ប្រជាកសិករជាច្រើនគ្រួសាររស់នៅស្រុកឯកភ្នំ ខេត្តបាត់ដំបង ដែលធ្លាប់មានមុខរបរ ដាំក្រចៅ ចិញ្ចឹមជីវិត ត្អូញត្អែរថាចាប់តាំងពីរោងចក្រ ក្រចៅមិនដំណើរការប្រមាណជិត២០ឆ្នាំ មក របរដាំក្រចៅ របស់ប្រជាកសិករ រស់នៅតំបន់នោះបាត់បង់ជាបន្តបន្ទាប់។ ប្រជាពលរដ្ឋបានងាកមកធ្វើស្រែជំនួសវិញ ប៉ុន្តែមិនបានទទួលផលចំណេញដូចការធ្វើក្រចៅទេ។ដោយសារតែបញ្ហានេះ ធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួន មានជីវភាពខ្វះខាត ហើយក៏សម្រេចចិត្ត ធ្វើចំណាកស្រុកទៅស្វែងរកការងារធ្វើនៅឯប្រទេសថៃ ដើម្បីរកប្រាក់មកដោះស្រាយក្នុងបន្ទុកគ្រួសារ។
ប្រជាកសិករដែលធ្លាប់តែមានមុខរបរដាំក្រចៅ នៅតំបន់នោះអំពាវនាវឲ្យរដ្ឋាភិបាល និងមន្ត្រី ពាក់ព័ន្ធ បើកដំណើរការរោងចក្រក្រចៅឡើងវិញ ដើម្បីបន្តប្រកបរបរកសិកម្មផ្នែកនេះជៀសវាងការធ្វើចំណាកស្រុក ទាំងប្រថុយប្រថានទៅធ្វើការនៅស្រុកគេ ហើយឃ្លាតឆ្ងាយពីស្រុកកំណើត និងក្រុមគ្រួសារ។
អ្នកភូមិថ្លែងឲ្យដឹងថារបរដាំក្រចៅ ជារបរប្រពៃណីតពីដូនតាយូរលង់មកហើយ ដែលរបរនេះអាចរកប្រាក់ចំណូលចិញ្ចឹមជីវិតក្បែរផ្ទះបានដោយងាយស្រួល ហើយមិនគួរបិទរោងចក្រក្រចៅមិនដំណើរទាល់តែសោះ។
ប្រជាកសិករវ័យ៥០ឆ្នាំប្លាយ សម្បុរស្រអែមម្នាក់រស់នៅភូមិព្រែកត្រប់ ឃុំព្រែកនរិន្ទ ស្រុកឯកភ្នំ ខេត្តបាត់ដំបង គឺលោក សម ស៊ត ថ្លែងថាគ្រួសាររបស់លោកមានដីសម្រាប់ដាំក្រចៅប្រមាណ ៣ ហិកតារ ផ្ទៃដីចំនួននោះអាចដាំក្រចៅ រកប្រាក់ចំណូលដោះស្រាយ ជីវភាពគ្រួសារដោយមិនបាច់ ធ្វើចំណាកស្រុក ទៅស្វែងរកការងារធ្វើ នៅឯក្រៅប្រទេសឡើយ៖ «បាទអាចចិញ្ចឹមបាន ព្រោះបីហិកតារ ម៉ាហិកតារ អាចហុចផលឲ្យយើង បាន៣តោនក្នុងម៉ារដូវបាទ។ បីហិកតារ វាស្មើហ្នឹង៩តោន បើយ៉ាងហោចណាស់ ក៏៧តោនដែរ។ យើងកាច់សោហ៊ុយកាច់អីអស់ពាក់កណ្ដាល ៧តោន បើយើងបានត្រឹមពាក់កណ្ដាល សោហ៊ុយអស់យើងត្រូវធ្វើអស់ពាក់កណ្ដាល។ ហើយយើងសម្រាប់ទុកជីវភាពរបស់យើងពាក់កណ្ដាលហ្នឹងឃើញថា ធូរធារគ្រាន់ដែរហើយរកត្រីផ្គួបផ្សំទៅ អាចចិញ្ចឹមជីវិតហ្នឹងស្រួលមិនបាច់ចំណាកស្រុកក៏បានដែរ » ។
