នៅប្រទេសកម្ពុជា ច្បាប់ដែលរដ្ឋសភាអនុម័តហើយ តាមគោលការណ៍អនុវត្ត ត្រូវបញ្ជូនទៅឲ្យព្រឹទ្ធសភាពិភាក្សា និងអនុម័តម្ដងទៀត មុនពេលដាក់ថ្វាយព្រះមហាក្សត្រឡាយព្រះហស្តលេខា ដាក់ឲ្យអនុវត្តជាធរមាន។
កាលពីថ្ងៃទី២១ ឧសភា រដ្ឋសភាបានបើកសម័យប្រជុំដោយមានគណបក្សនយោបាយតែមួយប៉ុណ្ណោះ ក្នុងចំណោមគណបក្សនយោបាយទាំង២ ដែលជាប់ឆ្នោត ហើយអនុម័តច្បាប់មួយចំនួន។ ឥឡូវច្បាប់ទាំងនោះ បានចេញពីរដ្ឋសភាមកដល់ព្រឹទ្ធសភាហើយ និងព្រឹទ្ធសភាមានគម្រោងប្រជុំនៅថ្ងៃទី២៩ ឧសភា។ មតិអ្នកជំនាញ និងអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលមួយចំនួនចាត់ទុកថា ច្បាប់បានអនុម័តហើយនោះមិនត្រឹមត្រូវទេ។ សមាជិកព្រឹទ្ធសភាគណបក្ស សម រង្ស៊ី បានបង្ហាញជំហរគាំទ្រការជំទាស់ប្រជុំអនុម័តច្បាប់ទាំងនោះ។
ក្រុមសមាជិកព្រឹទ្ធសភាមកពីគណបក្ស សម រង្ស៊ី បានចេញសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មាននៅថ្ងៃទី២៨ ឧសភា សម្រេចចិត្តថា មិនចូលរួមប្រជុំសម័យប្រជុំព្រឹទ្ធសភា នៅថ្ងៃទី២៩ ឧសភា ដើម្បីពិភាក្សាផ្ដល់យោបល់ និងអនុម័តច្បាប់មួយចំនួនដែលរដ្ឋសភាបានអនុម័ត និងបញ្ជូនមកឲ្យព្រឹទ្ធសភាពិនិត្យនិងអនុម័តទេ។
ក្រុមសមាជិកព្រឹទ្ធសភាមកពីគណបក្ស សម រង្ស៊ី ចាត់ទុកថា ក្រោយការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៣ គណបក្សនយោបាយឈ្នះឆ្នោតទាំង២ មិនទាន់បានព្រមព្រៀងគ្នារៀបចំរដ្ឋសភាឲ្យបានត្រឹមត្រូវតាមខ្លឹមសាររដ្ឋធម្មនុញ្ញទេ ហើយសមាជិកសភាមកពីគណបក្សតែមួយ នៅតែបន្តប្រជុំ និងអនុម័តច្បាប់ជាបន្តបន្ទាប់ គឺបង្ហាញថា ដំណើរការពហុបក្ស និងប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា កំពុងដើរថយក្រោយគួរឲ្យសោកស្ដាយបំផុត។
ក្រុមសមាជិកព្រឹទ្ធសភាគណបក្ស សម រង្ស៊ី សូមជំរុញអោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដោះស្រាយបញ្ហានានា ដោយរួសរាន់ ដើម្បីស្រោចស្រង់របបប្រជាធិបតេយ្យពហុបក្ស នីតិរដ្ឋ និងភាពសុខសាន្តចម្រុងចម្រើន។
សេចក្ដីសម្រេចចិត្តរបស់សមាជិកព្រឹទ្ធសភាមកពីគណបក្ស សម រង្ស៊ី នោះ ចុះហត្ថលេខាដោយលោក គង់ គាំ ប្រធានក្រុមសមាជិកព្រឹទ្ធសភាគណបក្ស សម រង្ស៊ី។ សមាជិកព្រឹទ្ធសភាមកពីគណបក្ស សម រង្ស៊ី មានចំនួន ១១រូប ក្នុងចំណោមសមាជិកព្រឹទ្ធសភាទាំងអស់ ៦១រូប។
ទាក់ទងការប្រកាសមិនចូលរួមប្រជុំនោះ លោក យូ ស៊ាងហេង សមាជិកព្រឹទ្ធសភាមកពីគណបក្ស សម រង្ស៊ី មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃទី២៨ ឧសភា ថា ការអនុម័តច្បាប់របស់សមាជិករដ្ឋសភាឯកបក្ស ឬគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា តែមួយ គឺខុសរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដូច្នេះសមាជិកព្រឹទ្ធសភាមកពីគណបក្ស សម រង្ស៊ី មិនអាចទទួលយកបានទេ ហើយក៏សម្រេចចិត្តមិនចូលរួមប្រជុំដែរ។
