ក្រោយពីមានការចរចាដើម្បីបញ្ចប់ភាពជាប់គាំងនយោបាយ ដែលអូសបន្លាយជិតមួយឆ្នាំមកហើយនោះ ទាំងគណបក្សកាន់អំណាច និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានបង្ហាញគោលជំហររៀងៗខ្លួនថា ជាជម្រើសល្អ និងជាជោគជ័យ។
តើការចរចាកាលពីថ្ងៃទី២២ កក្កដា កន្លងមកនេះ បាននាំឲ្យបក្សសង្គ្រោះជាតិ ខាតអ្វី និងចំណេញអ្វីខ្លះ? ចុះចំណែកគណបក្សកាន់អំណាចវិញ បានផលអ្វីដែរ?
នៅបន្ទាប់ពីមានការតស៊ូស្វិតស្វាញ ទាមទារឲ្យមានការកែទម្រង់ប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតរបស់ក្រុមប្រឆាំង អស់រយៈពេលជិតមួយឆ្នាំនៅក្រោយការបោះឆ្នោតជាតិកាលពីឆ្នាំ២០១៣ ដែលគណបក្សមួយនេះ និងក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត រកឃើញថា មានភាពមិនប្រក្រតីធ្ងន់ធ្ងរនោះ នៅពេលនេះបានត្រឹមតែពាក្យពីរម៉ាត់យ៉ាងខ្លីប៉ុណ្ណោះ គឺគ្មានជម្រើស ដែលប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក សម រង្ស៊ី ថ្លែងទៅកាន់ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មានក្រោយការចរចាអស់រយៈពេលជាងប្រាំម៉ោង នៅឯវិមានចំការមន កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែកក្កដា។
ចំណែក លោក ហ៊ុន សែន ពីខាងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា វិញ ក៏បានថ្លែងទៅកាន់ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មានយ៉ាងខ្លីដែរថា ជោគជ័យហើយ អ្នកទាំងអស់អាចទះដៃបានហើយនៅពេលនេះ។ លទ្ធផលនៃការចរចារវាងបក្សប្រឆាំង និងបក្សកាន់អំណាច កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែកក្កដា អ្វីដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ទទួលបាន គឺសមាសភាពបួនរូបជាសមាជិកនៃគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត តំណែងជាអនុប្រធានរដ្ឋសភាទី១ ហើយនិងគ្រប់គ្រងគណៈកម្មការចំនួន៥ នៅក្នុងរដ្ឋសភា។
គណៈកម្មការទាំង ៥នោះរួមមាន ទី១ ជាគណៈកម្មការទទួលបន្ទុកផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស និងទទួលពាក្យបណ្តឹង។ ទី៣ ជាគណៈកម្មការទទួលបន្ទុកកិច្ចការកសិកម្ម អភិវឌ្ឍន៍ជនបទ បរិស្ថាន ផែនការវិនិយោគ និងសេដ្ឋកិច្ច។ ទី៧ ជាគណៈកម្មការខាងផ្នែកសាសនា អប់រំ វប្បធម៌ និងទេសចរណ៍។ ទី៨ ជាគណៈកម្មការផ្នែកកិច្ចការសង្គម សុខភាព និងកិច្ចការនារី។ ហើយទី១០ ជាគណៈកម្មការទទួលបន្ទុកកិច្ចការអង្កេត បោសសម្អាត និងប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ដែលជាគណៈកម្មការទើបបង្កើតថ្មីបំបែកចេញពីគណៈកម្មការទី៤។
ចំណែកខាងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា វិញ ក៏គ្រប់គ្រងគណៈកម្មការចំនួនប្រាំដែរ។ គណៈកម្មការទាំងនោះរួមមាន គណៈកម្មការទី២ ជាគណៈកម្មការហិរញ្ញវត្ថុ និងធនាគារ។ ទី៤ ជាគណៈកម្មការមហាផ្ទៃ ការពារ ជាតិ និងមុខងារសាធារណៈ។ ទី៥ ជាគណៈកម្មការកិច្ចការបរទេស ព័ត៌មាន ឃោសនាការ និងកិច្ចប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ។ ទី៦ ជាគណៈកម្មការនីតិកម្ម ហើយទី៩ ជាគណៈកម្មការដឹកជញ្ជូន ប្រៃសណីយ៍ ទូរគមនាគមន៍ ឧស្សាហកម្ម ថាមពល និងពាណិជ្ជកម្ម។
