ពលរដ្ឋខេត្តកំពង់ស្ពឺ រាប់រយគ្រួសារដែលបាត់បង់ដីចំការ លំនៅឋាន និងព្រៃសហគមន៍ដោយសារចំការអំពៅរបស់ក្រុមហ៊ុន បាននាំគ្នាប្តឹងទាមទារសំណងពីធនាគាររបស់ប្រទេសអូស្រ្តាលីមួយ ដែលបានរកស៊ីរួមគ្នាជាមួយក្រុមហ៊ុនស្ករស ភ្នំពេញ របស់សមាជិកព្រឹទ្ធសភាពីខាងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មួយរូប។
ប្រធានអង្គការសមធម៌កម្ពុជា លោក អៀង វុទ្ធី មានប្រសាសន៍ថា ធនាគារ អេ.អិន.ហ្សិត (ANZ) របស់ប្រទេសអូស្ត្រាលី មានកាតព្វកិច្ចសងលុយចំណេញរបស់ខ្លួនដែលបានរកស៊ីហ៊ុនគ្នាជាមួយក្រុមហ៊ុនស្ករស របស់លោកឧកញ៉ា លី យ៉ុងផាត់ មកឲ្យពលរដ្ឋខេត្តកំពង់ស្ពឺ ជាង ៦០០គ្រួសារវិញ៖ «អេ.អិន.ហ្សិត បានន័យថា រកស៊ីចំណេញពីរបរមិនស្អាតស្អំ បានន័យថា ក្រុមហ៊ុនភ្នំពេញ ស៊ូហ្គើរ ទៅទទួលការចោទប្រកាន់ពីប្រជាពលរដ្ឋថាបានរឹបអូសដីធ្លី កាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ និងមានការបង្កអំពើហិង្សាជាច្រើនដល់ប្រជាពលរដ្ឋ។ អ៊ីចឹងក្នុងគំនិតរបស់អ្នករងគ្រោះយល់ឃើញថា ធនាគារ អេ.អិន.ហ្សិត ទទួលប្រាក់ចំណេញចេញពីកម្លាំងញើសឈាមរបស់គាត់។ អ៊ីចឹងប្រជាពលរដ្ឋប្តឹងឲ្យធនាគារ អេ.អិន.ហ្សិត ផ្តល់ចំណេញដែលខ្លួនទទួលបានមកឲ្យប្រជាពលរដ្ឋវិញ»។
លោកបន្តថា ធនាគារ អេ.អិន.ហ្សិត កាលពីឆ្នាំ២០១០ បានផ្តល់ប្រាក់កម្ចីជាង ៥០លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក ឲ្យក្រុមហ៊ុនស្ករស ភ្នំពេញ ឬហៅថា ភ្នំពេញ ស៊ូហ្គើរ (Phnom Penh Sugar) របស់លោកឧកញ៉ា លី យ៉ុងផាត់ សមាជិកព្រឹទ្ធសភាពីខាងគណបក្សកាន់អំណាច ហើយក្រុមហ៊ុនរបស់លោក លី យ៉ុងផាត់ បានផ្តល់ការប្រាក់ជាច្រើនដល់ធនាគារមួយនេះវិញ។
លោក លី យ៉ុងផាត់ សមាជិកព្រឹទ្ធសភាមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានទទួលសិទ្ធិអនុញ្ញាតពីរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា លើការអភិវឌ្ឍដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចដាំអំពៅចំនួន ៩ពាន់ហិកតារ នៅស្រុកថ្ពង ក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺ កាលពីឆ្នាំ២០១០។
ស្របពេលជាមួយគ្នានេះ ក្រុមហ៊ុនកំពង់ស្ពឺ ស៊ូហ្គើរ របស់អ្នកស្រី គឹម ហៀង ភរិយារបស់លោក លី យ៉ុងផាត់ ក៏បានទទួលដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចចំនួនជាង ៩ពាន់ហិកតារ នៅស្រុកឱរ៉ាល់ និងផ្ទៃដីអភិវឌ្ឍន៍សត្វព្រៃចំនួន ៤.៧០០ហិកតារបន្ថែមទៀត។ បច្ចុប្បន្ន ក្រុមហ៊ុនប្តីប្រពន្ធមួយនេះមានផ្ទៃដីសរុបចំនួន ២ម៉ឺន ៣ពាន់ហិកតារ ដែលជាទំហំលើសពីច្បាប់អនុញ្ញាត។
