មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលទីភ្នាក់ងារអភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិរបស់បណ្ដាប្រទេសមួយចំនួន ព្រមទាំងក្រុមហ៊ុនជាច្រើនទៀត បានរួមគ្នាប្រារព្ធធ្វើពិធីបុណ្យអង្ករមួយនៅទឹកដីខេត្តសៀមរាប។
«សំឡេងភ្លេង»
ពិធីបុណ្យដែលឧបត្ថម្ភដោយកិច្ចសហប្រតិបត្តិការហិរញ្ញវត្ថុអន្តរជាតិ សហគមន៍អឺរ៉ុប ទីភ្នាក់ងារអភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិ បារាំង ព្រមទាំងក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម និងក្រសួងទេសចរណ៍របស់កម្ពុជា ផងនោះ គឺជាបុណ្យដំបូងដែលមិនធ្លាប់មានសោះនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
ការប្រារព្ធពិធីបុណ្យនៅក្នុងសណ្ឋាគារ សូហ្វីតែល (Sofitel) គេបានរៀបចំបង្ហាញអ្នកទេសចរបរទេស ឱ្យដឹងអំពីការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ពីអតីតកាលផ្សារភ្ជាប់ជាមួយនឹងអង្ករ ដូចជាក្រៅពីយកទៅដាំបាយហូប គេអាចយកទៅធ្វើនំច្រើនប្រភេទ ធ្វើក្រឡានក្នុងបំពង់ឫស្សី ព្រមទាំងអាចយកស្រូវទៅបុកធ្វើជាអំបុកជាដើម។
ក្នុងនោះដែរ ឧបករណ៍ត្បាល់ និងក្ដឿងជាន់ ដែលខ្មែរបុរាណធ្លាប់ប្រើប្រាស់ក្នុងការបុកស្រូវ ឬក៏ស្រិតស្ទៃអង្ករ ដែលបានបាត់បង់ជាយូរមកហើយ ត្រូវបានគេរៀបចំបង្ហាញឱ្យឃើញឡើងវិញនៅទីនោះទាំងអស់។
«សំឡេងជាន់ក្ដឿង»
នាយកក្រុមហ៊ុន ខ្មែរ ហ៊្វូត (Khmer Foods) ដែលជាក្រុមហ៊ុនមួយក្នុងចំណោមក្រុមហ៊ុនខ្លះទៀត ដែលនាំអង្ករកម្ពុជា ចេញទៅបរទេស គឺលោកឧកញ៉ា គឹម សាវុធ។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា អង្ករខ្មែរបានជាប់លេខ១ ខាងរសជាតិឆ្ងាញ់ជាងគេនៅលើពិភពលោក កាលពីពេលថ្មីៗ។ លោកឧកញ៉ា បានមានប្រសាសន៍ទៀតថា រូបលោកបានស្រក់ទឹកភ្នែកដោយមិនដឹងខ្លួន ព្រោះតែការរំភើបខ្លាំងពេកនៅពេលដែលទទួលសារថា អង្ករខ្មែរជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខមួយ ដែលលោកមិននឹកស្មានដល់។ លោកបញ្ជាក់ថា ដោយសារតែមោទនភាពនៃអង្ករខ្មែរនេះ ទើបលោកជាមួយនឹងដៃគូជាច្រើនទៀត រួមគ្នារៀបចំធ្វើពិធីបុណ្យអង្ករដែលពុំធ្លាប់មានសោះ។
