ក៏ប៉ុន្តែ នៅមុនពេលដែលតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ គ្រោងនឹងបកស្រាយសាលក្រមនេះ គឺភាគីថៃ បានបញ្ជូនទាហានជាច្រើនចូលមកតំបន់ព្រំដែនជិតប្រាសាទព្រះវិហារ ដែលធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋមានការព្រួយបារម្ភខ្លាចក្រែងមានការប្រយុទ្ធគ្នា។
តើទាហានខ្មែរ-ថៃ អាចប្រយុទ្ធគ្នាក្នុងរឿងជម្លោះព្រំដែនជិតប្រាសាទព្រះវិហារ ឬទេ ប្រសិនបើតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិបកស្រាយសាលក្រមឱ្យថៃ ចាញ់ខ្មែរ ដូចកាលពីឆ្នាំ១៩៦២ នោះ?
អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ និងអ្នកវិភាគបញ្ហាសង្គម បានសន្និដ្ឋានថា ប្រទេសថៃ នឹងមិនហ៊ានប្រើកម្លាំងយោធាបង្កឱ្យមានការប្រយុទ្ធគ្នាជាមួយកម្ពុជា ទេ បើទោះបីជាតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ នឹងប្រកាសឱ្យកម្ពុជា ឈ្នះក្ដីអំពីរឿងព្រំដែននៅជិតប្រាសាទព្រះវិហារ ជាថ្មីម្ដងទៀតក៏ដោយ។
ក្រុមអ្នកជំនាញធ្វើការសន្និដ្ឋានដូចនេះ គឺបានទាញយកមូលហេតុ ព្រមទាំងផ្លូវច្បាប់ និងផ្លូវនយោបាយជាច្រើនមកបង្ហាញផង។
សាស្ត្រាចារ្យផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយនៅកម្ពុជា គឺលោកបណ្ឌិត សុខ ទូច។ លោកបានយល់ឃើញថា ប្រមុខរដ្ឋរបស់ប្រទេសថៃ ក៏ជាអ្នកចុះហត្ថលេខាមួយរូបនៅក្នុងយុត្តាធិការច្បាប់របស់តុលាការអន្តរជាតិទីក្រុងឡាអេ ដែរ។ ដូច្នេះ ប្រទេសថៃ បានយល់ច្បាស់ណាស់អំពីអំណាចឯករាជ្យរបស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិនេះ។ លោកបណ្ឌិត សុខ ទូច បានបញ្ជាក់ថា ថៃ នឹងមិនហ៊ានបង្កឱ្យមានការប្រយុទ្ធគ្នាទេ បើទោះបីជាតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ គ្រោងនឹងបកស្រាយសាលក្រមរឿងជម្លោះព្រំដែននៅជិតប្រាសាទព្រះវិហារ ហើយថៃ បានបញ្ជូនទាហានចូលទៅតំបន់ជម្លោះកាន់តែច្រើនឡើងៗក៏ដោយ ក៏មានន័យថា ការបញ្ជូនកងទ័ពរបស់ថៃ គ្រាន់តែជាការបន្លាចស្ថាប័នអន្តរជាតិប៉ុណ្ណោះ។