លោក យូ ស៊ាងហេង៖ «រាល់ច្បាប់ទាំងឡាយណាដែលចេញមកពីឯកបក្ស គឺខ្ញុំមិនអាចទទួលយកបានទេ ពីព្រោះប្រជាពលរដ្ឋបានបោះឆ្នោតឲ្យ ២បក្ស មិនមែនបក្សមួយទេ។ ស្អែកនេះ គឺច្បាប់ស្ដីពីអាស៊ាន ច្បាប់ថវិកាអីណា។ ប៉ុន្តែច្បាប់នេះ បានអនុម័តដោយសភាឯកបក្ស។ ដូច្នេះខ្ញុំមិនចង់ឲ្យក្បត់នឹងរដ្ឋធម្មនុញ្ញទេ។ អ្វីដែលខុសរដ្ឋធម្មនុញ្ញ សមាជិកព្រឹទ្ធសភា គណបក្សមិនអាចទទួលយកបានទេ»។
ចំពោះការបដិសេធធ្វើពហិការមិនចូលរួមប្រជុំសម័យប្រជុំព្រឹទ្ធសភា នៅថ្ងៃទី២៩ ឧសភា លោក អ៊ុំ សារឹទ្ធ អគ្គលេខាធិការព្រឹទ្ធសភាមានប្រសាសន៍ឲ្យដឹងថា បើទោះបីជាសមាជិកព្រឹទ្ធសភាមកពីគណបក្ស សម រង្ស៊ី មិនចូលរួមប្រជុំនៅថ្ងៃទី២៩ ក៏ដោយ ក៏ការប្រជុំនៅតែដំណើរការជាធម្មតា ដូចគ្រោងទុក និងមានសុពលភាពតាមច្បាប់កំណត់។
លោក អ៊ុំ សារឹទ្ធ៖ «បញ្ហានេះ ខាងព្រឹទ្ធសភាធ្លាប់ឆ្លងកាត់ហើយ។ ពេលខ្លះក៏ក្រុមគាត់ចូល ពេលខ្លះក៏ក្រុមគាត់មិនចូលដែរ។ ប៉ុន្តែនៅព្រឹទ្ធសភា សមាជិកមកពីខាងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា មានច្រើនលើសពីរភាគបី។ ដូច្នេះបានន័យថា បើទោះជាសមាជិកព្រឹទ្ធសភា ១១រូប មកពីខាងគណបក្ស សម រង្ស៊ី គាត់មិនចូល ក៏មិនអាចរំខានអីដល់ការប្រជុំបានដែរ។ ខាងគណបក្សប្រជាជន គាត់មានលើសលប់ទៅហើយ មានពីរភាគបីទៅហើយ»។
សេចក្ដីជូនដំណឹងរបស់អគ្គលេខាធិការដ្ឋានព្រឹទ្ធសភា ចុះថ្ងៃទី២៨ ឧសភា ជូនដំណឹងដល់សាធារណជនថា នៅថ្ងៃទី២៩ ឧសភា ព្រឹទ្ធសភានៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា នឹងបន្តបើកសម័យប្រជុំលើកទី៥ នីតិកាលទី៣ ក្រោមអធិបតីភាពរបស់លោក សាយ ឈុំ អនុប្រធានទី១ ព្រឹទ្ធសភា។
របៀបវារៈសម័យប្រជុំមាន ៥ចំណុច គឺទី១ ពិនិត្យនិងឲ្យយោបល់លើសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីការអនុម័តយល់ព្រមលើពិធីសារនៃធម្មនុញ្ញអាស៊ាន ស្ដីពីយន្តការដោះស្រាយជម្លោះ។ ទី២ ពិនិត្យនិងឲ្យយោបល់លើសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីការអនុម័តយល់ព្រមលើកិច្ចព្រមព្រៀង ស្ដីពីបុព្វសិទ្ធិ និងអភ័យឯកសិទ្ធិនៃសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ទី៣ ពិនិត្យនិងឲ្យយោបល់លើសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីការអនុម័តយល់ព្រមលើកិច្ចព្រមព្រៀងអាស៊ានស្ដីពីគយ។ ទី៤ ពិនិត្យនិងឲ្យយោបល់លើសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីការអនុម័តយល់ព្រមលើការសុំចូលរួមជាហត្ថលេខីរបស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា នៅក្នុងពិធីសារនៃវិសោធនកម្មលើអនុសញ្ញាអន្តរជាតិស្ដីពីសាមញ្ញកម្ម និងសុខដុមនីយកម្មនីតិវិធីគយ។ ទី៥ ពិនិត្យនិងឲ្យយោបល់លើសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ស្ដីពីការអនុម័តយល់ព្រមលើលិខិតសន្យាទូទាត់របស់រាជរដ្ឋាភិបាលនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ឲ្យក្រុមហ៊ុន សីធីលុម អេសអេ សម្រាប់គម្រោងវិនិយោគសាងសង់ ផ្ទេរ និងសហប្រតិបត្តិការ អភិវឌ្ឍន៍ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ សេវាបំភ្លឺសាធារណៈ នៅរាជធានីភ្នំពេញ។
