ការសង្ស័យនេះ នៅស្របពេលដែលសមត្ថកិច្ចរបស់ខេត្តសៀមរាប អះអាងថា គឺជាគ្រាប់បែកចាស់ដែលទំនងជាកប់នៅក្រោមដីបាតស្ទឹងជាយូរមកហើយ ក៏ប៉ុន្តែ គេប្រទះឃើញនៅពេលដែលមានការស្ដារអាចម៍ដីចេញពីស្ទឹងនោះ។
តើសង្គមស៊ីវិល យល់ឃើញបែបណាចំពោះគ្រាប់បែកដែលគេប្រទះឃើញកាលពីពេលថ្មីៗនេះ?
អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលដែលពាក់ព័ន្ធនឹងកិច្ចការពារសិទ្ធិមនុស្ស ក្នុងខេត្តសៀមរាប កំពុងបើកការស៊ើបអង្កេតទៅលើករណីគ្រាប់បែកដៃ១គ្រាប់ ប្រភេទ អិម ៦៩ (M69) ដែលគេប្រទះឃើញនៅជាប់របងវត្តគង់ម៉ុច ក្នុងភូមិកក្រាញ់ សង្កាត់សៀមរាប ដែលជាកន្លែងហ្វូងមនុស្សរាប់ពាន់នាក់បានជួបប្រជុំជាមួយមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង។
ការស៊ើបអង្កេត គឺក្នុងគោលបំណងស្វែងរកការពិតឱ្យបានច្បាស់លាស់ ថាតើគ្រាប់បែកដៃដែលផលិតនៅសហរដ្ឋអាមេរិក ១គ្រាប់នោះ គឺជាគ្រឿងផ្ទុះដែលកប់ក្រោមដី សេសសល់ពីសម័យសង្គ្រាម ឬក៏ជាចេតនារបស់ជនណាមួយ ដើម្បីគំរាមកំហែងដល់មហាជន មិនឱ្យជួបប្រជុំជាមួយមេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ?
អ្នកសម្របសម្រួលអង្គការសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ (LICADHO) ប្រចាំខេត្តសៀមរាប គឺ លោក នូ ពុទ្ធិ។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា ក្រុមការងាររបស់លោកបានចាប់ផ្ដើមស៊ើបអង្កេតទៅលើករណីគ្រាប់បែកដៃនោះមួយជំហានហើយ។ អ្នកសម្របសម្រួលដដែល បានបញ្ជាក់ថា ក្នុងការសាកសួរប្រភពព័ត៌មានមួយចំនួននៅជុំវិញកន្លែងកើតហេតុ បានអះអាងថា មុនពេលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ប្រារព្ធពិធីជួបជុំ គឺគេបានទៅត្រួសត្រាយស្មៅសម្អាតទីនោះ ក៏ប៉ុន្តែ មិនបានប្រទះឃើញគ្រាប់បែកដៃនោះទេ។ ចំណែកកម្មករថែ និងដាំស្មៅនៅតាមដងស្ទឹងមួយក្រុមទៀត បានបញ្ជាក់ថា ពួកគេតែងតែទៅជម្រះស្មៅ និងកាយដីនៅទីតាំងនោះ យកធ្វើជាកន្លែងជ្រកម្លប់ ក៏ប៉ុន្តែ គេមិនដែលឃើញគ្រាប់បែកឡើយ។
អង្គការសិទ្ធិមនុស្ស បានសង្ស័យថា គ្រាប់បែកដៃនោះអាចមានជនណាម្នាក់យកទៅដាក់ ក្នុងចេតនាគំរាមកំហែងប្រជាពលរដ្ឋឱ្យលែងហ៊ានជួបប្រជុំជាមួយគណបក្សប្រឆាំង ដើម្បីតវ៉ាប្រឆាំងលទ្ធផលឆ្នោតនៅពេលខាងមុខទៀត៖ «ជាផ្នែកមួយនៃអង្គការសិទ្ធិមនុស្សមានការព្រួយបារម្ភពាក់ព័ន្ធនឹងការបញ្ចេញមតិ។ នៅពេលដែលឃើញបំណែកផ្ទុះនៅក្បែរនោះ អីចឹងយើងយកចិត្តទុកដាក់ ដើម្បីឱ្យប្រាកដថា តើវាស្ដែងចេញមកពីអ្វី? បើសិនជាកើតឡើងដោយសារកំណាយហ្នឹងមែន យើងក៏នឹងជម្រាបទៅឱ្យបងប្អូនយើងហ្នឹង ជៀសវាងការភ័យព្រួយ ប៉ុន្តែ បើសិនជាហេតុកើតឡើងដោយសារមនុស្ស ក៏ស្នើសុំឱ្យខាងសមត្ថកិច្ចសិក្សា ហើយនាំខ្លួនអ្នកបង្កមកប្រឈមមុខ និងការទទួលខុសត្រូវករណីនេះ»។
កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែកញ្ញា កន្លងទៅ លោក សម រង្ស៊ី ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និង លោក កឹម សុខា ជាអនុប្រធាន បានជួបប្រជុំជាមួយម្ចាស់ឆ្នោតរាប់ពាន់នាក់នៅជាយទីក្រុងសៀមរាប ជាប់របងសាលាបឋមសិក្សា គង់ម៉ុច ដើម្បីស្វែងរកការតស៊ូមតិ ប្រឆាំងនឹងលទ្ធផលឆ្នោតដែលគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត ប្រកាសឱ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ឈ្នះនោះ។ នៅពេលដែលហ្វូងមនុស្សរាប់ពាន់នាក់ បានរំសាយពីការជួបជុំ គឺគេបានប្រទះឃើញគ្រាប់បែកច្រែះចាប់ ១គ្រាប់ ស្ថិតនៅជាប់របងវត្តគង់ម៉ុច ចម្ងាយប្រមាណ ៥០ម៉ែត្រ នៃវេទិកាជួបជុំ។
ស្នងការរងនគរបាលខេត្តសៀមរាប ទទួលបន្ទុកសន្តិសុខផ្ទៃក្នុង លោក ញឹក កែវ បានទៅពិនិត្យមើលស្ថានភាពគ្រាប់បែកដៃនោះ។ លោក ញឹក កែវ បានអះអាងថា គ្រាប់បែកដៃប្រភេទ អិម ៦៩ មួយគ្រាប់នោះ មិនអាចជាចេតនារបស់ជនណាមួយ ដែលគំរាមកំហែងទៅលើការជួបជុំរបស់គណបក្សប្រឆាំងទេ។ លោក ញឹក កែវ បានបញ្ជាក់ថា គ្រាប់បែកដៃនេះចាស់ណាស់ទៅហើយ ដែលអាចសេសសល់ពីសម័យសង្គ្រាម៖ «ខ្ញុំពិនិត្យជាក់ស្ដែង អ្វីដែលខ្ញុំធ្លាប់បានឃើញ គឺគ្រាប់បែកចាស់ពីសម័យសង្គ្រាម អាចថាវានៅចុងនៃសម័យសាធារណរដ្ឋរបស់ លន់ នល់ ព្រោះប្រភេទគ្រាប់បែកនេះ តាមជំនាញរបស់ ស៊ីម៉ាក់ (CMAC) ក៏បញ្ជាក់ដែរថា ជាគ្រាប់បែកផលិតនៅអាមេរិក។ រួចដល់ហើយកន្លែងហ្នឹង គឺជាដីប្របមាត់ស្ទឹង ដែលយើងរៀបចំសម្អាតស្ទឹងសៀមរាប នេះ»។
ទោះយ៉ាងណា អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលបានជំរុញឱ្យសមត្ថកិច្ចយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើការស៊ើបអង្កេតឱ្យបានស៊ីជម្រៅថែមទៀត ជៀសវាងគ្រាន់តែពិនិត្យជាបឋម ហើយសន្និដ្ឋានថាជាគ្រាប់សេសសល់ពីសង្គ្រាម ដោយគេប្រទះឃើញបន្ទាប់ពីស្ដារកាយអាចម៍ដីពីស្ទឹងនោះ។
អ្នកសម្របសម្រួលសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (Adhoc) ខេត្តសៀមរាប អ្នកស្រី ម៉ៅ យិន បានមានប្រសាសន៍ថា អ្នកស្រីព្រួយបារម្ភចំពោះការជួបប្រជុំផ្សេងៗរវាងប្រជាពលរដ្ឋ ជាមួយគណបក្សប្រឆាំង៖ «សង្ស័យថាអាហ្នឹង គឺមានជនណាយកមកដាក់ ដើម្បីបំបាក់ស្មារតីប្រជាពលរដ្ឋឱ្យភ័យខ្លាច កុំឱ្យចូលរួមក្នុងការងារជួបប្រជុំអីជាមួយគាត់»។
