បន្ទាប់ពីសហភាពអឺរ៉ុបបានផ្អាកនាំចូលត្រីពីប្រទេសកម្ពុជា ដោយបានរកឃើញភាពមិនប្រក្រតីមួយចំនួនលើការក្លែងបន្លំនាវានាំចូលតាមរយៈក្រុមហ៊ុនកូរ៉េខាងត្បូង ដែលមានសិទ្ធិអនុញ្ញាតឲ្យកប៉ាល់ដឹកត្រីបរទេសនានា អាចប្រើទង់ជាតិរបស់កម្ពុជាបាន រាជរដ្ឋាភិបាលបានទទួលស្គាល់បញ្ហានោះ ដោយខិតខំប្រឹងប្រែងសហការរវាងក្រុមហ៊ុនដៃគូ លើការរឹតបន្តឹងការប្រើប្រាស់ទង់ជាតិកម្ពុជា នៅលំហសមុទ្រអន្តរជាតិ។
កិច្ចប្រជុំរបស់ក្រុមប្រឹក្សាកសិកម្មនិងជលផលរបស់សហភាពអឺរ៉ុប នៅថ្ងៃទី២៤ មីនា ឆ្នាំ២០១៤ បានសម្រេចផ្អាកប្រទេសចំនួនបី ក្នុងនោះមានប្រទេសកម្ពុជាផង មិនអនុញ្ញាតឲ្យនាំចូលធនធានជលផលរបស់ខ្លួនទៅសហភាពអឺរ៉ុបឡើយ។ ជាក់ស្ដែង ការផ្អាកចំពោះករណីប្រទេសកម្ពុជា ដោយគេបានរកឃើញថា មានជាប់នឹងការនេសាទដោយខុសច្បាប់ និងក្រុមហ៊ុននាំចេញត្រីទៅសហភាពអឺរ៉ុបមួយចំនួនមិនបានចុះបញ្ជីពាណិជ្ជកម្ម និងមិនបានរាយការណ៍អំពីបរិមាណនាំចេញដល់មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល។
ការសម្រេចចិត្តរបស់ក្រុមប្រឹក្សាវិស័យកសិកម្មនិងជលផលរបស់សហភាពអឺរ៉ុប ដែលពុំធ្លាប់ធ្វើពីមុនមកចំពោះការផ្អាកនាំចូលត្រីនោះ ដោយសារប្រទេសកម្ពុជា មិនបានធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងឡើយចំពោះការស្នើសុំរបស់សហភាពអឺរ៉ុប លើការក្លែងបន្លំកប៉ាល់ដឹកត្រីបរទេសដែលដោតទង់ជាតិប្រទេសកម្ពុជា កន្លងមក។
លទ្ធផលនៃកិច្ចប្រជុំនោះ បានគូសបញ្ជាក់ទៀតថា សហភាពអឺរ៉ុបបានរកឃើញបញ្ហាដដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការក្លែងបន្លំការនេសាទខុសច្បាប់ ដែលជាផ្នែកមួយនៃការជួញដូរត្រីខុសច្បាប់។
ប្រធានរដ្ឋបាលជលផល លោក ណៅ ធួក ធ្លាប់បានអះអាងថា ការហាមឃាត់របស់សហភាពអឺរ៉ុបនោះ មិនប៉ះពាល់ដល់ការនាំចេញឡើយ ដោយសារតែកម្ពុជា មិនបាននាំចូលត្រីទៅសហភាពអឺរ៉ុបនោះទេ។
របាយការណ៍របស់រដ្ឋបាលជលផលបានបង្ហាញថា ប្រទេសកម្ពុជា បាននាំចេញត្រីត្រង់បរិមាណតិចតួចប៉ុណ្ណោះទៅសហភាពអឺរ៉ុប ដោយសារបច្ចេកទេសនាំចូលមានភាពស្មុគស្មាញ ប៉ុន្តែការនាំចេញក្រៅពីទីផ្សារអឺរ៉ុបមានតម្លៃយ៉ាងហោចណាស់ជាង ៤០លានដុល្លារអាមេរិកក្នុងមួយឆ្នាំ។