ចំណែកឯប្រជាកសិកររស់នៅភូមិព្រែកត្រប់ ម្នាក់ទៀតឈ្មោះលោក សៅ សុភឿត ថ្លែងថាកាលពីជំនាន់រោងចក្រក្រចៅ បើកដំណើរការនៅឡើយក្នុងរដូវប្រមូលផលក្រចៅ ចន្លោះពីខែកញ្ញា ដល់ដើមខែ វិច្ឆិកា ម្ដងៗ ប្រជាពលរដ្ឋក្មេងចាស់ប្រុសស្រី តែងធ្វើដំណើរដោយមធ្យោបាយទូក និងកាណូត តាមដងស្ទឹងសង្កែយ៉ាង ទ្រហឹង អឹងកង។ ប្រជាពលរដ្ឋចាប់ចេញដំណើរ ប្រមាណពីម៉ោង ៦ព្រឹក ឆ្ពោះទៅទីវាលដាំក្រចៅ ដែលមានចម្ងាយពីភូមិប្រមាណ ពី៣គីឡូ ម៉ែត្រ ឬតាមដីជិតឬឆ្ងាយ របស់ប្រជាពលរដ្ឋ ហើយត្រឡប់មកផ្ទះវិញប្រមាណម៉ោង៥រសៀល ជារៀងរាល់ថ្ងៃ។ លោកថាកាលណោះមានប្រជាពលរដ្ឋក្នុងភូមិច្រើនកុះករ សប្បាយជាងពេល បច្ចុប្បន្នឆ្ងាយណាស់ ដែលសព្វថ្ងៃមានតែផ្ទះសម្បែង ប៉ុន្តែពុំសូវមានមនុស្សពេញកម្លាំង រស់ច្រើន ដូចពេលមុនឡើយ៖ « ពេលដល់រដូវក្រចៅហ្នឹងគឺប្រើកម្មករ ក្នុងថៅកែមួយជួនកាល ១០នាក់២០នាក់អញ្ចឹងទៅ ហើយគ្រប់តែគ្នា។ អ៊ីចឹងកាលហ្នឹងអត់មានចំណាកស្រុកទេ ទៅព្រោងព្រាតអ៊ីចឹងបណ្ដោយដូចខ្ញុំថាម៉េញ អ៊ីចឹងថៅកែមួយយក ២០នាក់ទៅ៣០នាក់អញ្ចឹង។ ដូចខ្ញុំអញ្ចឹងខ្ញុំជួលកម្មករ៣០នាក់ ទៅ២០ដើម្បីកាប់ក្រចៅ។ មនុស្សច្រើនទៅជុំគ្នា គេយើងៗគេជៀវពេញតែវាលអញ្ចឹងទៅ » ។
ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋដែលធ្លាប់ប្រកបមុខរបរ ដាំក្រចៅភាគច្រើនលើកឡើងថា របរដាំក្រចៅជារបរចាំបាច់របស់អ្នកភូមិរស់នៅតំបន់នោះ ហើយប្រសិនរោងចក្រដំណើរការឡើងវិញ ធ្វើឲ្យជីវភាពរបស់ពួកគាត់ធូរធារ ប្រសើរជាងមុខរបរធ្វើស្រែ ដែលរបរនេះចំណាយអស់ដើមទុនច្រើន។
ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋ អង្គុយលើកៅអី នៅតូបលក់ចាហួយ នៅខាងមុខវត្តព្រែកត្រប់ មានមតិថាចាប់តាំងពីប្ដូរ របរធ្វើក្រចៅ ទៅជាការធ្វើស្រែមិនទទួលបានផលចំណេញដូចមុនៗទេ។ ពួកគាត់ថ្លែងថា ការធ្វើស្រែ ចំណាយទៅលើជីថ្នាំបាញ់ និងការថែទាំ ទម្រាំតែដល់ប្រមូលផល ត្រូវចំណាយដើមទុនអស់ច្រើនជាងការធ្វើក្រចៅ។ ក្រុមប្រជាពលរដ្ឋសម្ដែងការសោកស្ដាយ ចំពោះការបិទរោងចក្រក្រចៅ ហើយសំណូមពរឲ្យរដ្ឋាភិបាល និងមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធរកទីផ្សារ ឬបើកដំណើរការរោងចក្រក្រចៅឡើងវិញ៖ «ចំពោះខ្ញុំបើសិនជាជួយឲ្យដោះស្រាយខាងមានទីផ្សារមកវិញ ខាងខ្ញុំត្រេកអរត្រេកអរមែនទែនបង។ គឺអានេះដូចជាជីដូនជីតា កាលពីប្រវត្តិដើមមក គឺយើងអ្នកធ្លាប់នៅតំបន់នេះ ធ្វើតែក្រចៅហ្នឹងបណ្ដោយ។ ឥឡូវណេះបាត់ពីក្រចៅ គឺខ្ញុំបែរមកធ្វើស្រែប្រាំងគឺខាត រាល់តែឆ្នាំមក។ កាលពីមុនប្រជាជននៅក្នុងភូមិនេះ វាច្រើនឥឡូវនេះចំណាកស្រុកស្ងាត់អស់ហើយ»។
ទាក់ទងនិងបញ្ហានេះអភិបាលស្រុកឯកភ្នំលោក មៀច សុំ មានប្រសាសន៍បញ្ជាក់ថាលោកពុំបានដឹងអំពីមូលដែលបិទរោងចក្រក្រចៅនោះទេ។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដីលោកថារោងចក្រក្រចៅមិនដំណើរការពុំមែនជាដើមចមធ្វើឲ្យ ប្រជាពលរដ្ឋ រស់នៅស្រុកឯកភ្នំ ធ្វើចំណាកស្រុកទៅស្វែងរកការងារ ធ្វើនៅក្រៅប្រទេសនោះឡើយ។ លោកបន្តថាបើទោះណាជាប្រជាពលរដ្ឋ នៅតំបន់នោះ មិនបានប្រកបរបរដាំក្រចៅដូចពេលមុនក៏ដោយ គឺពួកគាត់នៅតែបន្តរកប្រាក់ចំណូលពីការធ្វើស្រែចម្ការលើផ្ទៃដីនោះដដែល៖ «ណែ ! អញ្ចេះ គឺបន្ទាប់គាត់មិនបានដាំក្រចៅ ក៏គាត់ ធ្វើស្រែ ហើយ ក៏មិនមែនតែអ្នកស្រុកឯកភ្នំទេ ដែលធ្វើចំណាកស្រុកនោះ។ គឺចំណាកស្រុកគ្រប់តែស្រុក គ្រប់តែខេត្តហ្នឹងឯង ដើម្បីទៅរកការងារធ្វើនៅខាងក្រៅស្រុក ក៏ដូចជានៅក្រៅខេត្ត ឬក៏នៅក្រៅប្រទេស អាហ្នឹង មិនមានតែស្រុកឯកភ្នំទេ»។
ទាក់ទងនិងបញ្ហានេះដែរ អ្នកវិភាគសង្គម លោក បណ្ឌិត កែម ឡី មានប្រសាសន៍ថា ការបើកដំណើរការរោងចក្រក្រចៅ លុះណាតែមានបំពាក់ឧបករណ៍ទាន់សម័យ ទើបអាចប្រកួតប្រជែង ជាមួយប្រទេសជិតខាងទៅបាន។ ទោះយ៉ាងណាលោកថាបញ្ហានេះ ប្រសិនរោងចក្រដំណើរការ ក្នុងនាម ជារបស់រដ្ឋនោះមិនអាចទៅរួចឡើយ៖ «វាទាល់តែក្រុមហ៊ុនឯកជនឬក៏គាត់ធ្វើសម៉ីឧតុនិមិត្ត ឬហៅថា ពាក់កណ្ដាលស្វយ័ត។ ប៉ុន្តែទោះបីពាក់កណ្ដាលស្វយ័តក៏ដោយ ឬមួយក៏ផ្ដល់ក្រុមហ៊ុនក៏ដោយដល់រដ្ឋហ្នឹង មានគោលការណ៍ត្រួតពិនិត្យច្បាស់លាស់ ហើយកុំឲ្យមានអំពើពុករលួយបានប្រជាពលរដ្ឋហ្នឹងទទួលបានជោគជ័យ។ ប៉ុន្តែបើឲ្យរដ្ឋហ្នឹងដំណើរការតែម្ដងប្រព័ន្ធរដ្ឋ គឺខ្សោយ ហើយរដ្ឋមិនអាចធ្វើបាន ហើយអត់ចំណេញទេ»។