អ្វីដែលជាជោគជ័យសម្រាប់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅពេលនេះ គឺការដោះលែងក្រុមតំណាងរាស្ត្ររបស់បក្សនេះចំនួន ៧នាក់ និងសកម្មជនម្នាក់ និងលុបចោលគម្រោងចាប់ខ្លួនអនុប្រធានគណបក្ស។ ម្យ៉ាងទៀត បានបន្ថយភាពតានតឹងផ្នែកនយោបាយដែលអូសបន្លាយរយៈពេលជិតមួយឆ្នាំមកហើយ។
ក្រុមមេដឹកនាំបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានបង្ហាញមោទនភាពថា ពួកគេបានសម្រេចដូចបំណងប្រាថ្នា ក្នុងការធ្វើឲ្យមានសំឡេងក្រុមប្រឆាំងក្នុងស្ថាប័ន គ.ជ.ប ដើម្បីទប់ទល់ជាមួយបក្សកាន់អំណាច ហើយដើម្បីឲ្យស្ថាប័នមួយនេះដំណើរការដោយមិនលម្អៀង និងធានាការបោះឆ្នោតឲ្យមានភាពសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌។ ម្យ៉ាងទៀត ជាជម្រើសល្អមួយដើម្បីបន្ធូរបរិយាកាសនយោបាយតានតឹង។
គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ កាលពីថ្ងៃទី២២ បានឯកភាពគ្នាទៅលើសមាសភាព ៩រូបនៃគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (គ.ជ.ប) ក្នុងនោះ សមាសភាព ៤រូបមកពីខាងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ហើយសមាសភាព ៤រូបទៀត មកពីខាងគណបក្សដែលមានអាសនៈនៅក្នុងសភា ដែលមិនចូលរួមក្នុងរាជរដ្ឋាភិបាល ហើយ ១រូបទៀត គឺត្រូវជ្រើសរើសដោយមានការព្រមព្រៀងគ្នារវាងគណបក្សដែលមានអាសនៈក្នុងរដ្ឋសភា។ ប្រសិនបើរើសសមាសភាពមួយរូបទៀតមិនបានទេនោះ គ.ជ.ប ដែលមានស្រាប់នៅតែបន្តអនុវត្តកិច្ចការដដែល។ ត្រង់ចំណុចនេះ ក្រុមអ្នកវិភាគចាត់ទុកថា ជាបរាជ័យនៃគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលអ្នកណាក៏ដឹងសឹងគ្រប់គ្នាទៅហើយថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា នឹងមិនអាចជ្រើសរើសមនុស្សឯករាជ្យក្រៅពីសំណាញ់ឥទ្ធិពលអំណាចរបស់ខ្លួន ដើម្បីកាន់តួនាទីជាសមាជិករបស់ គ.ជ.ប នោះឡើយ។ ដូច្នេះ ប្រសិនបើរើសមនុស្សឯករាជ្យម្នាក់នេះមិនបាននោះ គ.ជ.ប ដែលមានស្រាប់នៅតែយកមកអនុវត្តដដែល។
ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលអំពីបញ្ហាសង្គមខ្លះអះអាងថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា នៅតែមានឥទ្ធិពលត្រួតត្រាស្ថាប័ន គ.ជ.ប ស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញតិ និងស្ថាប័នតុលាការដដែល។
