី២ ទោសាគតិ លំអៀងព្រោះស្អប់ បើទោះបីអ្នកដែលខ្លួនប្រព្រឹត្តត្រូវប៉ុន្មាន តែអ្នកនោះជាទីសំអប់របស់ខ្លួន។ ទី៣ ភយាគតិលំអៀងព្រោះភ័យខ្លាច បើទោះបីអ្នកនោះមានកំហុសប៉ុន្មាន ប៉ុន្តែខ្លួនអនុវត្តឲ្យត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ចំពោះទោសដែលអ្នកនោះបានប្រព្រឹត្ត។ ទី៤ មោហាគតិ លំអៀងបុគ្គលដែលស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រងខ្លួនល្ងង់ និងសង្គហធម៌មួយចំនួនទៀតដើម្បីធ្វើជាគំរូថា ទៅជាមេដឹកនាំក៏ដោយត្រូវមានការគោរពដែរ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។