ចំណែកអ្នកជំនាញខាងសេដ្ឋកិច្ចលោក ស្រី ចន្ធី ពន្យល់ថាហេតុដែលបិទរោងចក្រក្រចៅ អាចបណ្ដាលមកពីមានរោងចក្រផលិតសំបកបាវ នៅប្រទេសថៃហើយក្រុមហ៊ុនអាចមានពាក់ព័ន្ធជាមួយរោងចក្រនៅស្រុកខ្មែរ ដើម្បីនាំផលិតផលមកលក់នៅកម្ពុជា។ លោកបន្តថាបញ្ហានេះ អាចដំណើរការវិញបាន ប្រសិនបើមានកិច្ចសន្យាជួល ទៅឲ្យក្រុមហ៊ុនណាមួយនោះ គឺរដ្ឋាភិបាលត្រូវត្រួតពិនិត្យ ទៅលើកិច្ចសន្យាការជួលរោងចក្រនោះ ឲ្យបានច្បាស់លាស់ ឬបញ្ចប់កិច្ចសន្យាតែម្ដង៖ «ប្រសិនបើជារដ្ឋាភិបាលអាចធ្វើទៅបាន ហើយពិនិត្យមើល ដូចខ្ញុំបានលើកអ៊ីចឹងពិនិត្យ មើលកិច្ចព្រមព្រៀង បើយូរណាស់ ហើយវិនិយោគិន គាត់អត់ដំណើរទេ អាចដកហូតមកវិញ។ ផ្ដល់ឱកាសឲ្យវិនិយោគិនផ្សេង ដែលគេអាចវិនិយោគ ដំណើរការណ៍មានប្រសិទ្ធភាព គួរតែធ្វើទៅ។ ហើយមួយទៀត ដោយសារ តែប្រទេសយើងក៏ផលិតស្រូវផលិតអង្ករ ហើយកសិផល របស់របរអីផ្សេងៗ ក៏ត្រូវការប្រើបាវ ហើយក្រចៅ ក៏អាចដាំដុះបាន អាចផលិតជាសម្ភារអីផ្សេងៗបាន »។
រោងចក្រក្រចៅដូនទាវស្ថិតនៅភូមិព្រែកតាច្រែង ឃុំព្រែកនរិន្ទ ស្រុកឯកភ្នំ ខេត្តបាត់ដំបង រោងចក្រនេះមិនបានដំណើរប្រមាណ២០ឆ្នាំមកហើយ។ ចាប់តាំងពេលបិទរោងចក្រមកប្រជាពលរដ្ឋនៅតែបន្តដាំក្រចៅ លក់ជាធម្មតាលុះដល់ឆ្នាំ ២០០០ ការដាំដុះបានផ្អាក ដោយសារពុំមានទីផ្សារលក់ក្រចៅ។
របាយការណ៍ក្រុមប្រឹក្សាស្រុកឯកភ្នំ បង្ហាញថាផ្ទៃដីដាំក្រចៅក្នុងស្រុក មានចំនួនប្រមាណ១ម៉ឺន ៤ពាន់ ហិកតារ ដីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋចំនួន ៤ឃុំ គឺ ឃុំព្រែកនរិន្ទ ឃុំព្រែកលួង ឃុំពាមឯកនិង ឃុំព្រែកខ្ពប ស្រុកឯកភ្នំ ខេត្តបាត់ដំបង។ ក្នុងចំនួននោះឃុំដែលមានផ្ទៃដីដាំក្រចៅច្រើនជាងគេ គឺឃុំ ព្រែកនរិន្ទ ឃុំព្រែកលួង៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។