លោកឧកញ៉ា គឹម សាវុធ៖ «និយាយឱ្យត្រង់ គឺជាមោទនភាពរបស់ជាតិយើង ជាប្រវត្តិសាស្ត្រដែលពុំធ្លាប់មានសោះពីមុនមក។ គោលបំណងដែលយើងចង់ធ្វើនេះ គឺយើងចង់បង្ហាញអង្ករកម្ពុជា ដល់ពិភពលោកតាមរយៈអ្នកទេសចរ។ អ៊ីចឹងហើយបានយើងជ្រើសរើសខេត្តសៀមរាប ដែលសម្បូរអ្នកទេសចរមកមើលប្រាសាទអង្គរ។ អ៊ីចឹង តាមរយៈគាត់មកទស្សនាប្រាសាទអង្គរ គាត់អាចឈានចូលមើល ហើយគាត់អាចភ្លក់ទៅគាត់ស្គាល់ គាត់អាចត្រឡប់ទៅវិញ គាត់ផ្សព្វផ្សាយដល់ក្រុមគ្រួសារ មិត្តភក្ដិគាត់ធ្វើឱ្យគេស្គាល់អង្ករកម្ពុជា របស់យើង»។
ក្រុមហ៊ុននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ខ្លះ បានចាប់ផ្ដើមនាំអង្ករចេញទៅកាន់ទីផ្សារបរទេស ចាប់តាំងតែពីអំឡុងឆ្នាំ២០០៥ ក៏ប៉ុន្តែ ការប្រកួតប្រជែងទីផ្សារអង្គរនៅពេលនោះ គឺកម្ពុជា មិនបានជោគជ័យទេ ដោយសារក្រុមអ្នកនាំចេញមកពីប្រទេសផ្សេងទៀត បំបាក់ទីផ្សារតាមរយៈការទម្លាក់ថ្លៃទាប។ ក៏ប៉ុន្តែ ចាប់ពីអំឡុងឆ្នាំ២០០៩ អង្ករកម្ពុជា បាននាំចេញទៅទីផ្សារបរទេសជាថ្មី ដោយសារមានការអនុគ្រោះពន្ធពីសហគមន៍អឺរ៉ុប ទើបធ្វើឱ្យអង្ករខ្មែរដណ្ដើមបានជោគជ័យរហូតមកដល់ពេលនេះ។
«សំឡេងរបាំច្រូតស្រូវ»
មិនមែនតែក្រុមហ៊ុន និងសហព័ន្ធអ្នកនាំចេញអង្ករកម្ពុជា ប៉ុណ្ណោះទេ ដែលទទួលស្គាល់ថា អង្ករខ្មែរមានរសជាតិឆ្ងាញ់ សូម្បីតែកំពូលចុងភៅនៅតាមសណ្ឋាគារផ្កាយ៥ ជាច្រើន ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក៏បានឱ្យដឹងថា ភ្ញៀវទេសចរបរទេសជាច្រើនដែលស្នាក់នៅក្នុងសណ្ឋាគាររបស់គេ គឺចូលចិត្តទទួលទានបាយ ដែលដាំពីអង្ករខ្មែរ។
១-ផ្ទាំងប៉ាណូនៃពិធីបុណ្យអង្ករខ្មែរ។
២-ក្រុមសិល្បៈស្លៀកពាក់ខ្មែរសម័យបុរាណកាន់អង្រែបុកអំបុក។
៣-ស្ត្រីម្នាក់នេះកំពុងយកគ្រាប់ស្រូវលីងនៅក្នុងឆ្នាំងដី ដើម្បីយកទៅបុកធ្វើជាអំបុក។
៤-ស្ត្រីម្នាក់នេះយកអង្ករដំណើបជាមួយចេកទុំ វេចខ្ចប់នៅក្នុងស្លឹកចេកដាក់អាំងធ្វើជានំអន្សមអាំង។
៥-បុរសម្នាក់នេះយកអង្ករដំណើបច្រកនៅក្នុងកំណាត់បំពង់ឫស្សី ដុតធ្វើជាក្រឡាន។
៦-ស្ត្រី និងបុរសបរទេសបង្ហាញស្រាផលិតពីអង្ករខ្មែរ។