លោក អៀង វុទ្ធី មានប្រសាសន៍ថា ពលរដ្ឋជាង ៦៨១គ្រួសារនាំគ្នាទាមទារឲ្យធនាគារ អេ.អិន.ហ្សិត សងប្រាក់ជាង ១១លានដុល្លារ ដែលពួកគេបានបាត់បង់ ដូចជាចំណូលប្រចាំថ្ងៃ ដីស្រែចំការ និងព្រៃឈើ៖ «នៅក្នុងចំនួនគ្រួសារដែលគាត់ធ្វើការប្តឹងផ្តល់ ដែលគាត់ថាបាត់បង់ យើងធ្វើការគណនាទៅឃើញថា គាត់បាត់បង់ទាំងជាង ៦០០គ្រួសារហ្នឹង ប្រហែលជាង ១០លានដុល្លារនៅក្នុងតម្លៃដែលគាត់បាត់បង់ទាំងដី និងចំណូល គាត់រកចូលបានក្នុងមួយឆ្នាំៗហ្នឹង។ នេះគឺជាចំនួនមធ្យមភាគដែលគាត់បានបាត់បង់ហ្នឹងទៅនឹងរយៈពេលកន្លងទៅ ហើយក្នុងហ្នឹងយើងសង្ឃឹមថា ក្រុមហ៊ុននិងធនាគារ នឹងធ្វើការដោះស្រាយទៅតាមចំនួននិងចំណែកដែលខ្លួនវិនិយោគ»។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចសុំសេចក្តីអត្ថាធិប្បាយពីធនាគារ អេ.អិន.ហ្សិត បានទេ ប៉ុន្តែបានទទួលលិខិតឆ្លើយតបរបស់ធនាគារមួយនេះទៅនឹងបណ្តឹងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋវិញថា ក្រុមហ៊ុនភ្នំពេញ ស៊ូហ្គើរ លែងជាអតិថិជនរបស់ធនាគារមួយនេះចាប់តាំងពីខែកក្កដា មកម៉្លេះ។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោក ប៊ែន វ័គឃើ (Ben Walker) តំណាងធនាគារ អេ.អិន.ហ្សិត អះអាងនៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់លោកថា ធនាគាររបស់លោកមិនបានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងទំនាស់ដីធ្លីរវាងក្រុមហ៊ុន ភ្នំពេញ ស៊ូហ្គើរ និងប្រជាពលរដ្ឋខេត្តកំពង់ស្ពឺឡើយ ដោយសារធនាគារនេះគ្រាន់តែឲ្យកម្ចីតែទៅលើការងារសាងសង់រោងចក្រស្ករសប៉ុណ្ណោះ។
លិខិតរបស់លោក ប៊ែន វ័គឃើ បន្តថា ធនាគារ អេ.អិន.ហ្សិត ក៏មិនបានផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានសម្រាប់ទទួលបានដីសម្បទាន ឬសម្រាប់ការងារដំណាំ ចំការ និងក៏មិនធ្លាប់មានទំនាក់ទំនងសេវាធនាគារណាមួយជាមួយក្រុមហ៊ុន កំពង់ស្ពឺ ស៊ូហ្គើរ នោះដែរ។
ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោក ចាន់ សុវ៉េត អ្នកស៊ើបអង្កេតរបស់សមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្ស អាដហុក (ADHOC) មានប្រសាសន៍ថា ធនាគារ អេ.អិន.ហ្សិត អេ.អិន.ហ្សិត ត្រូវតែទទួលខុសត្រូវចំពោះការរកស៊ីរបស់ខ្លួនជាមួយក្រុមហ៊ុនរបស់លោក លី យ៉ុងផាត់ ដោយសារធនាគារមួយនេះមិនបានសិក្សាឲ្យស៊ីជម្រៅទៅលើការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងបរិស្ថានដែលក្រុមហ៊ុន ភ្នំពេញ ស៊ូហ្គើរ និង កំពង់ស្ពឺ ស៊ូហ្គើរ កំពុងបំពាន។
លោក ចាន់ សុវ៉េត ជំរុញឲ្យធនាគារ អេ.អិន.ហ្សិត គួរដកចេញពីប្រទេសកម្ពុជា ដោយសារខ្លួនបានសមគំនិតក្នុងការរំលោភលើកាតព្វកិច្ចសិទ្ធិមនុស្ស៖ «សម្តីអ្នកចាត់ការរបស់ធនាគារ អេ.អិន.ហ្សិត រ៉ូយ៉ាល់ នេះមើលទៅដូចជាអត់មានការទទួលខុសត្រូវសម្រាប់កាតព្វកិច្ចសិទ្ធិមនុស្សទេ ហើយបើសិនជាការរកស៊ីដោយអត់មានការគោរពកាតព្វកិច្ចសិទ្ធិមនុស្ស អ៊ីចឹងយើងខ្ញុំក៏សូមអំពាវនាវដែរ គិតថាធនាគារនេះមិនគប្បីឲ្យមាននៅក្នុងស្រុកយើង ប្រសិនបើគាត់អត់ទទួលខុសត្រូវ។ គាត់ត្រូវតែទទួលខុសត្រូវ គាត់ត្រូវតែមានការចូលរួមចំណែកដើម្បីជំរុញឲ្យ ក្រុមហ៊ុនរកមធ្យោបាយដោះស្រាយជូនប្រជាពលរដ្ឋ ឬប្រគល់ដីហ្នឹងជូនប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីឲ្យប្រជាពលរដ្ឋជាម្ចាស់លើដីហ្នឹងវិញទៅ ដើម្បីចូលរួមចំណែកជាមួយក្រុមហ៊ុន អាហ្នឹងខ្ញុំគិតថា វាល្អប្រសើរ។ តែផ្ទុយទៅវិញ ពួកគេបានយកប្រជាជនដែលបាត់បង់ដីធ្លីហ្នឹងធ្វើជាកម្មករតាំងពីកូនរហូតដល់ចៅនោះ»។