លោក អ៊ុំ សារឹទ្ធ អគ្គលេខាធិការព្រឹទ្ធសភាឲ្យដឹងថា ច្បាប់ដែលរដ្ឋសភាអនុម័តហើយ ទាក់ទងការងារតុលាការ អគ្គលេខាធិការដ្ឋានព្រឹទ្ធសភាបានទទួលហើយ តែមិនទាន់ដាក់ចូលពិភាក្សា និងអនុម័តក្នុងសម័យប្រជុំថ្ងៃទី២៩ ឧសភា នេះទេ៖ «ច្បាប់នោះទើបតែមកដល់ ហើយគណៈកម្មការជំនាញទើបតែទទួលយកទៅពិនិត្យ។ គាត់ធ្វើការមួយរយៈទៅ ហើយគាត់សុំពេលវេលារាយការណ៍ជូនគណៈអចិន្ត្រៃយ៍ ហើយសុំដាក់ចូលទៅក្នុងប្រជុំពេញអង្គ។ អាហ្នឹងលុះត្រាតែគាត់ធ្វើការរួច ក្នុងពេលវេលាកំណត់តាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា។ គាត់មានពេលវេលា១ខែ ដើម្បីពិនិត្យសិក្សាច្បាប់ទាំង ៣នោះ»។
ក្នុងបញ្ហាច្បាប់ដែលរដ្ឋសភាទើបអនុម័តនេះ លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ អ្នកវិភាគឯករាជ្យបញ្ហានយោបាយ និងសង្គមមានប្រសាសន៍ថា នៅពេលដែលរដ្ឋសភាមិនត្រឹមត្រូវខុសច្បាប់កំណត់បានចែងនោះ ស្ថាប័ននិងច្បាប់ដែលរដ្ឋសភាមិនត្រឹមត្រូវនេះអនុម័តក៏ខុសច្បាប់ដែរ។ ដូច្នេះ ព្រឹទ្ធសភាមិនត្រូវពិភាក្សានិងអនុម័តច្បាប់ដែលរដ្ឋសភាមិនត្រឹមត្រូវនោះ អនុម័តទេ។
លោក ឡៅ ម៉ុងហៃ៖ «វាប៉ះពាល់ទាំងអស់ហ្នឹង តាំងពីអើយមក។ ប៉ុន្តែខាងគណបក្សប្រជាជនចេះតែជម្នះទៅ។ តាមពិតបើផ្ដេកផ្ដួលទៅតាមសេចក្ដីសម្រេចរបស់ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ឆ្នាំ២០០៣ គឺសភាត្រូវមានសមាជិកយ៉ាងតិច ១២០រូប ដើម្បីបង្កើតជារដ្ឋសភាត្រឹមត្រូវ។ ហើយដល់អត់មានទៅ វាបាត់លក្ខណៈត្រឹមត្រូវណា រដ្ឋសភាយើង។ ហើយរដ្ឋាភិបាលដែលកើតលេចចេញពីរដ្ឋសភាមិនត្រឹមត្រូវ ក៏គ្មានលក្ខណៈត្រឹមត្រូវដែរ ហើយក៏ចេះតែធ្វើទៅ រួចច្បាប់ចេញទៅក៏អត់មានលក្ខណៈត្រឹមត្រូវដែរ»។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ចែងទាក់ទងមុខងារសមាជិកព្រឹទ្ធសភាក្នុងការពិភាក្សានិងអនុម័តច្បាប់ ដែលរដ្ឋសភាបានបញ្ជូនមកឲ្យក្នុងមាត្រា ១១៣ថ្មី ចែងជាអាទិ៍ថា ព្រឹទ្ធសភាពិនិត្យ ហើយឲ្យយោបល់ក្នុងរយៈពេល ១ខែ យ៉ាងយូរ លើសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ ឬសេចក្ដីស្នើច្បាប់ដែលរដ្ឋសភា បានអនុម័តយល់ព្រមលើកដំបូងហើយ ព្រមទាំងលើបញ្ហាទាំងពួងដែលរដ្ឋសភាបានដាក់ឲ្យពិនិត្យ។ បើជាការប្រញាប់រយៈពេលនោះ ត្រូវបន្ថយមកនៅត្រឹមតែ ៧ថ្ងៃ។
បើព្រឹទ្ធសភាបានឲ្យយោបល់យល់ព្រម ឬពុំបានឲ្យយោបល់សោះ ក្នុងរយៈពេលដែលច្បាប់កំណត់ហើយនោះទេ ច្បាប់ដែលរដ្ឋសភាបានអនុម័តយល់ព្រមហើយនោះ នឹងត្រូវបានយកទៅប្រកាសឲ្យប្រើ។ បើព្រឹទ្ធសភាសុំឲ្យកែសម្រួលសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ ឬសេចក្ដីស្នើច្បាប់នោះ រដ្ឋសភាត្រូវយកមកពិចារណាភ្លាមជាលើកទី២។ បើព្រឹទ្ធសភាបដិសេធសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ ឬសេចក្ដីស្នើច្បាប់នោះ ជាអសារបង់រដ្ឋសភា មិនអាចនឹងយកមកពិចារណាជាលើកទី២ បានមុនរយៈពេលមួយខែទេ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។