លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន សារភាពថា កម្ពុជា មិនអាចកាត់បន្ថយគម្លាតរវាងអ្នកមាន និងអ្នកក្របានឡើយ។ ប៉ុន្តែ កម្ពុជា អាចកាត់បន្ថយគម្លាតផ្នែកអប់រំបាន ដោយសារការបណ្ដុះបណ្ដាលធនធានមនុស្សប្រកបដោយសមធម៌។
ការលើកឡើងបែបនេះ ធ្វើឡើងក្នុងពិធីបូកសរុបសន្និបាតអប់រំយុវជននិងកីឡា ឆ្នាំ២០១៤ កាលពីថ្ងៃទី២១ ខែមីនា។
ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ប្ដេជ្ញាចិត្តថា ប្រទេសមួយនេះនឹងកាត់បន្ថយគម្លាតនៃការអប់រំឲ្យបានជាអតិប្រមាណ ប៉ុន្តែមិនមានវិធីណាមួយឡើយដើម្បីកាត់បន្ថយគម្លាតជីវភាពរវាងអ្នកមាននិងអ្នកក្រ។
លោក ហ៊ុន សែន មានប្រសាសន៍ថា បច្ចុប្បន្នកុមារកម្ពុជា ទោះមានក្ដីក្រក្ដី មានសិទ្ធិទទួលបានការអប់រំដូចៗគ្នា តាមរយៈគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាល។ ហើយគោលនយោបាយកាត់គម្លាតនោះ ធ្វើបានតែក្នុងប្រព័ន្ធអប់រំប៉ុណ្ណោះ តែបើចង់ទាញអ្នកមានៗឲ្យមកនៅក្រីក្រដែរ គឺមិនអាចទេ។ លោកបន្តថា នៅក្នុងពិភពលោកមានតែសម័យ ប៉ុល ពត មួយគត់ដែលអាចតម្រឹមជីវភាពពលរដ្ឋឲ្យដូចៗគ្នាបាន។
ទាក់ទងនឹងអត្រានៃភាពក្រីក្រ ធនាគារពិភពលោករកឃើញថា នៅឆ្នាំ២០១៣ កន្លងទៅ ប្រទេសកម្ពុជា មានប្រជាពលរដ្ឋប្រមាណជាង ៣លាននាក់ ឬជិត ២០% រស់នៅក្រោមបន្ទាត់នៃភាពក្រីក្រ។
សង្គមស៊ីវិលរកឃើញថា សិស្សដែលមានឪពុកម្ដាយជាអ្នកក្រមិនអាចទទួលបានការអប់រំដូចកូនអ្នកមានឡើយ។ កូនអ្នកក្រត្រូវរៀននៅសាលារដ្ឋ ត្រូវបង់លុយគួរក្រៅម៉ោងឲ្យគ្រូ និងអ្នកខ្លះទៀតត្រូវឈប់រៀនទៅជួយរកលុយសម្រាប់ចិញ្ចឹមគ្រួសារ។
របាយការណ៍ស្ដីពីសូចនាករអប់រំប្រចាំឆ្នាំ២០១៣ របស់ក្រសួងអប់រំបង្ហាញថា អត្រាសិស្សនៅមធ្យមសិក្សាបោះបង់ចោលការសិក្សាមានប្រមាណ ២០% ក្នុង១ឆ្នាំៗ ហើយអត្រានេះ មិនបានឆ្លើយតបនឹងគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាលឡើយ។ រីឯកូនអ្នកមានមួយចំនួនធំបង្វែរទិសដៅសិក្សារបស់កូនៗពីសាលារដ្ឋ ឲ្យទៅរៀននៅសាលាឯកជន ក្រោមហេតុផលសំខាន់ៗចំនួនពីរ គឺគុណភាពនៃការអប់រំ និងគេចពីអំពើពុករលួយ។
អ្នកនយោបាយធំៗ មានទំនោរបញ្ជូនកូនទៅរៀននៅបរទេស ដូចជាប្រទេសសិង្ហបុរីនិងសហរដ្ឋអាមេរិក។ កូនរបស់លោក ហ៊ុន សែន កូនលោក សុខ អាន កូនលោក ចម ប្រសិទ្ធ កូនមេបក្សប្រឆាំង សុទ្ធតែបានទទួលការអប់រំនៅប្រទេសជឿនលឿនដែលមានស្តង់ដារអប់រំខ្ពស់។
ទន្ទឹមនឹងនេះ ប្រធានសមាគមគ្រូបង្រៀនកម្ពុជាឯករាជ្យ លោក រ៉ុង ឈុន មានប្រសាសន៍ថា ភាពក្រីក្រជាកត្តាចម្បងបំផុតដែលធ្វើឲ្យសិស្សបោះបង់ការសិក្សា។ ហើយកូនអ្នកមាននិង កូនចៅមន្ត្រីធំៗមានលទ្ធភាពយ៉ាងពេញលេញក្នុងការរៀនសូត្រ ទាំងសម្ភារៈ ប្រាក់កាសចាយវាយ និងទទួលបានការអប់រំលំដាប់អន្តរជាតិ។
