គណៈកម្មការចម្រុះខេត្តកំពង់ឆ្នាំង កំពុងសិក្សាពីសាវតារចូលកាន់ដីមានទំនាស់របស់អ្នកភូមិសន្ទៃ នៃឃុំពង្រ ស្រុករលាប្អៀរ ប្រមាណ ៣០គ្រួសារ។ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល រិះគន់ជំនាញសុរិយោដីដែលកសាងប្លង់កម្មសិទ្ធិដីធ្លីជូនបុគ្គលមានប្រាក់ ២នាក់ ដោយធ្វេសប្រហែស និងមិនត្រឹមត្រូវតាមលក្ខណៈច្បាប់ដែលនាំឲ្យកើតមានជម្លោះជាមួយពលរដ្ឋជាច្រើនគ្រួសារ។
ក្រុមការងារគណៈកម្មការចម្រុះ និងជាប្រធានមន្ទីរទំនាក់ទំនងជាមួយរដ្ឋសភា-ព្រឹទ្ធសភា និងអធិការកិច្ច គឺលោក សោម សុជាតា ឲ្យដឹងនៅថ្ងៃទី១៩ ខែកុម្ភៈ ថា លោកនឹងចំណាយពេលយ៉ាងយូរពីរខែទៀត ដើម្បីបញ្ចប់ការងារស៊ើបអង្កេត និងធ្វើសាវតារកាន់កាប់ដីកំពុងមានជម្លោះនោះ រួចធ្វើរបាយការណ៍ជូនអភិបាលរងខេត្ត និងជាប្រធានគណៈកម្មការចម្រុះ លោក ចេង ញ៉ាន់ ដើម្បីពិនិត្យដោះស្រាយ។
លោក សោម សុធាតា ដែលថ្លែងក្នុងលក្ខណសុំមិនបញ្ចេញសំឡេងថា លោកមិនទាន់អាចបញ្ចេញព័ត៌មានអ្វីបានច្រើនជុំវិញរឿងនេះទេ ប៉ុន្តែក្រោយពីចុះធ្វើការកាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៦ រកឃើញថា មានពលរដ្ឋចំនួន ២៩គ្រួសារ កំពុងកាន់កាប់ និងអាស្រ័យផលប៉ះលើដីរបស់បុគ្គលពីរនាក់ ដែលមានប្លង់កម្មសិទ្ធិតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៥។ ក្រុមការងារលោកកំពុងពន្លឿននីតិវិធីចំពោះករណីនេះ។
នៅក្នុងលិខិតសុំអន្តរាគមន៍របស់តំណាងពលរដ្ឋ និងជាមេភូមិសន្ទៃ គឺលោក ប៉ែន ចាន់យឿន ផ្ញើជូនអ្នកតំណាងរាស្ត្រមណ្ឌលខេត្តកំពង់ឆ្នាំង បញ្ជាក់ថា ឈ្មោះ ស៊ីវ ចន្ថារី និងឈ្មោះ ប៉ិល ចន្ថា ទើបតវ៉ាយកដីចម្ការពីអ្នកភូមិនៅឆ្នាំ២០១៥ ប៉ុន្តែពលរដ្ឋចំនួន ៣៥គ្រួសារបានកាន់កាប់ និងអាស្រ័យផលនៅលើដីនោះតាំងពីឆ្នាំ១៩៨៦ ហើយទទួលបានបង្កាន់ដៃបង់ប្រាក់កាន់កាប់លើដីនោះ នៅឆ្នាំ១៩៩៤។
នៅក្នុងលិខិតដដែលបង្ហាញថា ការទទួលបានដីកាន់កាប់របស់ពលរដ្ឋកាលណោះ គឺតាមរយៈអតីតមេភូមិសន្ទៃឈ្មោះ សោម ឈឹង ចែកឲ្យស្របតាមគោលនយោបាយ៨ "ខ" និង ១១"ខ" របស់រដ្ឋ។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចរកប្រភពទាក់ទងលោក ប៉ិល ចន្ថា និងលោក ស៊ីវ ចន្ថារី ដើម្បីសុំអត្ថាធិប្បាយជុំវិញបញ្ហានេះបានទេ នៅថ្ងៃទី១៩ ខែកុម្ភៈ។ ប៉ុន្តែប័ណ្ណសម្គាល់សិទ្ធិដីធ្លីរបស់លោក ប៉ិល ចន្ថា ទំហំ ២ហិកតារកន្លះ ឋិតនៅភូមិភ្នំតូច នៃឃុំពង្រ មានចុះហត្ថលេខា និងវាយត្រាទទួលស្គាល់ដោយអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចតាំងពីថ្នាក់មូលដ្ឋាន រហូតដល់មន្ទីរសុរិយោដីខេត្ត ប៉ុន្តែមានភាពមិនប្រក្រតីផ្នែកគំនូសប្លង់។ គំនូសប្លង់ដីរបស់លោក ប៉ិល ចន្ថា ដែលចេញកាលពីឆ្នាំ១៩៩៥ នោះ បានដាក់ព្រំប្រទល់ខាងជើងទល់ផ្លូវ ខាងត្បូងទល់នឹងភ្នំ ខាងកើតទល់នឹងឈ្មោះ កែ ហ៊ីម និងខាងលិចទល់នឹងឈ្មោះ មុំ សុរ័ត្ន។