៧-ក្រុមចុងភៅកំពូលៗជាជនជាតិខ្មែរ និងបរទេស កំពុងយកអង្ករខ្មែរដាំបាយ និងភ្លក់រសជាតិ។
៨-ចុងភៅខ្មែរម្នាក់កំពុងភ្លក់បាយដែលដាំពីអង្ករខ្មែរ។
៩-ក្រុមហ៊ុននាំអង្ករចេញជាមួយដៃគូបរទេសមួយចំនួន កាត់ខ្សែបូធ្វើពិធីបុណ្យអង្ករ។
១០-ក្រុមមហាជន និងអ្នកទេសចរបរទេសជាច្រើន ចូលទៅមើលការរៀបចំពិធីបុណ្យអង្ករ។
១១-បុគ្គលិកក្រុមហ៊ុន និងអ្នកទេសចរនាំគ្នាថតរូប។
១២-របាំច្រូតស្រូវដែលជានិមិត្តរូបឱ្យកសិករកម្ពុជា។
១៣-រូបកសិករកំពុងស្ទូងស្រូវ។
១៤-លោកឧកញ៉ា គឹម សាវុធ នាយកក្រុមហ៊ុន ខ្មែរ ហ៊្វូត (Khmer Foods Group)។
ប្រធានចុងភៅរបស់សណ្ឋាគារ កាំបូឌីយ៉ាណា (Cambodiana) ដែលត្រូវបានគេអញ្ជើញមកធ្វើជាអ្នកស្រង់ក្លិន និងភ្លក់រសជាតិអង្ករ លោក សុង តេង បានមានប្រសាសន៍ថា នៅសណ្ឋាគាររបស់លោកជារៀងរាល់ថ្ងៃ គឺភ្ញៀវចូលចិត្តពិសារបាយដែលដាំពីអង្ករផ្កាម្លិះ របស់ខ្មែរ ពីព្រោះអង្ករបរទេស ភាគច្រើនវាមានជាតិស្អិតតិចតួច តែអង្ករខ្មែរមានជាតិស្អិត ហើយក្រអូប។
ប្រធានចុងភៅដដែល បានបញ្ជាក់ថា នៅសណ្ឋាគារ កាំបូឌីយ៉ាណា ក្នុង១ខែៗ គឺលោកបានប្រើប្រាស់អង្ករខ្មែរសម្រាប់ដាំបាយជូនភ្ញៀវទេសចរអស់ប្រមាណពី ៤០បាវ ឬក៏លើសពីនេះ៖ «អង្ករដែលខ្ញុំធ្វើឱ្យគេទទួលទាន ភាគច្រើនផ្កាម្លិះ ដោយសារអង្ករហ្នឹង វាមានលក្ខណៈក្រអូប។ នៅពេលយើងដាំស្លមក វាមានពណ៌វាក្រអូប ទាក់ទាញឱ្យយើងហូប។ ដូចថា អានេះយើងយកវាមក ដើម្បីធ្វើរសជាតិអង្ករសុទ្ធ អត់មានគ្រឿងផ្សំអ្វីទេ»។
ក្រុមហ៊ុន ខ្មែរ ហ៊្វូត បានឱ្យដឹងថា បច្ចុប្បន្ន អង្ករខ្មែរបាននាំចេញទៅលក់នៅក្នុងទីផ្សារចំនួន ៥២ប្រទេសនៃពិភពលោក ហើយចាប់តាំងពីខែមករា រហូតមកដល់ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៣ គឺការនាំចេញអង្ករទៅកាន់បរទេស បានចំនួន ២៦ម៉ឺន ៧ពាន់តោន។ ក្រុមហ៊ុនមានគម្រោងនាំចេញអង្ករកម្ពុជា ទៅកាន់បរទេសរហូតដល់ដំណាច់ឆ្នាំ២០១៣ ឱ្យបានចំនួន ៤០ម៉ឺនតោន។ ក៏ប៉ុន្តែ ទន្ទឹមនឹងជំរុញការនាំចេញនេះ គឺផ្នែកឯកជនក៏ទទូចឱ្យរដ្ឋាភិបាលជួយជំរុញវិស័យដឹកជញ្ជូនឱ្យកាន់តែមានការងាយស្រួលដែរ ពីព្រោះបច្ចុប្បន្ន វិស័យដឹកជញ្ជូននៅមានបញ្ហាជាច្រើនជាងវិស័យផ្សេងៗ។