លោកបន្តថា មន្ត្រីធំៗមិនទុកចិត្តលើគុណភាពអប់រំ និងគុណភាពនៃសេវាសុខាភិបាលក្នុងស្រុកទេ ព្រោះថា មន្ត្រីធំៗតែងបញ្ជូនកូនទៅរៀននៅបរទេស ព្យាបាលជំងឺនៅបរទេសជាដើម។ លោកបញ្ជាក់ថា កូនអ្នកក្រតិចណាស់ដែលមានឱកាសទទួលបានការអប់រំដូចកូនអ្នកមាន។
មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលធ្លាប់បានបញ្ជាក់ថា ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា ចំនួនជាង ៨០% ប្រកបរបរកសិកម្ម។ សង្គមស៊ីវិលរកឃើញថា គោលនយោបាយសម្រាប់លើកស្ទួយវិស័យកសិកម្មមិនទាន់ឆ្លើយតបនឹងតម្រូវការរបស់ពលរដ្ឋតាមជនបទនៅឡើយ។ គោលនយោបាយដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច គោលនយោបាយសម្បទានសង្គមកិច្ច បែរជាបង្កជម្លោះដីធ្លី បង្កនូវអំពើហិង្សា និងការកាប់បំផ្លាញធនធានធម្មជាតិទៅវិញ។
ក្រសួងអាទិភាពបីដែលលើកកម្ពស់ជីវភាពអ្នកក្ររួមមាន ក្រសួងកសិកម្ម ក្រសួងធនធានទឹក ក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ ដែលក្រសួងទាំង៣នេះ បានទទួលថវិកាជាតិតិចជាងក្រសួងដទៃទៀត ដូចជាក្រសួងអប់រំ ក្រសួងសុខាភិបាល និងក្រសួងការពារជាតិជាដើម។ ពលរដ្ឋជនបទនៅតែខ្វះទឹកស្អាតប្រើប្រាស់ ខ្វះទឹកធ្វើស្រែ ខ្វះបច្ចេកទេសកសិកម្ម ខ្វះខាតផ្លូវលំជនបទ ហើយប្រឈមនឹងចំណាកស្រុក ព្រមទាំងជំពាក់បំណុលគេ។
អ្នកស្រាវជ្រាវផ្នែកអភិវឌ្ឍន៍សង្គម លោក កែម ឡី មានប្រសាសន៍ថា ការកាត់បន្ថយគម្លាតរវាងអ្នកមាននិងអ្នកក្រ គឺស្ថិតនៅលើសមត្ថភាពដឹកនាំរបស់អ្នកកាន់ការរដ្ឋ។ លោកបន្តថា មធ្យោបាយលើកស្ទួយការអប់រំ ក៏ជាវិធីមួយដែលកាត់បន្ថយគម្លាតរវាងអ្នកមាននិងអ្នកក្រដែរ។ មធ្យោបាយទាំងនោះរួមមាន ពង្រីកប្រព័ន្ធអប់រំនិងគុណភាពអប់រំឲ្យដល់ទីឆ្ងាយបំផុត រៀបចំផែនការអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចគ្រួសារ ចងក្រងយុទ្ធសាស្ត្រគាំពារសង្គមគ្រប់សេវាទាំងអស់ និងកត្តាចុងក្រោយ គឺពង្រីកប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រជនបទ។ លោកបញ្ជាក់ថា បើអ្នកដឹកនាំភាគច្រើនមានបេះដូងសង្គមកិច្ច នោះកម្ពុជា នឹងអាចកាត់បន្ថយភាពក្រីក្របានដោយងាយ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ទាំងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល ទាំងសង្គមស៊ីវិល សុទ្ធតែទទួលស្គាល់ថា កម្ពុជាចាប់ផ្ដើមមានគម្លាតរវាងអ្នកមាន និងអ្នកក្រកាន់តែខ្លាំង។ ពលរដ្ឋដែលមានឈ្មោះក្នុងបញ្ជីអត្តសញ្ញាណកម្មនៃភាពក្រីក្រ មានសិទ្ធិទទួលបានសេវាសុខាភិបាលដោយឥតគិតថ្លៃ បើសិនជាឈឺស្រាលៗ ប៉ុន្តែបើមានជំងឺធ្ងន់ធ្ងរអ្នកទាំងនោះត្រូវរកមធ្យោបាយដោយខ្លួនឯង។ អ្នកក្រីក្រប្រឈមនឹងបញ្ហាចំណាកស្រុក បញ្ហាសុខភាព ប្រឈមវិសមភាពក្នុងវិស័យអប់រំ ជាពិសេសមិនទទួលបានយុត្តិធម៌សង្គមទៀតផង៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។