ទោះយ៉ាងណា ប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនបានបង្ហាញជំហរថា គេនឹងមិនភ័យខ្លាចចំពោះការទៅចូលរួមប្រជុំជាមួយគណបក្សប្រឆាំង នៅពេលខាងមុខទៀតទេ បើទោះបីជាគេដឹងថា មានគ្រាប់បែកដៃនៅជិតវេទិកាដែលអាចជាការគំរាមក៏ដោយ។
មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង បានសម្ដែងការព្រួយបារម្ភដូចគ្នានឹងសង្គមស៊ីវិល ដែលកំពុងតែផ្ដោតការយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិនោះ។
អនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា បានមានប្រសាសន៍ថា គណបក្សរបស់លោកមិនទាន់ធ្វើការស៊ើបអង្កេតទៅលើបញ្ហាគ្រឿងផ្ទុះនោះទេ ពីព្រោះតែគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ មិនមែនជាសមត្ថកិច្ច។ ប៉ុន្តែ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ចង់ឱ្យរដ្ឋាភិបាលស៊ើបអង្កេតករណីនោះឱ្យបានច្បាស់លាស់។
លោក កឹម សុខា បានបញ្ជាក់ថា ការប្រទះឃើញគ្រឿងផ្ទុះនៅជិតកន្លែងវេទិការបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ គឺមិនធ្លាប់មានទេ កាលពីមុនៗមក៖ «វាជារឿងមួយចម្លែកណាស់! ពីប៉ុន្មានខែ ប៉ុន្មានឆ្នាំមក អត់ដែលមានទេ ដល់ឮសូរថាគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ធ្វើបាតុកម្ម គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ធ្វើការតវ៉ា វាចេះតែកើតនៅកន្លែងនេះ កន្លែងនោះហ្នឹង សូមឱ្យប្រជាពលរដ្ឋលោកពិចារណា។ នេះគឺតាមខ្ញុំយល់ គេធ្វើដើម្បីបំភិតបំភ័យប្រជាពលរដ្ឋ ដែលត្រូវការសម្ដែងមតិទេ ហើយយើងជាប្រជាពលរដ្ឋ សូមកុំចាញ់កលល្បិចរបស់គេឱ្យសោះ វាគ្រាន់តែជាការគំរាមប្រយោលប៉ុណ្ណឹងទេ។ យើងត្រូវតែបន្តធ្វើការតស៊ូ ដោយអហិង្សាតទៅទៀត ដើម្បីសម្រេចឆន្ទៈរបស់យើងជាម្ចាស់ឆ្នោត»។
សង្គមស៊ីវិលមួយចំនួន ដែលធ្វើការសិទ្ធិមនុស្សនៅប្រទេសកម្ពុជា កំពុងព្រួយបារម្ភចំពោះមហាបាតុកម្មអហិង្សាប្រឆាំងនឹងលទ្ធផលឆ្នោត ដែលនឹងគ្រោងធ្វើឡើងនៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ ដែលនឹងដឹកនាំដោយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នៅពេលខាងមុខនេះ។ ការព្រួយបារម្ភបន្ទាប់គេដឹងថា កាលពីព្រឹកថ្ងៃសុក្រ ទី១៣ ខែកញ្ញា គេបានប្រទះឃើញគ្រាប់ផ្ទុះប្រភេទ អិម ៧៩ (M79) មួយចំនួន ដែលគេផ្លុងចោលនៅជិតបរិវេណទីលានប្រជាធិបតេយ្យ ក្នុងសង្កាត់វត្តភ្នំ និងនៅមុខរដ្ឋសភា ក្នុងសង្កាត់ទន្លេបាសាក់ ក៏គេបានប្រទះឃើញម្សៅជាតិផ្ទុះមួយប្រភេទទៀត ដែលដាក់ផ្លុងចោលនៅក្នុងប៊ីដុងទឹកដែរ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។