លោកបណ្ឌិត សុខ ទូច៖ «ថៃ ចង់បង្ហាញទៅតុលាការក្រុងឡាអេ សុំឱ្យពន្យារពេល ឬក៏ចេញចម្លើយបែបណា ពីព្រោះឥឡូវនេះ ថៃ កំពុងតែត្រៀមខ្លួនប្រយុទ្ធ ដើម្បីកុំឱ្យលឿនពេកក្នុងការចេញចម្លើយសាលក្រមហ្នឹង។ ចំណុចទី២ ថៃ ចង់បង្ហាញឱ្យភាគីខ្មែរហ្នឹង សម្របសម្រួលកុំប្រើប្រាស់តុលាការក្រុងឡាអេ។ ទាំងអស់ហ្នឹង គឺសុទ្ធតែយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ថៃ។ តែបើតាមការពិត កម្ពុជា មានអំណាចគ្រប់គ្រាន់នៅក្នុងការប្រើប្រាស់ផ្លូវច្បាប់ ក៏ដូចជាការប្រើកម្លាំងណាមួយ ដើម្បីរក្សាវប្បធម៌បុរាណមួយនេះ ដែលជាកេរដំណែលរបស់កម្ពុជា ហ្នឹង»។
ចំណែកអ្នកវិភាគឯករាជ្យមួយរូបទៀត គឺលោកបណ្ឌិត កែម ឡី បានមានប្រសាសន៍ប្រហាក់ប្រហែលគ្នានេះដែរ។ លោក កែម ឡី បានយល់ឃើញថា ប្រទេសថៃ មិនអាចបើកការប្រយុទ្ធគ្នាដោយអាវុធជាមួយកម្ពុជា ទេ ប្រសិនបើសាលក្រមរបស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ដែលនឹងប្រកាសនៅថ្ងៃទី១១ ខែវិច្ឆិកា ខាងមុខ សម្រេចឱ្យប្រទេសថៃ ចាញ់ក្តីម្ដងទៀតក៏ដោយ។
លោក កែម ឡី បានបញ្ជាក់ថា ម្ដងហើយម្ដងទៀត ប្រទេសថៃ តែងតែប្រើយុទ្ធសាស្ត្រជាកម្លាំងយោធាមកប្រឈមមុខនៅតំបន់ជម្លោះព្រំដែនជិតប្រាសាទព្រះវិហារនោះ គឺគ្រាន់តែគំរាមកំហែងឱ្យតុលាការអន្តរជាតិស្ទាក់ស្ទើរ ក្នុងការដោះស្រាយជម្លោះព្រំដែននោះប៉ុណ្ណោះ៖ «ព្រោះអីតុលាការហ្នឹង ឬក៏អង្គការសហប្រជាជាតិ ចង់រកសន្តិភាពជូនពិភពលោក ដែរស្រាប់តែសង្គ្រាមកើតឡើងដោយសារតែសាលក្រម ក៏វាមានការលំបាកអ៊ីចឹង។ អ៊ីចឹង ថៃ គ្រាន់តែប្រើយុទ្ធសាស្ត្រគំរាមកំហែងទៅលើសេចក្តីសម្រេចចិត្តរបស់តុលាការក្រុងឡាអេ ក៏ប៉ុន្តែខ្ញុំគិតថា មិនអាចធ្វើទៅរួច ដោយសារតែតុលាការវាមានចម្រុះពណ៌ ហើយឯករាជ្យ ហើយគេធ្វើការងារតាមលក្ខណៈយុត្តិធម៌ មិនធ្វើការងារតាមនយោបាយ ឬក៏តាមលក្ខណៈស្ថានភាពប្រទេសទេអីអ៊ីចឹង ហើយខ្ញុំគិតថា កម្ពុជា មានសង្ឃឹមច្រើន»។
ការអះអាងរបស់ក្រុមអ្នកជំនាញផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ និងវិភាគបញ្ហារបស់សង្គមនេះ នៅស្របពេលដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងថៃ មិនទាន់មានការជឿជាក់ទាំងស្រុងនៅឡើយថា តើភាគីទាំងពីរអាចនឹងបញ្ចៀសការបង្ហូរឈាមគ្នាបានដែរឬក៏យ៉ាងណា នៅពេលដែលតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ នឹងបកស្រាយសាលក្រមដោយផ្ដល់ផលប្រយោជន៍ឱ្យភាគីម្ខាង ហើយធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ភាគីម្ខាងទៀតនោះ?
ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជារដ្ឋមន្ត្រីទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីនៃរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា លោក សុខ អាន បានថ្លែងកាលពីពេលថ្មីៗថា តាមរយៈការជួបពិភាក្សាគ្នាជាច្រើនលើកច្រើនសារវាង លោក ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីខ្មែរ និងអ្នកស្រី យីងឡាក់ ស៊ីណាវ៉ាត់ (Yingluck Shinawatra) នាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ គឺភាគីទាំងពីរបានប្ដេជ្ញាចិត្តរួចហើយថា ទោះបីជាតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិក្រុងឡាអេ បកស្រាយសាលក្រមមានអំណោយផលដល់ប្រទេសកម្ពុជា ឬមានអំណោយផលដល់ប្រទេសថៃ យ៉ាងណាក៏ដោយ គឺភាគីទាំង២ត្រូវតែគោរពតាម និងមិនឱ្យប៉ះពាល់ដល់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើគ្រប់វិស័យ ព្រមទាំងទំនាក់ទំនងល្អរវាងប្រជាពលរដ្ឋ និងប្រទេសទាំងពីរឡើយ។
លោក សុខ អាន បានបញ្ជក់ថា បំណងប្រាថ្នារបស់រដ្ឋាភិបាលទាំងពីរ គឺចង់បញ្ចៀសចេញនូវកម្ទេចភ្លើងមួយដែលអាចឆាបឆេះបង្កឲ្យទៅជាសង្គ្រាម។
នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន ធ្លាប់បានថ្លែងជាសាធារណៈ កាលពីអំឡុងខែមេសា កន្លងទៅថា លោកបានធ្វើការជាមួយនាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ គឺអ្នកស្រី យីងឡាក់ ដោយប្ដេជ្ញាចិត្តជាមួយគ្នារួចហើយ គឺមិនថាសាលក្រមរបស់តុលាការអន្តរជាតិ ចេញមកបែបណាទេ គឺត្រូវតែកុំឱ្យមានទំនាស់រវាងប្រទេសទាំងពីរចេញពីចំណុចតូចមួយទៅទូទាំងព្រំដែន និងចេញពីចំណុចតូចមួយ ទៅជាទូទាំងវិស័យបាន៖ «បើទោះបីជាប្រទេសទាំងពីរកំពុងតតាំងគ្នានៅឯតុលាការ ប៉ុន្តែមិនមែនមានន័យថា កម្ពុជា និងថៃ ក្លាយទៅជាសត្រូវស៊ីសាច់ហុតឈាម ហើយត្រូវតែវាយគ្នានោះទេ»។
អ្នកនាំពាក្យទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី លោក ផៃ ស៊ីផាន បានមានប្រសាសន៍ថា តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ បកស្រាយសាលក្រមរឿងជម្លោះព្រំដែនខ្មែរ-ថៃ នៅជិតប្រាសាទព្រះវិហារ ពេលខាងមុខនេះ គឺខុសប្លែកកាលពីឆ្នាំ១៩៦២។ អ្វីដែលខុសប្លែកនោះ គឺបន្ទាប់ពីតុលាការអន្តរជាតិ បកស្រាយសាលក្រមរួចហើយ នឹងមានការអនុវត្តសាលដីកា ដោយបោះបង្គោលកំណត់ព្រំដែននៅតំបន់ជម្លោះនោះ៖ «ការសម្រេចក្តីរបស់តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ មិនមែនគ្រាន់តែសាលដីកានោះទេ គឺថែមទាំងមានការអនុវត្តសាលដីកានេះឯង។ ចំណុចទី២ ទាំងយន្តការយើងមានស្រាប់ គឺគណៈកម្មការចម្រុះព្រំដែនចុះពិនិត្យ និងបោះបង្គោល ដែលយើងបានចរចាគ្នារួចស្រេច គឺយើងអនុវត្តទៅតាមផែនទីឆ្នាំ១៩០៨ ដែលចេញពីសន្ធិសញ្ញា និងអនុសញ្ញា ឆ្នាំ១៩០៤-១៩០៧ ហើយយើងមានយន្តការបន្ថែមមួយទៀត គឺកិច្ចការងាររបស់ព្រំដែន ជជែកគ្នាដើម្បីរក្សាសុវត្ថិភាពនៅតាមព្រំដែននេះឯង»។
ទាំងអ្នកជំនាញផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ និងអ្នកវិភាគបញ្ហាសង្គម បានយល់ឃើញស្របគ្នាថា ប្រសិនបើតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ បកស្រាយសាលក្រមនៅពេលខាងមុខឱ្យកម្ពុជា បានផលប្រយោជន៍ ក្នុងរឿងជម្លោះព្រំដែនជិតប្រាសាទព្រះវិហារ ជាថ្មីម្ដងទៀតនោះ គឺប្រទេសថៃ ត្រូវគោរពដោយមិនអាចបដិសេធបានទេ ក្នុងនាមប្រទេសមួយដែលរស់នៅក្នុងសង្គមនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។