ទោះបីជាបរិមាណត្រីដែលនាំចេញទៅសហភាពអឺរ៉ុបបានតិចតួច ប៉ុន្តែសង្គមស៊ីវិលយល់ថា ការប្រកាសផ្អាកមិនឲ្យប្រទេសកម្ពុជានាំចូលត្រីទៅលក់សហភាពអឺរ៉ុបនេះ អាចធ្វើកេរ្តិ៍ឈ្មោះកម្ពុជា អាប់អោននៅលើឆាកអន្តរជាតិ។ សង្គមស៊ីវិលបានលើកឡើងទៀតថា វិធានការរបស់សហភាពអឺរ៉ុបនេះ នឹងជួយជំរុញការកាត់បន្ថយការនេសាទដោយខុសច្បាប់នៅប្រទេសកម្ពុជា។
ប្រធានអង្គការសម្ពន្ធភាពដើម្បីអភិរក្សធនធានជលផល លោក អ៊ុំ សាវ៉ាត មានប្រសាសន៍ថា អ្នកនាំចេញត្រីពីកម្ពុជា ហាក់មានភាពមិនស្មោះត្រង់ ក្នុងនោះរួមមានក្រុមហ៊ុននាំចេញមិនស្របច្បាប់ និងការសូកប៉ាន់ដើម្បីនេសាទដោយខុសច្បាប់ជាដើម ដែលប៉ះពាល់ដល់ការអនុវត្តច្បាប់ប្រឆាំងនឹងបទល្មើសនេសាទកាន់តែ អន់ខ្សោយឬគ្មានប្រសិទ្ធភាព។
លោក អ៊ុំ សាវ៉ាត៖ «ជំហររបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិល គឺទាមទារឲ្យមានភាពស្របច្បាប់ ទាំងការនេសាទ និងសំណុំបែបបទផ្សេងសម្រាប់ជួយរួមចំណែកឲ្យស្ថិតនៅក្នុងក្របខណ្ឌច្បាប់។ អ៊ីចឹងសហគមន៍អឺរ៉ុប ជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាល ឲ្យធ្វើការគោរពច្បាប់ គឺជាចំណែកធ្វើយ៉ាងណា ធ្វើមាននិរន្តរភាពនៃធនធានជលផល»។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ សហភាពអឺរ៉ុបដែលមានប្រទេសចំនួន ២៨ ហាមការនាំចូលត្រីពីកម្ពុជានោះ មិនមែនហេតុផលលើការនេសាទខុសច្បាប់តែមួយនោះទេ។ បញ្ហាធំបំផុតដែលសហភាពអឺរ៉ុបបានរកឃើញនោះ គឺការគ្រប់គ្រងកប៉ាល់អាជីវកម្មបរទេសដែលមានដោតទង់ជាតិកម្ពុជា នៅលំហសមុទ្រអន្តរជាតិ។
បច្ចុប្បន្នរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានជ្រើសរើសក្រុមហ៊ុនដៃគូចុះបញ្ជីកប៉ាល់បរទេសនៅក្នុងលំហសមុទ្រអន្តរជាតិ ឈ្មោះកូស្មូស (Cosmos) ជារបស់ប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូង កាលពីឆ្នាំ២០០៣។
ប្រធានក្រុមកិច្ចការត្រួតពិនិត្យការអនុវត្តសេចក្ដីព្រមព្រៀងរបស់ក្រុមហ៊ុននាវាចរណ៍ នៃទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី លោក សេង លំនៅ មានប្រសាសន៍ថា ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០២ រាជរដ្ឋាភិបាលបានរៀបចំអាជ្ញាធរមួយដែលចូលរួមពីក្រសួងជាច្រើនដើម្បីគ្រប់គ្រង លើការអនុញ្ញាតការចុះបញ្ជីកប៉ាល់បរទេសប្រើប្រាស់ទង់ជាតិកម្ពុជា។ ការសម្រេចយកក្រុមហ៊ុន កូស្មូស ជាក្រុមហ៊ុនដៃគូនោះដោយឆ្លើយតបនឹងលក្ខខណ្ឌដែលកម្ពុជា ចង់បាន ក្នុងនោះ រួមមានឯកទេស ក្រមសីលធម៌ និងស្ថិរភាពហិរញ្ញវត្ថុ។