បើទោះបីជាផ្នែកឯកជន និងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា កំពុងប្រឹងប្រែងជំរុញឱ្យការនាំចេញអង្ករពីកម្ពុជា កាន់តែកើនឡើងក៏ដោយ ក៏កសិករខ្មែរដែលជាអ្នកដាំស្រូវផ្ទាល់ មិនទាន់មានមោទនភាពចំពោះរឿងនោះនៅឡើយទេ។ អ្វីដែលកសិករមិនសប្បាយចិត្ត គឺមិនមានពូជស្រូវល្អ និងតម្លៃស្រូវថោក នៅពេលផលិតបាន។
បុរសកសិករម្នាក់ រស់នៅភូមិព្រៃដង្ហើម ឃុំកែវពណ៌ ស្រុកពួក ខេត្តសៀមរាប គឺ លោក រស់ ខឿត បានមានប្រសាសន៍ថា លោកមានការសប្បាយចិត្តនៅពេលដែលឮថា អង្ករខ្មែរជាប់លេខ១ខាងរសជាតិ ក៏ប៉ុន្តែនៅមានបញ្ហាខ្លះដែលត្រូវការរដ្ឋាភិបាលជួយដោះស្រាយ ដូចជាមិនមានអ្នកជំនាញមកជួយបង្រៀនបច្ចេកទេសថ្មី ព្រមទាំងខ្វះពូជស្រូវល្អមកឱ្យកសិករផលិតជាដើម។ បញ្ហាមួយទៀត គឺរដ្ឋាភិបាលត្រូវធានានូវទីផ្សារលក់ស្រូវឱ្យបានថ្លៃ ដើម្បីកុំឱ្យកសិករខាតទុនផលិត៖ «ទាក់ទងនឹងអង្ករថា ជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ១ ប៉ុន្តែកសិករដូចលក់មិនបានថ្លៃប៉ុន្មានដូចជាបាក់ទឹកចិត្តដែរ។ ១គីឡូ បើយើងលក់ឱ្យទៅតាមផ្ទះ យើងបានតែ ១.៨០០-២.០០០រៀល។ ធ្វើឱ្យខាតទុនផលិត យើងកាត់ថ្លៃជី ថ្លៃឈ្នួលកម្មករភ្ជួររាស់អីទាំងអស់ វាអត់រួចខ្លួន។ កសិករចង់ឱ្យតែរដ្ឋាភិបាលធ្វើម៉េច ឱ្យតម្លៃឱ្យខ្ពស់សម្រាប់កសិករ»។
ការទាមទារឱ្យស្រូវមានតម្លៃខ្ពស់របស់កសិករខ្មែរនេះ គឺមិនទាន់មានការឆ្លើយតបយ៉ាងណាពីក្រុមហ៊ុននាំចេញអង្ករមួយចំនួននៅឡើយទេ ដោយសារតែឧបសគ្គនៅពេលខាងមុខ ក្រុមហ៊ុនខ្លះកំពុងមានការព្រួយបារម្ភទៅនឹងការប្រកួតប្រជែងទីផ្សារអង្ករខ្ពស់ជាមួយប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា (ភូមា)។ កាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៣ កន្លងទៅ សហគមន៍អឺរ៉ុប បានយល់ព្រមឱ្យប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា ធ្វើពាណិជ្ជកម្មទំនិញដោយអនុគ្រោះពន្ធគយ បន្ទាប់ពីប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា បានកំណែទម្រង់នយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ចមក៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។