មន្ត្រីសម្របសម្រួលសមាគមអាដហុក (ADHOC) ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង លោក សំ ច័ន្ទគា ថ្លែងថា ការពិនិត្យផ្ទៃដីជាក់ស្ដែងបង្ហាញថា បើគំនូសប្លង់ដីដាក់ថាខាងត្បូងទល់នឹងភ្នំ នោះនឹងប៉ះពាល់ដល់ពលរដ្ឋលើសពី ៣៥គ្រួសារ ព្រោះបើគិតពីក្បាលដីនោះរហូតទល់ភ្នំមានប្រវែងប្រមាណ ១ពាន់ម៉ែត្រ ហើយក្នុងនោះក៏មានដីគ្រួសារមន្ត្រីរាជការដែរ។
លោករិះគន់ថា បញ្ហាទាំងនេះជាកំហុសរបស់មន្ត្រីសុរិយោដី៖ «រឿងនេះ គណៈកម្មការ គួរតែប្ដឹងទៅតុលាការឲ្យមោឃភាពប័ណ្ណហ្នឹងចេញ និងស្នើទៅអង្គភាព នៃក្រសួងរៀបចំដែនដីនេះ ដាក់ទណ្ឌកម្មទៅលើអ្នកដែលកសាងប្លង់ខ្ជីខ្ជា ដែលនាំឲ្យមានបញ្ហានេះ បើមិនអ៊ីចឹងទេ នឹងមានរឿងដដែល ហើយកន្លងមកមានរឿងច្រើនករណីណាស់ដែលកើតមកពីការកសាងប័ណ្ណសម្គាល់សិទ្ធិដោយធ្វេសប្រហែស»។
ចំណែកមន្ត្រីអង្គការលីកាដូ (LICADHO) លោក គង់ ច័ន្ទមុនី វិញរកឃើញថា ប្លង់ដីដែលបុគ្គលពីរនាក់នោះកំពុងកាន់ គឺខុសទីតាំងដីជាក់ស្ដែងដែលនៅក្នុងប្លង់ដាក់ថាដីឋិតនៅក្នុងភូមិភ្នំតូច ប៉ុន្តែការពិតដីនោះឋិតក្នុងទឹកដីរដ្ឋបាល នៃភូមិសន្ទៃ ឃុំពង្រ។ លោកស្នើឲ្យអាជ្ញាធរចុះវាស់វែងទីតាំងដីមានជម្លោះនោះឡើងវិញ ហើយពិនិត្យមើលពីភាពមិនប្រក្រតី នៃការចេញប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិពេលកន្លងមក។
ទាក់ទងនឹងដីមានជម្លោះក្បែរប្រលានយន្តហោះខេត្តកំពង់ឆ្នាំងនេះ ព្រះមហាក្សត្រធ្លាប់ចេញព្រះរាជក្រឹត្យស្ដីពីការបង្កើតតំបន់សហគ្រាសសេរីមួយ នៅឆ្នាំ១៩៩៦ ដោយគ្របដណ្ដប់លើផ្ទៃដីជាច្រើនហិកតារនៅជុំវិញប្រលាននោះ។ ប៉ុន្តែនៅខែតុលា ឆ្នាំ២០១២ ព្រះមហាក្សត្របានចេញព្រះរាជក្រឹត្យមួយទៀតដើម្បីនិរាករណ៍ព្រះរាជក្រឹត្យចាស់ដោយកាត់ដីនៅសល់ត្រឹមជាង ១ពាន់ហិកតារ (១.៤១៥)។
យោងតាមព្រះរាជក្រឹត្យទាំងពីរនេះអ្នកច្បាប់ពន្យល់ថា ផ្ទៃដីទំហំជាង ២ម៉ឺនហិកតារដែលបានគ្របដណ្ដប់ទាំងដីកំពុងមានជម្លោះនៅក្នុងព្រះរាជក្រឹត្យលើកទី១នោះ ត្រូវបានកំណត់ជាដីសាធារណៈរបស់រដ្ឋ។ មានន័យថា រាល់ប័ណ្ណកម្មសិទ្ធិដែលកសាងនៅមុនព្រះរាជក្រឹត្យចេញ ត្រូវបានមោឃភាពចោល។ ប៉ុន្តែក្រោយព្រះរាជក្រឹត្យថ្មីចេញដោយកាត់ដីទៅជាដីឯកជនរបស់រដ្ឋវិញ នរណាដែលចូលកាន់កាប់ និងប្រើប្រាស់ជាក់ស្ដែងមុនព្រះរាជក្រឹត្យថ្មីចេញ អ្នកនោះមានអាទិភាព ជាម្ចាស់ភោគៈលើដីនោះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។