លោក សេង លំនៅ បញ្ជាក់ទៀតថា ដើម្បីកាត់បន្ថយកប៉ាល់បរទេសដែលដោតទង់ជាតិកម្ពុជា ប្រព្រឹត្តមិនស្របច្បាប់នៅលើឆាកសមុទ្រអន្តរជាតិនោះ ត្រូវមានកិច្ចព្រមព្រៀងរវាងក្រុមហ៊ុននិងអ្នកផ្ដល់សិទ្ធឲ្យប្រើប្រាស់ទង់ជាតិកម្ពុជា ប៉ុន្តែការអនុវត្តនេះ មានប្រសិទ្ធភាពតិចតួចប៉ុណ្ណោះ។
លោក សេង លំនៅ៖ «នៅក្នុងហ្នឹងដើម្បីជៀសវាងកុំឲ្យនាវាដោតទង់ជាតិកម្ពុជា ទៅចាប់ត្រីគេ... នៅពេលដែលចុះបញ្ជីហ្នឹង ត្រូវបង្ខំឲ្យម្ចាស់នាវាហ្នឹងធ្វើការប្រកាសទទួលស្គាល់ ថាខ្លួនគោរពច្បាប់ មិនចាប់ត្រី ទទួលការពិន័យគ្រប់បែបយ៉ាង។ យើងដឹងហើយថា ការប្រកាសហ្នឹងជួនកាលគោរព ជួនកាលមិនគោរព ប៉ុន្តែបានប្រកាសហ្នឹង យើងអាចលុបឈ្មោះគេចោលបាន»។
របាយការណ៍របស់ក្រុមកិច្ចការត្រួតពិនិត្យការអនុវត្តសេចក្ដីព្រមព្រៀងរបស់ក្រុមហ៊ុននាវាចរណ៍នៃទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី បានបង្ហាញថា ការចុះបញ្ជីពាណិជ្ជកម្មកប៉ាល់បរទេសបានធ្លាក់ចុះជាបន្តបន្ទាប់ ដោយសារតែមានបញ្ហាច្រើនប៉ះពាល់ដល់កេរ្តិ៍របស់រាជរដ្ឋាភិបាល ដោយនាវាបរទេសនោះមានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការដឹកជញ្ជូនអាភៀន គ្រឿងញៀន ការដឹកអាវុធ ឬសមាជិកនាវាដែលមានដោតទង់ជាតិរបស់កម្ពុជា ទៅប្លន់នាវារបស់ប្រទេសផ្សេងជាដើម។
ចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣ កម្ពុជាមានកប៉ាល់ពាណិជ្ជកម្មបរទេសដែលបានចុះបញ្ជីចំនួន ២.៥០០កប៉ាល់ និងនៅឆ្នាំ២០១៣ បានថយចុះត្រឹមជាង ១.៥០០។ ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្ន កប៉ាល់ពាណិជ្ជកម្មបរទេសដែលមានសិទ្ធិប្រើប្រាស់ទង់ជាតិកម្ពុជា មានចំនួនប្រមាណ ៥៥០គ្រឿងប៉ុណ្ណោះ។
បន្ថែមលើនេះ ក្រុមហ៊ុនកូស្មូសដែលជាក្រុមហ៊ុនដៃគូរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល លើការគ្រប់គ្រងចុះបញ្ជីកប៉ាល់ពាណិជ្ជកម្មបរទេសនៅលើលំហសមុទ្រអន្តរជាតិនោះ រកចំណូលបាន ៦លានដុល្លារអាមេរិក នៅអំឡុងឆ្នាំ២០០៣ ដល់ឆ្នាំ២០១៣៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។