លោក ចាន់ សុវ៉េត បន្តថា ក្រុមហ៊ុនរបស់លោកឧកញ៉ា លី យ៉ុងផាត់ ជាក្រុមហ៊ុនខុសច្បាប់ ដោយសារក្រុមហ៊ុននេះបានរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ ដូចជាការរំលោភយកដីធ្លី ផ្ទះសម្បែងរបស់ពលរដ្ឋ ការប្រើគ្រឿងចក្រឈូសឆាយផលដំណាំរបស់ពលរដ្ឋ ការចាប់អ្នកភូមិដែលហ៊ានចេញមុខតវ៉ារឿងដីធ្លីដាក់គុក និងការប្រើប្រាស់កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធក្នុងការគំរាមកំហែងជាដើម។
ផ្ទុយពីការធ្លាប់អះអាងរបស់លោក លី យ៉ុងផាត់ ក្នុងការវិនិយោគដំាដំណាំអំពៅធ្វើស្ករសដើម្បីលើកកម្ពស់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនោះ លោក ចាន់ សុវ៉េត បញ្ជាក់ថា ពលរដ្ឋស្រុកថ្ពង និងស្រុកឱរ៉ាល់ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ កំពុងក្លាយជាទាសកររបស់ចំការអំពៅ និងមានការធ្វើចំណាកស្រុកកាន់តែខ្លាំង៖ «អ្វីដែលជាភាពជាក់ស្តែងដែលខ្ញុំបានធ្វើការស៊ើបអង្កេតតាំងពីឆ្នាំ២០០៩ ឆ្នាំ២០១០ នៅក្នុងតំបន់រស់នៅរបស់ប្រជាជនជាង ៦០០គ្រួសារនោះ កាលពីក្រុមហ៊ុនមិនទាន់ទៅដាក់ គាត់មិនដែលទៅហាមាត់មួយម៉ាត់ទៅសុំអង្ករ ឬទៅសុំការជ្រកកោនពីរដ្ឋាភិបាលណាម្នាក់ទេបាទ! ហើយរហូតមកដល់ដំណាក់កាលដែលក្រុមហ៊ុនបានបណ្តាក់ទុនចូលទៅក្នុងតំបន់ហ្នឹងភ្លាម អ្វីៗត្រូវខាតបង់ទាំងអស់ ទាំងពីព្រៃឈើ ធនធានធម្មជាតិ ទាំងពីការរកស៊ីប្រចាំថ្ងៃ។ ពួកគាត់បានធ្វើចំណាកស្រុកចេញពីភូមិមិនតិចគ្នាទេ ក្នុងមួយគ្រួសារៗយ៉ាងហោចក៏មានម្នាក់ទៅពីរនាក់ដែរ។ អ៊ីចឹងខ្ញុំសួរថា តើវាមានលទ្ធភាពល្អដែរ ឬអត់?»។
លោកផ្តល់អនុសាសន៍ថា ដើម្បីឲ្យជីវភាពរបស់ពលរដ្ឋរីកលូតលាស់ទៅបានលុះត្រាក្រុមហ៊ុនគប្បីដើរតួជាអ្នកផ្តល់ដើមទុនឲ្យពលរដ្ឋដាំអំពៅ ហើយក្រុមហ៊ុនជាអ្នកទទួលទិញផលិតផលអំពៅវិញម្តង។
របាយការណ៍របស់អង្គការសមធម៌កម្ពុជា បង្ហាញថា រហូតមកទល់ពេលនេះ មានពលរដ្ឋខេត្តកំពង់ស្ពឺ ចំនួនបួននាក់កំពុងជាប់ពន្ធនាគារ ហើយមនុស្សចំនួន ៣៨នាក់ផ្សេងទៀត កំពុងជាប់បណ្តឹងនៅតុលាការក្នុងករណីតវ៉ាអំពីការរំលោភយកដីដើម្បីធ្វើចំការអំពៅ។ ជាមួយគ្នានេះ សង្គមស៊ីវិលក្នុងស្រុកបានទាមទារឲ្យតុលាការដោះលែងមនុស្សទាំងនោះឲ្យមានសេរីភាពដោយគ្មានលក្ខខណ្ឌ និងលើកលែងការចោទប្រកាន់អ្នកស្រុកជាច្រើនទៀត។
លើសពីនេះ ពួកគេក៏ទាមទារឲ្យធនាគារ អេ.អិន.ហ្សិត ត្រូវសងប្រាក់ចំណេញដែលខ្លួនបានរកស៊ីជាមួយក្រុមហ៊ុនរបស់លោក លី យ៉ុងផាត់ មកឲ្យពលរដ្ឋដែលកំពុងរងគ្រោះពីការបាត់បង់ដីធ្លី និងចំណូលប្រចាំថ្ងៃ ដោយសារអំពើរំលោភសិទ្ធិមនុស្សរបស់ក្រុមហ៊ុនស្ករស ក្រោមការឧបត្ថម្ភរបស់ធនាគារអន្តរជាតិមួយនេះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។