លោក ប្រ៊ែដ អាដាម (Brad Adams) នាយកប្រតិបត្តិទទួលបន្ទុកផ្នែកអាស៊ីនៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែន រ៉ៃត វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) និយាយថា កិច្ចព្រមព្រៀងរវាងគណបក្សនយោបាយទាំងពីរលើការបង្កើតគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត គ្មានអ្វីថ្មីទេ។ លោកបញ្ជាក់ថា រូបមន្តនៃការជ្រើសរើសសមាសភាព គ.ជ.ប ដែលបានព្រមព្រៀង គឺគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មានប្រៀបដាច់លើគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ហើយ គ.ជ.ប នឹងនៅតែស្ថិតក្រោមឥទ្ធិពលនយោបាយរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ឬជាឧបករណ៍នយោបាយរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ដដែល។
នៅមុនការចរចាសម្រេចចុងក្រោយនេះ សភាឯកបក្សរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា បានពន្លឿនការអនុម័តច្បាប់បីសំខាន់ ពាក់ព័ន្ធនឹងវិស័យយុត្តិធម៌ដែលធ្វើឲ្យរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ មានឥទ្ធិពលខ្លាំងទៅលើឯករាជ្យភាពរបស់ចៅក្រម។ អ្វីដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បរាជ័យទៅទៀតនោះ គឺ គ.ជ.ប នៅតែធ្វើការអនុម័តដោយសំឡេង ៥០ភាគរយបូក១ ដដែល។
នៅក្នុងវេទិកាអ្នកស្តាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី កាលពីថ្ងៃពុធ ទី២៣ ខែកក្កដា អ្នកនាំពាក្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក យឹម សុវណ្ណ បញ្ជាក់ថា ដើម្បីកែទម្រង់ប្រព័ន្ធបោះឆ្នោតបាន លុះត្រាតែគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ចូលប្រជុំសភា ដើម្បីធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ក្នុងការកែប្រែច្បាប់បោះឆ្នោត។
ក្រុមអ្នកវិភាគចាត់ទុកថា វត្តមានរបស់ក្រុមបក្សប្រឆាំងក្នុងរដ្ឋសភា ប្រៀបដូចជាឧបករណ៍លំអភាពស្របច្បាប់នៃគណបក្សកាន់អំណាចអ៊ីចឹង ដោយសារគណៈកម្មការសំខាន់ៗ គឺស្ថិតក្នុងកណ្តាប់ដៃរបស់បក្សប្រជាជនកម្ពុជា ទាំងអស់។
អ្នកស្រាវជ្រាវអំពីបញ្ហាសង្គម លោក កែម ឡី និយាយថា គណបក្សប្រឆាំងនឹងមិនអាចកែប្រែច្បាប់សំខាន់ៗជាដុំកំភួនអ្វីទេ ដោយសារការអនុម័តនោះស្ថិតនៅលើការសម្រេចរបស់ក្រុមតំណាងរាស្រ្តបក្សកាន់អំណាច ដែលមានសំឡេងភាគច្រើនដាច់ខាត គឺ ៥០%ភាគរយបូក១ នេះឯង។ លោកបន្តថា ទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីប្រហែលជាមិនធ្វើសេចក្តីព្រាងច្បាប់ណាទាក់ទងនឹងគណៈកម្មការទាំងប្រាំ ដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នឹងឡើងកាន់កាប់នៅក្នុងរដ្ឋសភានោះឡើយ។ លោកបន្តថា ប្រសិនបើបញ្ហាទាំងនេះលេចចេញជារូបរាងនៅពេលអនុវត្តការងារខាងមុខនោះមែន ក្រុមមន្ត្រីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ មានតែការខាតបង់ ហើយអាចមានការឈឺចាប់ខាងផ្លូវចិត្តច្រើនជាងការឈឺចាប់លើរូបរាងកាយ ដូចកាលពីពេលចេញធ្វើបាតុកម្មក្រោមកំដៅថ្ងៃក្តៅហែង ហើយត្រូវក្រុមសន្តិសុខសាលាក្រុងភ្នំពេញ វ៉ៃយកអាយហ្វូន (iphone) ឬ អាយផេត (ipad) នោះទៀត៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។